Lêi nãi ®Çu

                Sau Chiến thắng Việt Bắc Thu Đông năm 1947, để động viên tinh thần và sức lực của nhân dân ta, đưa “kháng chiến mau thắng lợi, kiến thiết chóng thành công”, nhân dịp kỷ niệm 1000 ngày toàn quốc kháng chiến, ngày 11-6-1948, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ra lời kêu gọi, chính thức phát động phong trào thi đua ái quốc. Mục đích của thi đua ái quốc là: Diệt giặc đói, diệt giặc dốt, diệt giặc ngoại xâm. Người chỉ rõ cách làm là phải dựa vào lực lượng của dân, để gây hạnh phúc cho dân. Mỗi một người “phải lấy việc xung phong trong phong trào thi đua ái quốc là nhiệm vụ thiêng liêng của mình, phải cố làm cho được”. Như vậy, thì kháng chiến nhất định thắng lợi, kiến quốc nhất định thành công. Theo Người, làm việc gì cũng cần có thi đua; thi đua gắn liền với mỗi người, gắn liền với công việc hàng ngày “Công việc hàng ngày chính là nền tảng của thi đua”. Người đã nâng thi đua lên một tầm tư tưởng cao - “Thi đua là yêu nước, yêu nước thì phải thi đua”. Người gắn thi đua với yêu nước và yêu nước với thi đua, làm cho phong trào thi đua yêu nước của nhân dân ta mang bản sắc của dân tộc Việt Nam.

                Nhân kỷ niệm 75 năm Ngày Chủ tịch Hồ Chí Minh ra lời kêu gọi thi đua ái quốc (11/6/1948 - 11/6/2023), Thư viện tỉnh Gia Lai biên soạn và phát hành Thư mục toàn văn chuyên đề: “Kỷ niệm 75 năm Ngày Chủ tịch Hồ Chí Minh ra lời kêu gọi thi đua ái quốc (11/6/1948 - 11/6/2023)”.

                Nội dung gồm có 3 phần chính:

                Phần I. Những bài viết, bài nói của Chủ tịch Hồ Chí Minh về thi đua yêu nước

                Phần II. Một số bài viết về phong trào thi đua yêu nước

                Phần III. Gương điển hình tiên tiến của tỉnh Gia Lai trong phong trào thi đua yêu nước.

Các bài viết đưa vào tập Thư mục toàn văn chuyên đề: “Kỷ niệm 75 năm Ngày Chủ tịch Hồ Chí Minh ra lời kêu gọi thi đua ái quốc (11/6/1948 - 11/6/2023)” được chúng tôi chọn lọc từ các sách lưu trữ trong Thư viện tỉnh Gia Lai. Trên mỗi bài trích, chúng tôi đều có mô tả về hình thức của tài liệu.

Bạn đọc muốn tìm hiểu thêm từ tài liệu gốc, xin vui lòng liên hệ với Thư viện chúng tôi để được phục vụ. Bạn đọc cũng có thể truy cập  vào trang Website: “thuvientinhgialai.vn” để đọc tài liệu về “Kỷ niệm 75 năm Ngày Chủ tịch Hồ Chí Minh ra lời kêu gọi thi đua ái quốc (11/6/1948 - 11/6/2023)”, trong mục “Thư mục chuyên đề”.

Trong quá trình biên soạn, chúng tôi đã hết sức cố gắng, nhưng chắc chắn không tránh được sai sót xảy ra. Thư viện tỉnh Gia Lai mong nhận được ý kiến của bạn đọc cho “Thư mục toàn văn chuyên đề” ngày càng có chất lượng, phục vụ tốt nhu cầu đọc của bạn đọc.                                                                                                                                                                                                                                                                                                   THƯ VIỆN TỈNH GIA LAI

PHẦN I

NHỮNG BÀI VIẾT, BÀI NÓI CỦA CHỦ TỊCH HỒ CHÍ MINH VỀ THI ĐUA YÊU NƯỚC

Lời kêu gọi thi đua yêu nước // Sách Hồ Chí Minh với phong trào thi đua yêu nước. - H.: Thanh niên, 2008. - Tr. 7

                Cùng toàn thể đồng bào yêu quý,

                Nước ta kinh tế lạc hậu, nhưng lòng yêu nước và chí quật cường chẳng kém ai.

                Nay muốn tự cấp, tự túc, đi kịp người ta, thì chúng ta phải đi mau.

                Vì vậy, sĩ, nông, công, thương, binh, gái trai, già trẻ, toàn thể quốc dân ta, vô luận ở địa vị nào, làm công việc gì, phải ra sức tham gia cuộc Thi đua yêu nước, tức là tăng gia sản xuất.

                Như thế thì:

                Kháng chiến nhất định thắng lợi,

                Kiến quốc nhất định thành công.

Thư gửi đồng bào lao động toàn quốc / Hồ Chí Minh // Sách Về phong trào thi đua yêu nước. - H.: Chính trị quốc gia, 2003. - Tr. 8,9

                …

                Hôm nay cả nước đang mở một phong trào Thi đua ái quốc. Mỗi một người và toàn thể công nhân ta, phải ra sức xung phong phong cuộc thi đua ấy.

Anh chị em lao động toàn quốc phải gắng làm kiểu mẫu trong sự tăng gia sản xuất về mọi ngành.

Anh chị em công nhân ở vùng tạm bị địch chiếm phải gắng làm cho tê liệt nền kinh tế của quân địch.

Bên này thi đua kiến thiết

Bên kia thi đua phá hoại

Hai bên lại lấy thành tích mà thi đua với nhau

Như vậy là công nhân ở miền tự do và công nhân ở vùng tạm bị chiếm, đều tham gia kháng chiến, tham gia thi đua ái quốc, đều có công với nước nhà. Và như vậy thì kháng chiến sẽ chóng thắng lợi, thống nhất và độc lập sẽ chóng thành công, toàn thể đồng bào lao động sẽ chóng được giải phóng.

Trước đây anh em, chị em lao động đã cố gắng.

Từ nay anh chị em phải cố gắng thêm.

Ngày Hội lao động thế giới 1-5-1948 phải là ngày kỷ nguyên mới cho sự hoạt động và sự thắng lợi của công nhân lao động nước ta.                                                                                                                                         

Lời cảm ơn đồng bào // Sách Hồ Chí Minh với phong trào thi đua yêu nước. - H.: Thanh niên, 2008. - Tr. 8,9

                Tôi rất cảm ơn Quốc hội, Chính phủ, các đoàn thể, các bộ đội, đồng bào trong nước và kiều bào ở ngoài nước, cùng các cháu nhi đồng, đã chúc thọ tôi một cách vô cùng thân ái.

Nhưng tôi thiết nghĩ rằng tuy tuổi tác chúng ta có kẻ nhiều người ít, nhưng tôi và toàn thể đồng bào có một ngày sinh nhật chung; ngày ấy là ngày cách mệnh giải phóng thành công hồi tháng Tám năm 1945.

Xem thế thì dân tộc ta rất trẻ trung, nước nhà ta rất trẻ trung và chúng ta đều trẻ trung. Chúng ta trẻ trung mà chúng ta phải đảm đang hai nhiệm vụ rất vẻ vang, rất to lớn: phá tan những xiềng xích cũ, và xây dựng những tương lai mới.

Chúng ta trẻ trung nhưng chúng ta là những người thừa tự cái truyền thống oanh liệt, quật cường và một cơ đồ gấm vóc của mấy ngàn năm tổ tiên ta để lại. Chúng ta trẻ trung nhưng chúng ta giàu về kinh nghiệm, kinh nghiệm đau xót có, kinh nghiệm vẻ vang có. Do đó mà chúng ta đã có một lực lượng cực kỳ to lớn, vững chắc, lực lượng đại đoàn kết của toàn dân. Nhờ truyền thống và lực lượng ấy, thêm vào cái chí khí trẻ trung của chúng ta, chúng ta đã vượt qua nhiều bước gian nan và tranh được nhiều thắng lợi: chúng ta đã đánh tan giặc đói, chúng ta đã đánh tan giặc dốt, chúng ta sẽ đánh tan giặc ngoại xâm.

Song, đường chúng ta còn dài, gánh chúng ta còn nặng, chúng ta cần phải phát triển và nâng cao cái truyền thống oanh liệt, cái lực lượng đoàn kết, và cái chí khí kiên quyết ấy lên nữa, nâng cao lên mãi. Nâng cao bằng cách gì? Bằng cách thi đua ái quốc. Cuộc thi đua ái quốc sẽ đưa chúng ta lên một trình độ cao hơn trong công cuộc kháng chiến và kiến quốc, nó sẽ đưa chúng ta mau đến chỗ thành công. Vì vậy đồng bào ta bất kỳ già, trẻ, gái, trai, giàu, nghèo, bất kỳ sĩ, nông, công, thương, binh, mọi người đều phải đưa chí sáng suốt, lực lượng và tài năng của mình vào đó, để phụng sự dân tộc, phụng sự Tổ quốc.

Đồng bào yêu mến tôi, chúc thọ tôi, tôi biết lấy gì, nói gì để báo đáp lại lòng thân ái ấy? Tôi chỉ có một cách báo đáp là kiên quyết cùng đồng bào chịu cực chịu khổ, quyết cùng đồng bào kháng chiến cho đến thắng lợi hoàn toàn, quyết cùng đồng bào tranh lại thống nhất và độc lập thật sự cho Tổ quốc, quyết cùng đồng bào ra sức làm thế nào cho con cháu chúng ta bây giờ và muôn đời về sau được sung sướng

Lời kêu gọi trong dịp 1.000 ngày kháng chiến // Sách Chủ tịch Hồ Chí Minh với phong trào thi đua yêu nước. - H.: Chính trị quốc gia, 2008. - Tr. 17,18

                …

                Từ cuộc vận động Tăng gia sản xuất và Luyện quân lập công, chúng ta đã tiến đến phong trào Thi đua ái quốc khắp mọi mặt, khắp mọi nơi. Với lòng nồng nàn yêu nước và lực lượng vô cùng tận của nhân dân ta, cuộc Thi đua ái quốc nhất định sẽ thành công to. Vì vậy, mà thắng lợi càng nhất định về tay ta.

                … Chúng ta đủ điều kiện thắng lợi. Chúng ta chắc thắng lợi. Song chúng ta phải biết rằng, càng gần đến thắng lợi thì càng gay go. Mà gay go càng nhiều, thì thắng lợi càng to. Vì vậy, mỗi một người quốc dân phải tẩy sạch cái thói: khi thì quá lạc quan, khi thì quá bi quan. Phải tẩy sạch cái chứng cầu yên, gặp sao hay vậy, muốn ăn quả mà biếng trồng cây.

                Mỗi một người dân phải hiểu: có tự lập mới độc lập, có tự cường mới tự do. Đã đoàn kết, ta phải đoàn kết chặt chẽ rộng rãi thêm. Đã cố gắng, ta phải hăng hái mà cố gắng mãi. Mỗi một người phải lấy việc xung phong trong phong trào Thi đua ái quốc là nhiệm vụ thiêng liêng của mình, phải cố làm cho được.

                Như vậy, thì kháng chiến nhất định thắng lợi, kiến quốc nhất định thành công.

Lời kêu gọi thi đua ái quốc / Hồ Chí Minh // Sách Về phong trào thi đua yêu nước. - H.: Chính trị quốc gia, 2003. - Tr. 14-16

                Mục đích thi đua ái quốc là:

                Diệt giặc đói,

                Diệt giặc dốt,

                Diệt giặc ngoại xâm.

                Cách làm là: dựa vào:

                Lực lượng của dân,

                Tinh thần của dân, để gây:

                Hạnh phúc cho dân.

                Vì vậy bổn phận của người dân Việt Nam, bất kỳ sĩ, nông, công, thương, binh; bất kỳ làm việc gì, đều cần phải thi đua nhau:

                Làm cho mau,

                Làm cho tốt,

                Làm cho nhiều.

                Mỗi người dân Việt Nam, bất kỳ già, trẻ, trai, gái; bất kỳ giàu, nghèo, lớn, nhỏ, đều cần phải trở nên một chiến sĩ tranh đấu trên mặt trận: Quân sự, Kinh tế, Chính trị, Văn hóa. Thực hiện khẩu hiệu:

                Toàn dân kháng chiến,

                Toàn diện kháng chiến.

                Trong cuộc Thi đua ái quốc, chúng ta:

                Vừa kháng chiến,

                Vừa kiến quốc.

                Kết quả đầu tiên của Thi đua ái quốc sẽ là:

                Toàn dân đủ ăn đủ mặc,

                Toàn dân biết đọc, biết viết,

                Toàn bộ đội đầy đủ lương thực, khí giới, để diệt ngoại xâm,

                Toàn quốc sẽ thống nhất độc lập hoàn toàn.

                Thế là chúng ta thực hiện:

                Dân tộc độc lập,

                Dân quyền tự do,

                Dân sinh hạnh phúc,

                Ba chủ nghĩa mà nhà đại cách mạng Tôn Văn đã nêu ra.

                Để đi đến kết quả tốt đẹp đó, tôi xin

                Các cụ phụ lão thi đua đốc thúc con cháu hăng hái tham gia mọi công việc,

                Các cháu nhi đồng thi đua học hành và giúp việc người lớn,

                Đồng bào phú hào thi đua mở mang doanh nghiệp,

                Đồng bào công nông thi đua sản xuất,

                Đồng bào trí thức và chuyên môn thi đua sáng tác và phát minh,

                Nhân viên Chính phủ thi đua tận tụy làm việc, phụng sự nhân dân,

                Bộ đội và dân quân thi đua giết cho nhiều giặc, đoạt cho nhiều súng.

                Nói tóm lại, ai cũng thi đua, ai cũng tham gia kháng chiến và kiến quốc. Phong trào sôi nổi.

                Thi đua ái quốc sẽ ăn sâu, lan rộng khắp mọi mặt và mọi tầng lớp nhân dân, và sẽ giúp ta dẹp tan mọi nỗi khó khăn và mọi âm mưu của địch để đi đến thắng lợi cuối cùng.

                Với tinh thần quật cường và lực lượng vô tận của dân tộc ta, với lòng yêu nước và chí kiên quyết của nhân dân và quân đội ta, chúng ta có thể thắng lợi, chúng ta nhất định thắng lợi.

                Hỡi toàn thể đồng bào,

                Hỡi toàn thể chiến sĩ,

                Tiến lên!

Thư gửi Hội nghị kinh tế lần thứ hai // Sách Hồ Chí Minh với phong trào thi đua yêu nước. - H.: Thanh niên, 2008. - Tr. 11,12

                Nhân dịp Hội nghị kinh tế lần thứ hai, tôi gửi các đại biểu lời chào thân ái.

                Chúng ta kháng chiến về mọi mặt. Kinh tế là một mặt trận rất quan trọng.

                Chúng ta vừa kháng chiến, vừa kiến quốc. Kinh tế lại là một ngành hoạt động tối quan trọng.

                Bây giờ chúng ta phải có một nền kinh tế kháng chiến. Nền kinh tế đó làm cơ sở cho nền kinh tế kiến quốc.

                Vì vậy chúng ta phải có chương trình kế hoạch kinh tế rất thiết thực. Chúng ta phải làm cho “Thực túc binh cường”. Khi đã có kế hoạch đó, thì chúng ta phải cố gắng thực hiện cho kỳ được.

                Trong cuộc Thi đua ái quốc, các chiến sĩ kinh tế phải thi đua với các chiến sĩ quân sự. Một mặt phá tan kinh tế địch, một mặt xây dựng kinh tế ta.

                Với sự lãnh đạo của ông Bộ trưởng, với lòng hăng hái của các bạn, tôi chắc các bạn sẽ làm trọn nhiệm vụ vẻ vang ấy.

                Trường kỳ kháng chiến nhất định thắng lợi!

                Thi đua ái quốc nhất định thành công!                                                                                                                                                

Thư gửi Hội nghị văn hóa toàn quốc lần thứ hai // Sách Hồ Chí Minh với phong trào thi đua yêu nước. - H.: Thanh niên, 2008. - Tr. 17

                Gửi Hội nghị văn hóa toàn quốc,

                Nhân dịp Hội nghị văn hóa toàn quốc, tôi gửi lời thân ái chúc mừng các đại biểu.

                Trong sự nghiệp vĩ đại kháng chiến kiến quốc của dân tộc ta, văn hóa gánh một phần rất quan trọng. Từ ngày chính quyền dân chủ thành lập đến nay, các nhà văn hóa ta đã cố gắng và đã có thành tích. Song từ nay trở đi chúng ta cần phải xây đắp một nền văn hóa kháng chiến kiến quốc của toàn dân. Muốn đi đến kết quả đó, tôi thiết tưởng, các nhà văn hóa ta cần tổ chức chặt chẽ và đi sâu vào quần chúng.

                Nhiệm vụ của văn hóa chẳng những để cổ động tinh thần và lực lượng kháng chiến kiến quốc của quốc dân, mà cũng phải nêu rõ những thành tích kháng chiến kiến quốc vĩ đại của ta cho thế giới. Các nhà văn hóa ta phải có những tác phẩm xứng đáng, chẳng những để biểu dương sự nghiệp kháng chiến kiến quốc bây giờ, mà còn để lưu truyền cái lịch sử oanh liệt kháng chiến kiến quốc cho hậu thế.

                Đang có phong trào Thi đua ái quốc của toàn dân, tôi mong rằng Hội nghị sẽ có một chương trình thi đua ái quốc về mặt trận văn hóa. Tôi chắc rằng sau Hội nghị, văn hóa của ta sẽ có một sự phát triển mạnh mẽ.                                                                                                                                                   

Thư gửi Hội nghị thi đua ái quốc // Sách Hồ Chí Minh với phong trào thi đua yêu nước. - H.: Thanh niên, 2008. - Tr. 35

                Gửi Hội nghị Thi đua ái quốc,

                Các vị đại biểu,

                Tôi gửi lời thân ái chúc Hội nghị có kết quả tốt. Sau đây là vài ý kiến của tôi đối với phong trào thi đua ái quốc, để giúp cho các đại biểu thảo luận:

                Phong trào khá cao và rộng, bộ đội, đoàn thể, cơ quan và nhân dân hăng hái. Nhiều đơn vị đã có kết quả khá. Nhưng:

                - Tổ chức và lãnh đạo còn kém, không phát triển được hết sáng kiến và năng lực của quần chúng.

                - Cơ quan lãnh đạo các cấp, các ngành, các đoàn thể, các địa phương thiếu sự phối hợp với nhau, thiếu sự tổng kết kinh nghiệm và trao đổi kinh nghiệm.

                Vậy tôi rất mong Hội nghị tìm cách sửa chữa những khuyết điểm ấy, và mỗi một cán bộ, mỗi một đồng bào, mỗi một ngành đều ra sức thiết thực thi đua với tinh thần chuẩn bị tổng phản công. Như vậy, thì thi đua nhất định thành công.                                                                                                                                                     

Lời kêu gọi thi đua chuẩn bị tổng phản công // Sách Hồ Chí Minh với phong trào thi đua yêu nước. - H.: Thanh niên, 2008. - Tr. 49-53

                Mấy lâu nay, vì bận việc kháng chiến, tôi ít có dịp nói chuyện với đồng bào và chiến sĩ. Vậy hôm nay, lời đầu tiên là tôi thân ái hỏi thăm:

                Các vị phụ lão,

                Các vị thân sĩ,

                Các anh em cán bộ chính trị, hành chính và chuyên môn,

                Đồng bào trong nước, ngoài nước, và trong vùng tạm bị chiếm,

                Các cháu thanh niên và nhi đồng.

                Tôi thân ái hỏi thăm:

                Toàn thể tướng sĩ Vệ quốc quân và dân quân du kích,

                Các anh chị em công nhân ở các xưởng máy quốc phòng.

                Hôm nay là ngày phát động Thi đua ái quốc tiếp theo kỳ trước, cho nên tôi chỉ nói chuyện thi đua.

                Từ ngày Cách mạng Tháng Tám, thế giới đã ngạc nhiên và kính phục dân tộc ta vì ba điều:

                Điều thứ nhất là ta đã cách mạng thành công, đã phá tan xiềng xích thực dân, đã đánh đổ chế độ phong kiến, đã lập nền dân chủ cộng hòa.

                Điều thứ hai là ta chẳng những có sức kháng chiến mà lại chắc chắn kháng chiến thắng lợi.

                Điều thứ ba là vừa kháng chiến vừa Thi đua ái quốc.

                Ta bắt đầu thi đua từ tháng 6 năm ngoái. Cuộc thi đua nhằm ba mục đích: Diệt giặc đói, diệt giặc dốt, diệt giặc ngoại xâm.

                Mặc dầu thiếu phương tiện, thiếu kinh nghiệm và bị giặc Pháp tìm mọi cách để phá hoại, ta vẫn lượm được nhiều kết quả tốt sau một năm thi đua.

                - Vì đồng bào ra sức thi đua tăng gia sản xuất, cho nên dân ta dù có chật vật ít nhiều, nhưng vẫn tránh khỏi nạn đói. Trong thời kỳ chiến tranh các nước còn chật vật hơn ta.

                - Vì đồng bào hăng hái ủng hộ, và các chiến sĩ bình dân học vụ tận tụy, mà đã mấy tỉnh như Quảng Ngãi, Hà Tĩnh, Hưng Yên, Thái Bình đã diệt xong giặc dốt. Các tỉnh khác thì đang ra sức theo cho kịp các tỉnh trên. Đó là một thành tích vẻ vang, nếu chúng ta nhớ rằng dưới chế độ thực dân, năm 1941 chỉ có non nửa triệu trẻ con ta được đi học.

                - Nhờ toàn dân ra sức ủng hộ, và bộ đội cùng dân quân du kích ta dũng cảm và nhờ anh chị em công nhân ta ra sức chế tạo vũ khí, mà từ Nam đến Bắc ta đã thắng nhiều trận vẻ vang. Chính bọn thực dân cũng phải nhận rằng quân đội ta rất tiến bộ và quân đội Pháp không thể nào thắng được ta.

                - Ngoài ba việc chính ấy, đồng bào ta còn thi đua nhiều mặt khác và thành tích cũng không kém vẻ vang. Đây tôi chỉ nhắc vài thí dụ:

                Các đoàn thể và cá nhân thì thi đua đỡ đầu bộ đội và dân quân. Như tỉnh Hà Tĩnh đã quyên giúp hàng mấy chục triệu.

                Các cụ, các bà thì thi đua tham gia Hội mẹ chiến sĩ.

                Nhân dân thì thi đua mua công phiếu kháng chiến, thi đua góp đảm phụ kháng chiến và nộp thuế. Riêng chị em phụ nữ cũng thi đua góp phần đảm phụ kháng chiến, dù được Chính phủ miễn góp.

                Các đồng bào điền chủ thì thi đua giảm địa tô, có người giảm đến 50 phần 100, và thi đua quyên ruộng, có người quyên từ năm sáu trăm đến hơn 2000 mẫu.

                Các cụ phụ lão và chị em phụ nữ thì thi đua tổ chức đội du kích.

                Các cháu thanh niên thì thi đua tòng quân.

                Cán bộ trong các cơ quan thì thi đua sửa đổi cách làm việc cho hợp lý hơn.

                Các cháu nhi đồng thì thi đua học tập và giúp mọi công việc. Có nhiều cháu đã gửi tiền nhờ tôi góp vào quỹ kháng chiến.

                Kiều bào ở nước ngoài và đồng bào trong vùng tạm bị chiếm cũng đều tùy hoàn cảnh mà thi đua.

                Nói tóm lại: mọi người đều thi đua, mọi việc đều có thi đua, và đều có thành tích. Nhân dịp này tôi thay mặt Chính phủ cảm ơn và khen ngợi đồng bào và chiến sĩ.

                Vì nhiều thành tích cho nên chúng ta càng thấy rõ nhiều khuyết điểm. Tôi nêu ra đây những khuyết điểm chính để chúng ta cùng nhau sửa chữa:

                Còn nhiều nơi nhân dân, mà trước hết là cán bộ, chưa hiểu thật rõ ràng ý nghĩa của phong trào Thi đua ái quốc. Do đó mà có những khuyết điểm như sau:

                - Tưởng lầm rằng thi đua là một việc khác với những công việc làm hàng ngày. Thật ra, công việc hàng ngày chính là nền tảng thi đua. Thí dụ: Từ trước đến giờ ta vẫn ăn, vẫn mặc, vẫn ở. Nay ta thi đua ăn, mặc, ở cho sạch sẽ, cho hợp vệ sinh, cho khỏi đau ốm.

                Xưa nay ta vẫn làm ruộng. Nay ra thi đua làm cho đất ruộng tốt hơn, sản xuất nhiều hơn.

                Mọi việc đều thi đua như vậy.

                - Tưởng lầm rằng thi đua chỉ nhất thời. Thật ra thi đua là phải trường kỳ. Ta phải thi đua để kháng chiến thắng lợi, kiến quốc thành công. Nhiều nơi đặt những kế hoạch thi đua không sát với hoàn cảnh, không sát với địa phương.

                Nơi thì đặt kế hoạch to quá, rồi làm không nổi.

                Nơi thì ban đầu làm quá ồ ạt, đến nỗi ít lâu thì đuối sức đi, không tiếp tục thi đua được.

                Nơi thì mỗi một đoàn thể, mỗi một ngành đều có một kế hoạch riêng mà các kế hoạch thì không ăn khớp với nhau. Thành thử “trống đánh xuôi, kèn thổi ngược”. Nhân dân thì bù đầu, không đủ sức mà theo cả các kế hoạch và không biết nên theo kế hoạch nào.

                Nhiều nơi có kinh nghiệm, hoặc kinh nghiệm thành công hoặc kinh nghiệm thất bại, nhưng không biết trao đổi cho nơi khác, để tránh cái dở, học cái hay của nhau.

                Nơi thì các ban vận động thi đua chỉ biết làm theo chỉ thị cấp trên. Trung ương gửi chỉ thị thế nào, khu cứ nguyên văn gửi xuống tỉnh, tỉnh cứ nguyên văn gửi xuống huyện, huyện cứ nguyên văn gửi xuống xã. Chứ không biết điều tra kỹ lưỡng, áp dụng thiết thực.

                Đó là những khuyết điểm chính mà chúng ta phải sửa chữa và quyết sửa chữa được. Điều cần thiết nhất, là phải giải thích kỹ càng cho mỗi một người dân hiểu rõ rằng: Thi đua ái quốc là ích lợi cho mình, ích lợi cho gia đình mình và ích lợi cho làng, cho nước, cho dân tộc thế nào. Mỗi người dân đều hiểu rõ thì tất cả mọi khó khăn đều giải quyết được, tất cả mọi khuyết điểm đều sửa chữa được.

                Hiện nay, kháng chiến đã đến thời kỳ đẩy mạnh cuộc cầm cự, chuẩn bị tổng phản công, thì phong trào Thi đua ái quốc cũng phải nhằm vào mục đích ấy. Vì vậy, chương trình thi đua trong giai đoạn này vẫn là diệt giặc đói, diệt giặc dốt, diệt giặc ngoại xâm. Nhưng tiến lên một bước mạnh hơn.

                Về văn hóa, những nơi đã diệt xong nạn mù chữ thì phải thi đua học thêm nữa.

                Những nơi khác thì phải thi đua diệt cho xong nạn mù chữ.

                Các nhà văn nghệ thì thi đua sáng tác. Các nhà chuyên môn thì thi đua phát minh.

                Về kinh tế, thì thi đua làm cho dân và quân đủ ăn, đủ mặc, đủ dùng, để đánh giặc.

                Về quân sự, Vệ quốc quân và dân quân du kích thì thi đua rèn luyện cán bộ, chấn chỉnh quân đội. Các công xưởng thì thi đua chế tạo vũ khí cho nhiều, cho mau, cho tốt.

                Ngoài ra, tất cả mọi việc ích lợi cho dân sinh quốc kế, quan hệ với kháng chiến kiến quốc, ta đều phải thi đua. Thi đua phải là toàn dân, toàn diện.

                Trong các việc thi đua ái quốc, cần phải nêu rõ tinh thần cần, kiệm, liêm, chính.

                Khẩu hiệu Thi đua ái quốc, hiện nay là: Tất cả để chiến thắng. Chiến thắng giặc thực dân. Chiến thắng giặc dốt. Chiến thắng giặc đói. Chiến thắng mọi tính xấu trong mình ta.

                Tôi chắc rằng với kinh nghiệm thi đua năm vừa qua, với lòng hăng hái của đồng bào và chiến sĩ, với hồng phúc của Tổ quốc, Thi đua ái quốc nhất định thành công to, cũng như trường kỳ kháng chiến nhất định thắng lợi to.

                Mong toàn thể đồng bào và chiến sĩ cố gắng lên!

                Đồng bào và chiến sĩ lại phải nhớ rằng: trong mùa xuân vừa qua giặc Pháp bị ta đánh bại nhiều trận. Âm mưu chúng dùng bọn bù nhìn để lừa gạt đồng bào ta cũng thất bại. Cho nên thu đông này, chúng ra sức thu góp lực lượng, mở những cuộc tấn công mạo hiểm và bất thình lình; chúng mong dùng quân sự để giải quyết nguy cơ của chúng. Chúng ta sẽ gặp nhiều khó khăn hơn trước. Tôi thường nói: càng gần thắng lợi thì càng nhiều khó khăn. Tôi mong toàn thể đồng bào và chiến sĩ hăng hái thi đua vượt qua mọi sự khó khăn, để mà tranh lấy thắng lợi.

                Nước ta sẽ độc lập và thống nhất thật sự.

                Dân ta sẽ no ấm và giàu mạnh thật sự.

 Thư gửi thanh niên về thi đua ái quốc // Sách Hồ Chí Minh với phong trào thi đua yêu nước. - H.: Thanh niên, 2008. - Tr. 73-75

                Thân ái gửi các cháu thanh niên cả nước,

                Từ hôm 19-5 đến nay, Bác liên tiếp nhận được thư của các cháu.

                Những thư ấy, hoặc là của từng nhóm như bộ đội, nhà máy, trường học, cơ quan… hoặc là riêng của từng cháu.

                Nếu trả lời riêng cho mỗi nhóm, mỗi cháu, như ý muốn của Bác, mà cũng là ý muốn của các cháu, thì Bác phải có hàng trăm thư ký giúp, và hàng chục tạ giấy! Vì chính sách tiết kiệm nên Bác trả lời các cháu bằng một thư chung này.

                Trong thư, các cháu đều báo cáo thành tích thi đua ái quốc. Bác rất vui lòng vì, hoặc nhiều hoặc ít, cháu nào cũng có thành tích. Thí dụ:

                Cháu Nguyễn Thị Thành, xưởng X.P. (Công đoàn Lê Hồng Phong), tăng năng suất 330 phần trăm.

                Cháu Nguyễn Thị Giao Tiên, xưởng X.B. (Công đoàn Bông Lau), tăng năng suất hơn 200 phần trăm.

                Cháu Nguyễn Hữu Bắc, Trung đoàn X, được bầu làm chiến sĩ anh hùng (24 tuổi, bị thương bốn lần, được khen thưởng 6 lần).

                Còn nhiều, nhiều cháu có thành tích khác, Bác không thể kể hết. Lại có những thành tích chung, như các cháu học sinh các trường đã thi đua tham gia việc sửa đường, công trái, bình dân học vụ; hoặc như các cháu thanh niên xung phong hăng hái giúp việc các chiến dịch, vận tải, sửa đường… Nói tóm lại, các cháu đã thi đua khá. Đó là ưu điểm đáng khen.

                Song nói chung, các cháu vẫn còn nhiều khuyết điểm trong thi đua. Để sửa chữa những khuyết điểm ấy, để tranh lấy những thành tích to lớn, Bác giúp các cháu vài ý kiến sau đây:

                1. Thi đua ái quốc phải có phương hướng đúng và vững. Nghĩa là phải nâng cao lòng nồng nàn yêu nước và giác ngộ chính trị của mọi người. Yêu nước thì phải thi đua, thi đua tức là yêu nước.

                2. Phải có kế hoạch tỉ mỉ. Kế hoạch ấy phải do từng đơn vị nhỏ, từng gia đình, từng cá nhân bàn bạc kỹ, hiểu biết thấu, vui vẻ làm. Nghĩa là phải sao cho mỗi nhóm, mỗi người tự giác tự động.

                3. Nội dung của kế hoạch phải thiết thực, rõ ràng, đúng mực. Khi đặt kế hoạch phải tuyệt đối tránh sự sơ suất “đại khái”, quá cao, phiền phức, miễn cưỡng.

                4. Thi đua không nên thiên về một phía. Phải điều hòa 3 nhiệm vụ với nhau: tăng gia sản xuất, công việc hằng ngày và học tập (chính trị, văn hóa, tình hình trong nước và thế giới).

                5. Thi đua phải có sự lãnh đạo đúng. Trước khi thi đua phải chuẩn bị đầy đủ (giải thích, cổ động, xét kỹ kế hoạch mỗi nhóm, mỗi người). Trong lúc thi đua, phải thiết thực đôn đốc, giúp đỡ, sửa đổi. Sau đợt thi đua, phải thiết thực kiểm tra, tổng kết, phổ biến kinh nghiệm, khen thưởng những người kiểu mẫu, nâng đỡ những người kém cỏi.

                6. Thi đua là một cách rất tốt, rất thiết thực để làm cho mọi người tiến bộ. Thi đua giúp cho đoàn kết chặt chẽ thêm. Và đoàn kết chặt chẽ để thi đua mãi. Vì vậy, thật thà tự phê bình và thân ái phê bình là một lực lượng để đẩy mạnh thi đua.

                7. Thi đua phải lâu dài và rộng khắp, không phải chỉ trong một thời gian nào (những ngày kỷ niệm là những đợt để lấy đà và để kiểm thảo, chứ không phải qua những ngày ấy rồi lại nghỉ thi đua), không phải chỉ riêng ngành nào, nhóm người nào. Vì vậy, trong thi đua, chúng ta phải đồng thời bồi bổ lực lượng và tinh thần của quần chúng.

                Đó là mấy điểm chính. Nếu các cháu làm đúng như vậy, thì chắc các cháu sẽ có thành tích to hơn, nhiều hơn nữa.

                Bác mong các cháu nghiên cứu kỹ những điểm đó, rồi báo cáo kết quả cho Bác biết.

                Về thanh niên nông dân, phải đặc biệt cố gắng trong vụ mùa thắng lợi. Riêng về thanh niên trong bộ đội, Bác mong các tiểu đoàn, trung đoàn và đại đoàn trực tiếp gửi cho Bác những danh sách các chiến sĩ được bầu làm anh hùng thanh niên (trong 30 tuổi, tên tuổi và công trạng).

                Bác hôn các cháu, chúc các cháu vui vẻ thi đua và lượm được nhiều thành tích vẻ vang.                                                                                                                                                         

Thư gửi cán bộ, cô giáo, thầy giáo, công nhân viên, học sinh, sinh viên nhân dịp bắt đầu năm học mới // Sách Hồ Chí Minh với phong trào thi đua yêu nước. - H.: Thanh niên, 2008. - Tr. 202-204

                Các cô các chú và các cháu thân mến,

                Nhân dịp đầu năm học thứ tư chống Mỹ, cứu nước, Bác thân ái gửi lời thăm hỏi tất cả các cô, các chú và các cháu.

                Trong hoàn cảnh cả nước có chiến tranh, sự nghiệp giáo dục của chúng ta vẫn phát triển nhanh, mạnh hơn bao giờ hết.

                Bác vui lòng biết rằng mặc dù hoàn cảnh khó khăn, hiện nay miền Bắc nước ta đã có một vạn hai nghìn trường phổ thông, mỗi xã đều có trường cấp I, nhiều xã đã có trường cấp II, các huyện đều có ít nhất một trường cấp III. Số người đi học đã hơn sáu triệu, trong đó có hơn một triệu cán bộ và công nông đang học bổ túc văn hóa. Số người vào học các trường đại học và trung học chuyên nghiệp tăng gần gấp ba lần so với trước chiến tranh chống Mỹ. Hơn 30 trường đại học và 200 trường trung học chuyên nghiệp đã phối hợp chặt chẽ với các ngành và các địa phương, đẩy mạnh công tác đào tạo cán bộ, tập trung cũng như tại chức.

                Các trường đã có nhiều cố gắng trong việc thi đua dạy tốt và học tốt bảo đảm an toàn cho thầy và trò, làm cho đời sống vật chất và tinh thần ngày càng tiến bộ.

                Mặc dù giặc Mỹ điên cuồng đánh phá miền Bắc ác liệt, chúng không những đã thất bại thảm hại trên mặt trận chính trị, quân sự, mà ta đã thắng chúng cả trên mặt trận giáo dục và đào tạo cán bộ.

                Làm được như vậy là nhờ Đảng ta có đường lối đúng đắn, quân đội và nhân dân ta rất anh hùng và cũng do các cô, các chú, các cháu trong các trường học đã cùng nhau vượt qua nhiều khó khăn để hoàn thành tốt nhiệm vụ.

                Nhân dịp này, Bác khen ngợi những cố gắng và thành tích mà các cô, các chú và các cháu đã đạt được.

                Nhưng đế quốc Mỹ vẫn còn ngoan cố. Cách mạng nước ta còn phải khắc phục nhiều khó khăn gian khổ để đạt thắng lợi hoàn toàn. Hiện nay, Đảng và nhân dân giao cho các cô, các chú, các cháu nhiệm vụ lớn hơn trước. Vì vậy, Bác nhắc các cô, các chú và các cháu mấy điều sau đây:

                - Thầy và trò phải luôn luôn nâng cao tinh thần yêu Tổ quốc, yêu chủ nghĩa xã hội, tăng cường tình cảm cách mạng đối với công nông, tuyệt đối trung thành với sự nghiệp cách mạng, triệt để tin tưởng vào sự lãnh đạo của Đảng, sẵn sàng nhận bất kỳ nhiệm vụ nào mà Đảng và nhân dân giao cho, luôn luôn cố gắng cho xứng đáng với đồng bào miền Nam anh hùng.

                - Dù khó khăn đến đâu cũng phải tiếp tục thi đua dạy tốt và học tốt. Trên nền tảng giáo dục chính trị và lãnh đạo tư tưởng tốt, phải phấn đấu nâng cao chất lượng văn hóa và chuyên môn nhằm thiết thực giải quyết các vấn đề do cách mạng nước ta đề ra và trong một thời gian không xa, đạt những đỉnh cao của khoa học kỹ thuật.

                - Các cô, các chú, các cháu phải cùng nhau tổ chức và quản lý đời sống vật chất và tinh thần ở các trường học ngày một tốt hơn, tăng cường bảo đảm sức khỏe và an toàn.

                Nhiệm vụ của cô giáo, thầy giáo là rất quan trọng và rất vẻ vang.

                Giáo dục là sự nghiệp của quần chúng. Cần phải phát huy đầy đủ dân chủ xã hội chủ nghĩa, xây dựng quan hệ thật tốt, đoàn kết thật chặt chẽ giữa thầy và thầy, giữa thầy và trò, giữa học trò với nhau, giữa cán bộ các cấp, giữa nhà trường và nhân dân để hoàn thành thắng lợi nhiệm vụ đó.

                Giáo dục nhằm đào tạo những người kế tục sự nghiệp cách mạng to lớn của Đảng và nhân dân ta, do đó các ngành, các cấp đảng và chính quyền địa phương phải thật sự quan tâm hơn nữa đến sự nghiệp này, phải chăm sóc nhà trường về mọi mặt, đẩy sự nghiệp giáo dục của ta lên những bước phát triển mới.

                Bác mong chờ những thành tích mới của các cô, các chú và các cháu.                                                                                                                                                

Điện gửi đồng bào, chiến sĩ và cán bộ Tây Nguyên / Hồ Chí Minh // Sách Về phong trào thi đua yêu nước. - H.: Chính trị quốc gia, 2003. - Tr. 396-397

                (Kính nhờ cụ Y Bih Alêô, Phó Chủ tịch Đoàn Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Dân tộc giải phóng miền Nam Việt Nam, Chủ tịch Phong trào dân tộc tự trị Tây Nguyên, chuyển).

                Thân ái gửi đồng bào, cán bộ và chiến sĩ Tây Nguyên,

                Tôi rất vui mừng nhận được thư báo cáo thành tích của Đại hội anh hùng, chiến sĩ thi đua, dũng sĩ lần thứ hai của các lực lượng vũ trang nhân dân giải phóng Tây Nguyên.

                Như vậy là quân và dân Tây Nguyên, già trẻ, gái trai, Kinh, Thượng đoàn kết một lòng, luôn luôn nêu cao truyền thống anh hùng, vượt qua mọi khó khăn, gian khổ, thi đua diệt giặc, lập công, giữ gìn buôn rẫy, thu được những thành tích to lớn, cùng đồng bào cả nước đánh thắng giặc Mỹ xâm lược.

                Tôi nhiệt liệt khen ngợi các anh hùng, chiến sĩ thi đua, dũng sĩ các lực lượng vũ trang nhân dân giải phóng, cán bộ, chiến sĩ và toàn thể đồng bào Tây Nguyên đã dũng cảm chiến đấu, xây dựng hậu phương vững mạnh, phục vụ tiền tuyến, lập công vẻ vang.

                Giặc Mỹ và tay sai bị thua to trên khắp nước ta, đã phải chấm dứt không điều kiện việc ném bom, bắn phá miền Bắc và chịu ngồi nói chuyện với đại diện hai miền nước ta. Nhưng chúng còn rất ngoan cố, hiếu chiến, chưa chịu từ bỏ âm mưu xâm lược. Vì vậy, nhiệm vụ của quân và dân cả nước ta còn rất nặng nề.

                Đồng bào và chiến sĩ Tây Nguyên đã đoàn kết càng phải đoàn kết chặt chẽ hơn nữa, cố gắng không ngừng, phát huy mạnh mẽ thắng lợi đã giành được, luôn luôn nêu cao cảnh giác, sẵn sàng đập tan mọi âm mưu của địch, ra sức củng cố và phát triển vùng giải phóng và phục vụ tiền tuyến.

                Tôi tin chắc rằng Tây Nguyên nhất định cùng cả nước tiến lên đánh thắng hoàn toàn giặc Mỹ xâm lược.

               Tôi xin gửi đến Cụ Chủ tịch, các vị trong Phong trào dân tộc tự trị và toàn thể đồng bào Tây Nguyên, các cháu thanh niên và nhi đồng lời thăm hỏi ân cần và lời chào quyết thắng.                                                                                                                                             

PHẦN II

MỘT SỐ BÀI VIẾT VỀ PHONG TRÀO THI ĐUA YÊU NƯỚC

 Công việc hàng ngày là nền tảng thi đua. Mọi việc đều thi đua // Sách Chủ tịch Hồ Chí Minh với phong trào thi đua yêu nước. - H. : Chính trị quốc gia, 2008. - Tr. 171-183

Đây là vấn đề mang tính lý luận và thực tiễn sâu sắc trong tư tưởng về thi đua yêu nước của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Ở đây, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nói tới vấn đề rất cơ bản thuộc về cơ sở, gốc rễ của thi đua - đó là nền tảng của thi đua. Chính trên nền tảng này mà mọi cuộc thi đua sẽ được nảy sinh và diễn ra liên tục. Nền tảng của thi đua Người chỉ ra ở đây là - công việc hàng ngày.

Nói đến công việc hàng ngày, tức là nói đến hoạt động lao động sản xuất của con người. Nhờ có hoạt động này mà con người và xã hội loài người tồn tại và phát triển.

Nêu lên công việc hàng ngày là nền tảng của thi đua, có thể nói đó là một sự khám phá tài tình, một sự am hiểu thực tiễn sâu sắc của Chủ tịch Hồ Chí Minh về hoạt động thi đua của con người trong cuộc sống. Tuy Bác không nói nhiều, phân tích nhiều có tính chất kinh viện về tầm quan trọng và sự cần thiết khách quan của thi đua, nhưng đọc những bài viết, những lời dạy của Bác, chúng ta đều thấy toát lên một tư tưởng - làm việc gì cũng cần phải có thi đua, thi đua gắn liền với mỗi con người, gắn liền với công việc hàng ngày. Xã hội càng phát triển thì nhu cầu về vật chất và tinh thần của con người không ngừng đòi hỏi, nhưng không phải là một sự đòi hỏi cố định, thụ động, mà đòi hỏi ngày càng cao, do đó, con người cũng phải không ngừng lao động, sáng tạo ra chúng với mong muốn ngày càng tốt hơn, đẹp hơn, nhiều hơn. Đó là một điều đương nhiên, mang tính tất yếu khách quan.

Thực vậy, để sống, tồn tại và phát triển, con người phải tiến hành lao động sản xuất, điều mà Bác nói là "Công việc hàng ngày", nhưng để tạo ra ngày càng nhiều của cải vật chất và tinh thần cho xã hội với sản lượng, chất lượng ngày càng cao, theo bản chất, bản tính của chính con người và quy luật vận động của sản xuất, lại cần phải thi đua, "mọi việc đều thi đua".

"Công việc hàng ngày chính là nền tảng thi đua”, một câu nói rất đơn giản, hiển nhiên, tưởng chừng ai cũng hiểu, thế nhưng trong thực tế do người ta vô tình bỏ qua những điều đơn giản thường nhật đó nên không phải ai cũng hiểu hết ý nghĩa. Theo dõi sát phong trào, Bác đã kịp thời uốn nắn những lệch lạc, những cách hiểu không đúng đó. Trong Lời kêu gọi thi đua chuẩn bị tổng phản công, ngày 01-8-1949, sau khi khen ngợi, biểu dương kết quả thi đua của đồng bào và chiến sĩ cả nước, Bác chỉ rõ: "Còn nhiều nơi nhân dân, mà trước hết là cán bộ, chưa hiểu thật rõ ràng ý nghĩa của phong trào Thi đua ái quốc. Do đó mà có những khuyết điểm như sau:

- Tưởng lầm rằng thi đua là một việc khác với những công việc làm hàng ngày. Thật ra, công việc hàng ngày chính là nền tảng thi đua. Thí dụ: Từ trước đến giờ ta vẫn ăn, vẫn mặc, vẫn ở. Nay ta thi đua ăn, mặc, ở cho sạch sẽ, cho hợp vệ sinh, cho khỏi đau ốm.

Xưa nay ta vẫn làm ruộng. Nay ta thi đua làm cho đất ruộng tốt hơn, sản xuất nhiều hơn.

Mọi việc đều thi đua như vậy.

Bác là một con người vĩ đại, nhưng rất gần gũi với thiên nhiên, con người, rất gần với cuộc sống bình dị đời thường. Lời nói của Bác, cách nói của Bác cũng mộc mạc, giản dị, gần gũi như con người Bác. Khi nói về một vấn đề gì đó, bao giờ Bác cũng chọn một cách nói thật ngắn gọn, gần gũi, dễ hiểu, một cách nói thật Việt Nam, nhưng cũng hết sức sâu sắc.

Những điều Bác nói ở trên ngắn gọn, đơn giản mà rất hàm xúc chứa đựng nội dung chủ yếu tư tưởng về thi đua.

Tìm hiểu có hệ thống tư tưởng thi đua của Chủ tịch Hồ Chí Minh cho ta thấy những điều vô cùng phong phú, có những nét đặc sắc, sáng tạo, độc đáo, nhất quán xuyên suốt, giàu tính lý luận khoa học và tính thực tiễn ứng dụng, phát hiện quy luật và hành động đúng quy luật, kết hợp truyền thống với hiện đại, dân tộc và nhân loại, linh hoạt sinh động, không ngừng phát triển, đáp ứng yêu cầu của cách mạng Việt Nam, của công cuộc xây dựng và bảo vệ đất nước trong các thời kỳ.

Những năm trước đây, khi chưa lâm vào tình trạng khủng hoảng, phong trào thi đua được hầu hết các nước xã hội chủ nghĩa coi trọng và vận dụng trong quá trình xây dựng đất nước, ở nhiều nước, phong trào thi đua đã có vai trò và tác dụng to lớn, mang lại những kết quả thực sự. Phong trào thi đua đã lôi cuốn hàng triệu người tham gia, phát huy được tinh thần lao động, óc sáng tạo của triệu triệu con người, ở nhiều nước đã xuất hiện những tập thể và cá nhân điển hình, nhiều tấm gương về lao động quên mình, có sức cuốn hút mạnh mẽ.

Nhìn lại phong trào thi đua những năm đó, chúng ta phải thừa nhận rằng, thi đua quả là một phong trào cách mạng mang tính hiện thực.

Song có người nói rằng, thi đua trong thời kỳ bao cấp, theo mô hình tập trung chỉ huy nhiều khi chỉ là hình thức và không phát huy hết khả năng của mọi người, rằng cứ hoàn thành kế hoạch là đã đạt được mục tiêu của thi đua (mà bản thân kế hoạch lại mang tính áp đặt, chủ quan).

Thi đua trong cơ chế tập trung quan liêu, bao cấp, thì bản thân nó cũng không thể thoát ra ngoài khuôn khổ "bao cấp" được. Nó tất nhiên bị những hạn chế, những khuyết tật do cơ chế cũ đưa vào. Song, kể cả có những hạn chế đó thì ai cũng phải thừa nhận rằng, thi đua những năm trước đây thực sự là có tác dụng không thể phủ nhận. Và nếu không có những khuyết tật của cơ chế quản lý hành chính bao cấp thì hiệu quả của thi đua đem lại chắc chắn còn cao hơn nhiều.

Trong quá trình chuyển đối cơ chế quản lý kinh tế, một số nước xã hội chủ nghĩa đã tiến hành cải cách, đổi mới, xóa bỏ cơ chế quản lý cũ, từng bước hình thành cơ chế quản lý mới.

Đối với nước ta, Đảng ta chủ trương phát triển một nền kinh tế hàng hóa nhiều thành phần, vận động theo cơ chế thị trường, có sự quản lý của Nhà nước, theo định hướng xã hội chủ nghĩa.

Đổi mới là vấn đề hoàn toàn đúng đắn, hợp quy luật trong đường lối phát triển, xây dựng đất nước hiện nay ở các nước xã hội chủ nghĩa. Song cũng từ thực tiễn những năm qua, khi đất nước chuyển sang nền kinh tế thị trường theo đường lối đổi mới của Đảng (và cả ở một số nước xã hội chủ nghĩa khác khi chuyển sang cơ chế thị trường), vấn đề thi đua ít được quan tâm, nếu không nói là không được nói tới. Nhiều người cho rằng, nay nước nhà đã giành được độc lập, tự do, không còn giặc xâm lược, phong trào thi đua thiếu sức mạnh của lòng yêu nước, ý chí chiến đấu đánh thắng quân thù thì thi đua khó mà đẩy mạnh, vả lại, đất nước bước vào thời kỳ xây dựng và phát triển kinh tế theo cơ chế thị trường, đã có thị trường điều khiển, mách bảo người ta nên làm gì và làm thế nào để có lợi nhất; sức mạnh của đồng tiền, của hưởng thụ vật chất sẽ thúc đẩy mọi hoạt động, thì cần gì phải thi đua, cần gì phải tổ chức thi đua. Thay thế cho thi đua đã có cạnh tranh là động lực thúc đẩy sự phát triển, hà tất phải thi đua? Lại có không ít người cho rằng, trong tình trạng tiêu cực phát triển nhiều, tham nhũng đầy rẫy, lòng tin của nhân dân, cán bộ giảm sút, không thể đẩy mạnh thi đua được. Thêm vào đó, thực tế trước đây trong phong trào thi đua có không ít nơi tổ chức thi đua, nhưng rất hình thức, "phát mà không động", hội họp mất nhiều thì giờ, liên hoan tốn phí, hiệu quả thu được không đáng kể.

Như vậy, chúng ta đang đứng trước một vấn đề cần được giải đáp là: chuyển sang phát triển kinh tế theo cơ chế thị trường có cần phải thi đua hay không?

Khi nghiên cứu xã hội tư bản, đặc biệt là sự hoạt động của người lao động trong xã hội, C. Mác và Ph. Ăngghen đã chỉ ra rằng, thi đua là một hiện tượng khách quan nảy sinh do sự tiếp xúc xã hội trong quá trình lao động sản xuất. C. Mác viết: "... ngay sự tiếp xúc xã hội cũng đã đẻ ra thi đua".

Trong một số tác phẩm của mình, V.I. Lênin đều đề cập và nhấn mạnh đến thi đua, coi thi đua là một tất yếu và là một nguồn tiềm năng to lớn của chủ nghĩa xã hội. V.I. Lênin nói rằng: "Chủ nghĩa xã hội không những không dập tắt thi đua, mà trái lại, lần đầu tiên, đã tạo ra khả năng áp dụng thi đua một cách thật sự rộng rãi, với một quy mô thật sự to lớn... Nhiệm vụ của chúng ta hiện nay, khi chính phủ xã hội chủ nghĩa đang cầm quyền, là phải tổ chức thi đua" .

Như vậy, cả C. Mác và Ph. Ăngghen và V.I. Lênin đều khẳng định thi đua là một tất yếu khách quan, được nảy sinh từ chính cuộc sống của con người. Con người sống trong xã hội luôn có quan hệ tiếp xúc với nhau, do đó tất yếu nảy sinh ra thi đua.

C. Mác và Ph. Ăngghen, do hoàn cảnh lịch sử khi cách mạng vô sản chưa trở thành hiện thực ở một nước nào, các ông chưa có điều kiện để nói nhiều về thi đua, nhưng câu nói của C. Mác đã là cơ sở để các nước xã hội chủ nghĩa tổ chức những phong trào thi đua sau Cách mạng Tháng Mười Nga. Và V.I. Lênin là người đã đặc biệt nhấn mạnh, coi trọng vấn đề thi đua, bổ sung thêm nội dung và tổ chức thành công nhiều phong trào thi đua sau này ở nước Nga Xô Viết.

Mặc dù thi đua được các nhà kinh điển của chủ nghĩa Mác - Lênin khẳng định là một tất yếu khách quan, nhưng trước việc nền kinh tế chuyển sang cơ chế thị trường, nhiều người vẫn thấy hình như về mặt lý luận vẫn cần phải được làm rõ hơn nữa, nhất là những vấn đề thuộc về cơ sở, nền tảng, trên đó thi đua nảy sinh và diễn ra.

Luận điểm "Công việc hàng ngày chính là nền tảng thi đua", "Mọi việc đều thi đua" của Chủ tịch Hồ Chí Minh là một sự bổ sung, một sự phát triển mới về lý luận thi đua xã hội chủ nghĩa.

Trước hết, luận điểm này khẳng định cơ sở tồn tại của thi đua là một tất yếu vì nó có nền tảng là "Công việc hàng ngày", tức quá trình lao động sản xuất của con người. Có "công việc hàng ngày" là có thi đua. Trước đây "công việc hàng ngày" là kháng chiến kiến quốc, sản xuất theo cơ chế bao cấp, mặc dù có những hạn chế do cơ chế đem lại, nhưng thi đua vẫn nảy nở, trở thành một động lực của sự phát triển, thì ngày nay "công việc hàng ngày" là sản xuất hàng hóa với cơ cấu nền kinh tế nhiều thành phần theo cơ chế thị trường có sự quản lý của Nhà nước, trên cơ sở lực lượng sản xuất được giải phóng, thì thi đua lại càng cần thiết. Sản xuất hàng hóa, kinh tế thị trường là giai đoạn phát triển cao của sản xuất vật chất, là thành tựu văn minh của loài người, không riêng gì của chủ nghĩa tư bản. Chừng nào con người còn phải tiến hành lao động sản xuất để nuôi sống mình, tạo ra phương tiện để thỏa mãn nhu cầu vật chất và tinh thần cho mình và cho xã hội, thì chừng đó thi đua vẫn tồn tại và phát huy tác dụng. Công việc hàng ngày là nền tảng, là gốc rễ của thi đua. Từ công việc hàng ngày mà nảy sinh thi đua. Thi đua gắn với công việc hàng ngày làm cho công việc hàng ngày tốt hơn. Sự tồn tại của thi đua, nền tảng của thi đua không xa xôi, khó tìm, khó thấy, mà ở ngay công việc hàng ngày.

Công việc hàng ngày chính là nền tảng thi đua mà Chủ tịch Hồ Chí Minh đề ra không có giới hạn về không gian và thời gian. Trước đây ta thi đua để "kháng chiến thắng lợi, kiến quốc thành công", thì ngày nay ta phải thi đua để thực hiện công cuộc đổi mới với mục tiêu "dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, văn minh", để Việt Nam trở thành một nước văn minh, hiện đại. Thi đua là quy luật chung của xã hội loài người. Tất nhiên, chủ nghĩa tư bản, do bản chất của nó, không thể có thi đua với đầy đủ ý nghĩa của nó, mà chỉ có thi đua theo kiểu "cá lớn nuôi cá bé", thi đua khốc liệt tới mức cạnh tranh, sống chết mặc bay.

Thứ hai, phạm vi của thi đua theo tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh là hết sức rộng rãi, không giới hạn ở một lĩnh vực nào cả. Vì "công việc hàng ngày chính là nền tảng thi đua", nên bất kỳ công việc gì ích nước, lợi nhà là đều có thể và cần phải thi đua. Thi đua ở mọi công việc, mọi lĩnh vực: công nghiệp, nông nghiệp, thủ công nghiệp, xây dựng, giao thông, thương mại, các công việc trong ngành giáo dục, văn hóa, y tế, văn học, nghệ thuật, quản lý hành chính, v.v.; thi đua cả trong đời sống riêng của mỗi người, từ việc ăn, mặc, ở, học tập, tu dưỡng đến quan hệ với cha mẹ, gia đình, đồng chí, bè bạn, với nhân dân nước mình và nhân dân các nước. Đây là điểm phát triển về mặt quan điểm giữa Chủ tịch Hồ Chí Minh và các nhà kinh điển của chủ nghĩa Mác - Lênin.

Đối với các nhà kinh điển của chủ nghĩa Mác - Lênin, các ông nói đến thi đua chủ yếu là nói thi đua trong lĩnh vực sản xuất vật chất, lĩnh vực kinh tế khi giai cấp vô sản đã giành được chính quyền (điều đó tất nhiên là đúng vì đó là lĩnh vực rộng lớn và quan trọng nhất).

Đối với Chủ tịch Hồ Chí Minh, thi đua bao trùm trên mọi lĩnh vực, không phân biệt lĩnh vực sản xuất vật chất hay lĩnh vực phi sản xuất vật chất, kể cả trong lĩnh vực quân sự, thi đua ở tất cả mọi công việc, từ việc lớn đến việc nhỏ. Trong kháng chiến, khi đất nước bị xâm lược thì việc thi đua giết giặc, chế tạo, rèn đúc vũ khí, tăng gia sản xuất để chi viện sức người, sức của cho kháng chiến đánh đuổi giặc ngoại xâm, giành độc lập, tự do cho Tổ quốc là việc lớn lao mà tất cả mọi người dân đều phải tham gia hàng ngày. Khi đất nước độc lập thống nhất thì phải xây dựng đất nước, phát triển kinh tế. Ai cũng thi đua tùy theo công việc của mình.

"Các cụ phụ lão thi đua đốc thúc con cháu hăng hái tham gia mọi công việc,

Các cháu nhi đồng thi đua học hành và giúp việc người lớn,

Đồng bào phú hào thi đua mở mang doanh nghiệp,

Đồng bào công nông thi đua sản xuất,

Đồng bào trí thức và chuyên môn thi đua sáng tác và phát minh,

Nhân viên Chính phủ thi đua tận tụy làm việc, phụng sự nhân dân,

Bộ đội và dân quân thi đua giết cho nhiều giặc, đoạt cho nhiều súng.

Nói tóm lại, ai cũng thi đua, ai cũng tham gia kháng chiến và kiến quốc".

Thứ ba, thi đua là bản tính của con người. Chủ tịch Hồ Chí Minh là người suốt đời đi tìm hạnh phúc cho con người. Mọi người dân Việt Nam không thể không xúc động khi nhắc lại lời của Người: "tôi chỉ có một ham muốn, ham muốn tột bậc là mọi người ai cũng có cơm ăn áo mặc, ai cũng được học hành", cho nên Chủ tịch Hồ Chí Minh hiểu thấu thiên tính, tâm lý, nguyện vọng của con người trong cuộc sống.

Bản chất của con người là luôn luôn vươn tới cái tốt, cái đẹp. Con người không bao giờ cam chịu, bằng lòng với những gì đã có, đã đạt được. Đối với con người thì cuộc sống và nhu cầu ngày hôm nay phải tốt hơn, của cải làm ra phải nhiều hơn, phong phú hơn, tốt đẹp hơn ngày hôm qua. Do đó, con người luôn tìm cách để thực hiện được mong muốn đó. Con người sinh ra trên đời ai nấy đều mong muốn ngày càng có thêm nhiều phương tiện để cải thiện, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của mình.

Hoạt động phấn đấu vươn lên để có cuộc sống tốt đẹp hơn cái đã có bắt nguồn từ chính bản chất của con người, chính là hoạt động thi đua. Đó là một việc tự nhiên diễn ra hàng ngày trong đời sống của mỗi con người, của cả cộng đồng xã hội.

Một khía cạnh nữa cần thấy là, trong cuộc sống, trong công việc hàng ngày, con người không chỉ đơn thuần có yêu cầu tạo ra cái mới tốt đẹp hơn trước, mà còn có yêu cầu chống lại cái sai, cái xấu, cái lạc hậu làm cho con người thoái hóa, xã hội thụt lùi. Trong cuộc sống hàng ngày, những việc tốt, xấu, đúng, sai, tiến bộ, thoái bộ đan xen nhau. Vì vậy, trong cuộc sống hàng ngày cũng cần phải thi đua phấn đấu chống lại mọi thói hư tật xấu, đấu tranh trong mỗi con người, và cả xã hội đều phải làm như vậy để cho mỗi con người, cả xã hội phát triển, hoàn thiện, hoàn mỹ. Do vậy, thi đua xét về góc độ con người, còn mang tính nhân văn sâu sắc.

Thứ tư, thi đua không phải là nhất thời mà phải thường xuyên, liên tục.

Bản chất tốt đẹp nhất của con người là ý chí không ngừng vươn lên cái tốt đẹp bằng trí tuệ và bằng hoạt động lao động sáng tạo của mình.

Có được cuộc sống ngày nay, con người đã phải trải qua một quá trình đấu tranh, phấn đấu liên tục qua nhiều thế hệ: đấu tranh với thiên nhiên, khai thác thiên nhiên, tổ chức xã hội. Lúc đầu chỉ là mưu cầu cuộc sống vật chất đơn sơ, sau đó phấn đấu nâng dần mức sống vật chất và tinh thần lên. Cuộc sống văn minh trên trái đất ngày nay là kết quả của sự phấn đấu thi đua bền bỉ hàng vạn năm của nhân loại, của các dân tộc trên hành tinh. Đó cũng là sự đấu tranh chống những bất công xã hội, chống áp bức bóc lột, chống xâm lược, chống nạn phân biệt chủng tộc... Trước đây, lịch sử con người và xã hội loài người đã là như vậy, không thể nào khác được, thì ngày nay cũng như vậy. Có nghĩa là con người cũng vẫn không ngừng vươn lên.

Hai chữ "hàng ngày" mà Chủ tịch Hồ Chí Minh nêu ra có ý nghĩa hết sức sâu sắc và mang tính tích cực cao.

Thi đua không phải chỉ tiến hành, tổ chức đối với những việc lớn như sản xuất, chiến đấu, mà cả trong những công việc đơn giản, bình thường, cũng cần phải thi đua. Chủ tịch Hồ Chí Minh nhắc nhở chúng ta không nên coi thường những việc nhỏ. Tuy hiệu quả của mỗi việc đem lại có thể nhỏ, nhưng nhiều công việc nhỏ hàng ngày và nhiều người đều thi đua, thì hiệu quả đem lại sẽ rất lớn.

Phấn đấu vươn lên, thi đua tạo ra cái mới tốt đẹp hơn cái đã có, đồng thời thi đua chống lại cái sai, cái xấu không phải chỉ là công việc làm trong chốc lát, mấy chục, mấy trăm ngày rồi dừng lại, mà phải kiên trì, bền bỉ phấn đấu thi đua "hàng ngày", thường xuyên, liên tục.

Thi đua là quy luật tất yếu vốn có trong cuộc sống của con người. Khi có ý kiến cho rằng, thi đua chỉ nảy nở trong một lúc, một thời gian nhất định rồi mất đi, thì Bác Hồ đã giải thích, uốn nắn: "Tưởng lầm rằng thi đua chỉ nhất thời. Thật ra thi đua là phải trường kỳ. Ta phải thi đua để kháng chiến thắng lợi, kiến quốc thành công" . "Thi đua phải lâu dài và rộng khắp" .

Công việc hàng ngày đều cần phải thi đua, nếu được tổ chức, phát động thành phong trào, có tổng kết, rút kinh nghiệm thì tác dụng và hiệu quả đem lại sẽ rất lớn.

Thi đua hàng ngày, thường xuyên, liên tục có tác dụng thúc đẩy mỗi người dân, tuỳ theo công việc của mình kiên trì phấn đấu làm việc tốt hơn, đạt được kết quả cao hơn, không bị tụt hậu so với đồng đội, các đơn vị, các ngành, các địa phương khác trong nước và nói rộng ra so với các nước khác trên thế giới. Từ đó xã hội, cuộc sống sẽ phát triển không ngừng.

Thi đua là yêu nước, yêu nước thì phải thi đua, những người thi đua là những người yêu nước nhất // Sách Chủ tịch Hồ Chí Minh với phong trào thi đua yêu nước. - H. : Chính trị quốc gia, 2008. - Tr. 184-194

                Trong Bài nói tại Đại hội các chiến sĩ thi đua và cán bộ gương mẫu toàn quốc, ngày 01-5-1952 ở Việt Bắc, Chủ tịch Hồ Chí Minh chỉ rõ: “... thi đua là yêu nước, yêu nước thì phải thi đua. Và những người thi đua là những người yêu nước nhất”.

                Đây là một quan niệm mới về thi đua, thể hiện sự sáng tạo độc đáo trong tư tưởng về thi đua của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Có thể nói đó là một quan niệm, một cách nhìn nhận sâu rộng và cao hơn quan niệm, nhìn nhận thông thường về thi đua, một sự phát triển mới về thi đua. Từ xưa đến nay, trên thế giới chưa có ai quan niệm, nhìn nhận về thi đua cao rộng như thế. Nói “Thi đua là yêu nước”, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nâng thi đua lên một tầm tư tưởng cao.

                Khi hiểu và nói về thi đua, người ta thường cho thi đua là một hoạt động nâng cao hiệu quả lao động sản xuất, công tác hoặc là một hoạt động trong công việc nào đó với nhiệt tình và sự sáng tạo trong lao động. Theo quan niệm của Chủ tịch Hồ Chí Minh, thi đua không chỉ là hoạt động tích cực và sáng tạo trong công việc hàng ngày, trong lao động sản xuất vật chất, mà còn là hoạt động tư tưởng và tinh thần, là biểu hiện của lòng yêu nước, của tình cảm đối với Tổ quốc, quê hương, đất nước. Nói một cách khác, thi đua không chỉ là lao động tạo nên sự gia tăng về sản lượng và chất lượng trong việc làm của con người để thêm nhiều của cải vật chất làm giàu cho đất nước, mà còn là tấm lòng, là trái tim và khối óc đối với đất nước, phấn đấu cho đất nước được tự do, độc lập, thống nhất và phát triển, tăng tiến cả về kinh tế và văn hóa, xã hội, mạnh về quốc phòng, xây dựng thành công chủ nghĩa xã hội.

                Quan niệm "thi đua là yêu nước, yêu nước thì phải thi đua" làm cho phong trào thi đua của nhân dân ta có sức mạnh tinh thần vô cùng mạnh mẽ, tồn tại lâu dài, phát triển không cùng, gắn liền với sự phát triển của dân tộc.

                Chủ tịch Hồ Chí Minh lấy thi đua làm động lực phát huy lòng yêu nước, qua phong trào thi đua bồi dưỡng nâng cao lòng yêu nước, làm cho lòng yêu nước thể hiện bằng hành động thực tế trong lao động sản xuất và chiến đấu. Và ngược lại, lấy lòng yêu nước thúc đẩy thi đua, nâng cao hiệu quả thi đua.

                Gắn thi đua với yêu nước và yêu nước với thi đua, Chủ tịch Hồ Chí Minh làm cho phong trào thi đua của nhân dân ta mang bản sắc của dân tộc Việt Nam. Bản sắc đó là lòng yêu nước được hun đúc hàng nghìn năm.

                Bản sắc đó là đạo đức tinh thần của dân tộc bồi dưỡng nên nhiều đức tính tốt đẹp: tinh thần tự trọng, kiên cường bất khuất, coi độc lập, tự do là quý nhất, lòng nhân ái thương yêu gia đình, đồng bào, đoàn kết dân tộc, lao động cần cù, sáng tạo xây dựng đất nước, là tinh thần chiến đấu anh dũng, tận tụy hy sinh, xả thân quên mình để bảo vệ Tổ quốc, là lối sống cao thượng, tình nghĩa thủy chung, nhân hậu, lạc quan tin tưởng ở mình, ở dân tộc, ở chính nghĩa.

                Lòng yêu nước của nhân dân ta phong phú bao hàm nhiều đức tính tốt đẹp có bề dày lịch sử, chiều dài rộng bao la và chiều sâu vững chắc như đất nước Việt Nam có nhiều địa tầng kết cấu kiên cố và lớp đất bề mặt màu mỡ khi được con người chăm bón tốt, gặp thời tiết thuận hòa, sẽ bừng lên sức sống, nuôi cây cối xanh tươi, nở hoa kết trái, nuôi sống nhân dân, làm đẹp giàu non sông, đất nước muôn đời.

                Chủ tịch Hồ Chí Minh mang trong trái tim, khối óc truyền thống yêu nước nồng nàn của dân tộc. Lòng yêu nước bẩm sinh ngày càng được hun đúc thành sức mạnh tuyệt vời đã giúp Người vượt muôn vàn gian nan thử thách đưa dân tộc đến thắng lợi vẻ vang, quét sạch đế quốc xâm lược, thống nhất Tổ quốc, đưa đất nước tiến lên chủ nghĩa xã hội. Chủ tịch Hồ Chí Minh biết rõ giá trị quý báu, sức mạnh vĩ đại của lòng yêu nước, hiểu thấu truyền thống yêu nước lâu đời của dân tộc. Người nói: "Dân ta có một lòng nồng nàn yêu nước. Đó là một truyền thống quý báu của ta. Từ xưa đến nay, mỗi khi Tổ quốc bị xâm lăng, thì tinh thần ấy lại sôi nổi, nó kết thành một làn sóng vô cùng mạnh mẽ, to lớn, nó lướt qua mọi sự nguy hiểm, khó khăn, nó nhấn chìm tất cả lũ bán nước và lũ cướp nước".

                Chính vì vậy mà Chủ tịch Hồ Chí Minh đặt tên phong trào thi đua của nhân dân ta là phong trào thi đua yêu nước, và Người phát động thi đua yêu nước, biến thi đua yêu nước thành sức mạnh của hàng triệu người, của toàn dân kháng chiến thắng lợi.

                Chủ tịch Hồ Chí Minh chỉ ra: "... thi đua là phải trường kỳ. Ta phải thi đua để kháng chiến thắng lợi, kiến quốc thành công", có nghĩa là sau khi đánh thắng giặc xâm lược, nhân dân ta phải không ngừng phát huy lòng yêu nước, đẩy mạnh thi đua xây dựng đất nước, lấy lòng yêu nước là sức mạnh tổng hợp thúc đẩy mọi hoạt động đổi mới xây dựng đất nước.

                Thi đua yêu nước mà Chủ tịch Hồ Chí Minh đề ra còn có nhiều ý nghĩa sâu sắc khác cần thấu triệt. Người tin ở truyền thống yêu nước của nhân dân, có lòng tin vững chắc vào bản chất tốt đẹp, sức mạnh của nhân dân. Người chỉ ra cách tổ chức thi đua là: "... dựa vào:

                Lực lượng của dân,

                Tinh thần của dân,...". Người nói:

                "Dễ mười lần không dân cũng chịu,

                Khó trăm lần dân liệu cũng xong". Và:

                "Xây lầu thắng lợi trên nền nhân dân".

                Có một điều rất quan trọng cần thấy rõ là Chủ tịch Hồ Chí Minh kêu gọi động viên nhân dân phát huy lòng yêu nước đẩy mạnh thi đua, đồng thời Người chú trọng việc bồi dưỡng sức dân làm cho nhân dân có sức lực, kiến thức thi đua có hiệu quả. Bác chỉ ra mục đích của thi đua yêu nước: diệt giặc đói, diệt giặc dốt, có nghĩa là để dân có đủ ăn, đủ mặc, biết đọc, biết viết, để nâng kiến thức thi đua có hiệu quả cao. Bác nêu lên mục đích cao nhất của thi đua là nhằm: "Hạnh phúc cho dân".

                Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn luôn quan tâm đến việc tổ chức động viên thi đua phát triển sản xuất, phát triển văn hóa. Trước khi qua đời, trong Di chúc, Người vẫn căn dặn: "Đảng cần phải có kế hoạch thật tốt để phát triển kinh tế và văn hóa, nhằm không ngừng nâng cao đời sống của nhân dân".

                Chủ tịch Hồ Chí Minh là nhà yêu nước vĩ đại của dân tộc Việt Nam, có một tình thương yêu con người, thương yêu nhân loại vô bờ bến, nên tư tưởng thi đua của Người mang tính nhân văn, một tư duy khoa học, phù hợp với xu thế phát triển của thời đại. Tư tưởng thi đua đó chỉ chế độ dân chủ, chế độ xã hội chủ nghĩa mới có được. Trong Lời chào mừng Đại hội anh hùng và chiến sĩ thi đua toàn quốc lần thứ hai, ngày 7 tháng 7 năm 1958, Chủ tịch Hồ Chí Minh nói: "Dưới chế độ tư bản, thực dân và phong kiến quyết không thể có phong trào thi đua yêu nước, vì giai cấp lao động không dại gì mà ra sức thi đua làm giàu thêm cho bọn chủ để rồi lại bị chúng áp bức bóc lột thêm.

                Chỉ có dưới chế độ dân chủ nhân dân và xã hội chủ nghĩa, dưới chế độ mà nhân dân lao động làm chủ nước nhà, thì mới có phong trào thi đua".

                Thực đúng như vậy, thi đua dưới chế độ dân chủ, chế độ xã hội chủ nghĩa là phong trào thi đua của những người lao động tự mình làm chủ vận mệnh của mình, không có đối kháng về lợi ích giữa cá nhân, tập thể và xã hội, nên mọi người đều muốn mang hết nhiệt tình và khả năng của mình ra để xây dựng đất nước, họ làm cho xã hội, cũng có nghĩa là làm cho mình. Trong cuộc thi đua mọi người đều có điều kiện để học tập, rèn luyện đoàn kết và giúp đỡ lẫn nhau theo tinh thần "mình vì mọi người, mọi người vì mình".

                Về điểm này, V.I. Lênin nói rõ rằng: "Chỉ có ngày nay mới có điều kiện cho tính tháo vát, tinh thần thi đua, óc sáng kiến mạnh dạn phát huy rộng rãi trên quy mô thật sự to lớn... Sau hàng thế kỷ lao động cho người khác, phải lao dịch nô lệ cho bọn bóc lột, lần đầu tiên người ta đã có thể lao động cho mình và lao động dựa trên tất cả những thành quả của kỹ thuật hiện đại và của văn hóa hiện đại”.

                Chính vì thi đua có tính nhân văn, nên Chủ tịch Hồ Chí Minh còn nói "Thi đua là đoàn kết", "Thi đua là tinh thần quốc tế", "Thi đua là góp sức giữ gìn hòa bình và dân chủ thế giới", "Thi đua là cải tạo con người".

                Dưới chế độ người bóc lột người không thể có thi đua theo nghĩa đầy đủ của nó, mà chỉ có hình thức thi đua đặc biệt là cạnh tranh. Mà đã gọi là cạnh tranh là "cá lớn nuốt cá bé", là lợi nhuận tối đa. Vì mục đích lợi nhuận các nhà tư bản không từ một thủ đoạn nào. Trong cạnh tranh thì chủ nghĩa cá nhân, tính vị kỷ của giai cấp bóc lột thay thế cho tính cộng đồng, tương thân tương ái giúp đỡ lẫn nhau...

                Con người là thực thể sinh vật - xã hội. Ngoài nhu cầu nảy sinh do mối quan hệ giữa người với người trong xã hội ra, con người còn có những nhu cầu mang tính bản năng của một thực thể sinh vật. Đưa ra tư tưởng thi đua yêu nước thay thế cho cạnh tranh chính là nâng tính người, tính cộng đồng lên, hạn chế những mặt xấu mang tính bản năng, làm cho con người trở nên cao đẹp hơn. Chính vì vậy, thi đua có sức mạnh tinh thần vô cùng mạnh mẽ.

                Ngay từ khi bắt đầu phát động thi đua, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chỉ rõ: "Thi đua ái quốc là ích lợi cho mình, ích lợi cho gia đình mình và ích lợi cho làng, cho nước, cho dân tộc..." . Đó là nguyên tắc, mục đích của thi đua mà người lãnh đạo phải tôn trọng. Thực hiện từng bước, kết hợp hài hòa lợi ích cá nhân và lợi ích chung để khuyến khích thi đua, nhất là khi nền kinh tế cho phép. Đối với người thi đua thì trước hết thi đua phải mang lại hiệu quả thiết thực, không yêu nước suông. Nói yêu nước thì phải thi đua, "những người thi đua là những người yêu nước nhất". Chủ tịch Hồ Chí Minh đã gắn liền tư tưởng, tinh thần với hành động thực tiễn, nói với làm là một. Yêu nước không phải là điều trừu tượng nằm trong khối óc, trái tim con người mà phải được thể hiện một cách cụ thể bằng hoạt động thi đua hăng hái tích cực trong lao động sản xuất, công tác, chiến đấu, phục vụ đắc lực cho Tổ quốc, nhân dân. Người Việt Nam không nói yêu nước suông, mà với lòng yêu nước, ra sức thi đua làm việc giúp ích cho đất nước, tích cực tham gia phong trào thi đua kháng chiến cứu nước và xây dựng đất nước, giành độc lập, tự do, mang lại ấm no, hạnh phúc cho nhân dân.

                Thi đua yêu nước làm cho phong trào thi đua phát triển, động viên thu hút mọi tầng lớp nhân dân thuộc mọi giới, ở mọi lứa tuổi, mọi tôn giáo tích cực tham gia phong trào thi đua vì mọi người dân Việt Nam đều có lòng yêu nước, có tinh thần tự trọng, tự hào dân tộc, mong muốn đất nước thoát khỏi cảnh nô lệ lầm than, bước lên đài tự do vinh quang. Phong trào thi đua yêu nước có sức sống mãnh liệt, không giới hạn về không gian, lâu dài mãi với sự nghiệp xây dựng đất nước ta.

                Phong trào thi đua không chỉ bó hẹp trong phạm vi một đơn vị, một ngành, một địa phương mà phát triển rộng rãi ở khắp các địa phương trong nước, từ miền Bắc đến miền Trung, miền Nam, từ nông thôn đến thành thị, từ miền đồng bằng đến miền biển, miền núi, từ biên giới đất liền hẻo lánh đến hải đảo xa xôi. Nó vượt ra ngoài đất nước, động viên người Việt Nam sống ở nước ngoài tuy ở xa nhưng với tấm lòng yêu đất nước quê hương, hướng về Tổ quốc, bằng mọi cách hoạt động vì lợi ích của đồng bào trong nước, vì danh dự của dân tộc. Có nhiều kiều bào ở nước ngoài, theo lời kêu gọi của Tổ quốc, của Bác Hồ, đã góp tiền của gửi về nước ủng hộ kháng chiến, xây dựng đất nước, cứu trợ đồng bào bị thiên tai, địch họa.

                Nhiều kiều bào từ bỏ địa vị cao sang, cuộc sống giàu có, gia đình êm ấm để về nước, kiên trì chịu đựng gian khổ, khó khăn, hòa mình cùng với nhân dân, chiến sĩ, thi đua kháng chiến và xây dựng đất nước, lập được nhiều thành tích xuất sắc, được Quốc hội và Nhà nước tuyên dương anh hùng lao động mà tiêu biểu là các giáo sư Trần Đại Nghĩa, Trần Hữu Tước, Lương Định Của, v.v…

                Phong trào thi đua yêu nước tồn tại lâu dài với nhân dân Việt Nam, vì nhân dân ta có tinh thần yêu nước nồng nàn từ bao đời nay và ngày càng nâng cao cùng với thời gian. Dòng máu yêu nước truyền từ tổ tiên, cha truyền con nối, thế hệ này đến thế hệ khác, muôn đời bất tuyệt, không ngừng phát triển. Trên dải đất luôn luôn bị thiên tai khắc nghiệt, nhân dân ta với lòng yêu nước, đã kiên trì chịu đựng gian khổ, cần cù lao động, phát huy tinh thần sáng tạo, xây dựng quê hương đất nước tươi đẹp, bảo đảm đời sống vật chất và văn hóa ngày một cao. Nước ta qua bao nhiêu lần bị quân thù xâm lược thống trị, dùng mọi thủ đoạn đồng hóa, nhưng nhân dân ta bền lòng yêu nước, giữ gìn bản sắc dân tộc, bảo vệ cốt cách giống nòi, anh dũng chiến đấu đánh đuổi giặc ngoại xâm, giành lại độc lập, tự do cho Tổ quốc.

                Phong trào thi đua kháng chiến chống thực dân Pháp thắng lợi, kế tiếp là phong trào thi đua khôi phục và phát triển kinh tế, rồi đến phong trào thi đua chống Mỹ, cứu nước, vừa thi đua sản xuất, vừa thi đua chiến đấu, phong trào phát triển liên tục cho đến khi giành được thắng lợi hoàn toàn, giải phóng miền Nam, thống nhất Tổ quốc.

                Chủ tịch Hồ Chí Minh chỉ rõ: thi đua trường kỳ, thi đua kháng chiến thắng lợi, thi đua kiến quốc thành công, hoàn thành chế độ dân chủ mới, tiến lên chủ nghĩa xã hội. Theo lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh, sau khi thống nhất đất nước, cả nước cùng tiến hành công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội, cùng đẩy mạnh phong trào thi đua yêu nước nhằm thực hiện từng bước các nhiệm vụ mới của thời kỳ mới.

                Đẩy mạnh phong trào thi đua xây dựng thắng lợi chủ nghĩa xã hội là sự phát triển tất yếu của phong trào thi đua yêu nước của nhân dân ta, phù hợp với quy luật phát triển của đất nước, đáp ứng nguyện vọng, mục đích của nhân dân ta.

                Thi đua yêu nước vẫn là sự cần thiết, hơn nữa là yêu cầu bức thiết trong thời kỳ xây dựng chủ nghĩa xã hội vì lẽ đối với nhân dân ta, yêu nước và yêu chủ nghĩa xã hội là một, xây dựng đất nước và xây dựng chủ nghĩa xã hội là một. Thi đua yêu nước và thi đua xây dựng chủ nghĩa xã hội cùng chung một nội dung, một mục đích là làm cho dân giàu, nước mạnh, kinh tế phát triển phồn vinh, văn hóa tiên tiến, bảo vệ vững chắc chủ quyền độc lập dân tộc.

                Tinh thần yêu nước chân chính của nhân dân ta không phải là tinh thần yêu nước hẹp hòi, vị kỷ, chỉ biết quyền lợi riêng của dân tộc mình, không tôn trọng chủ quyền, lợi ích của các dân tộc khác. Chủ tịch Hồ Chí Minh nói: “Thi đua là tinh thần quốc tế...

                Thi đua chẳng những bồi dưỡng tinh thần đoàn kết và tinh thần yêu nước của dân tộc ta, mà lại làm cho nhân dân ta đoàn kết với nhân dân lao động thế giới”.

                Thực tế đã chứng tỏ, phong trào thi đua của nhân dân ta chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ không chỉ để giải phóng dân tộc ở Việt Nam, mà còn là tích cực góp phần vào công cuộc chống chủ nghĩa đế quốc, chủ nghĩa thực dân cũ và mới trên thế giới, góp phần vào công cuộc giữ gìn hòa bình, dân chủ trên thế giới. Là một bộ phận của mặt trận chống đế quốc thực dân của nhân dân thế giới, phong trào thi đua yêu nước của nước ta thắng lợi làm cho lực lượng của mặt trận này có thêm sức mạnh chiến đấu. Ngược lại, qua phong trào thi đua nhân dân ta nhận được sự ủng hộ về vật chất và tinh thần, học được kinh nghiệm đấu tranh, xây dựng đất nước của nhân dân thế giới làm cho cuộc kháng chiến và xây dựng đất nước của mình thêm phong phú, càng ngày càng được tăng cường.

Người người thi đua, Ngành ngành thi đua, ngày ngày thi đua // Sách Chủ tịch Hồ Chí Minh với phong trào thi đua yêu nước. - H. : Chính trị quốc gia, 2008. - Tr.195-202

                Trong Thơ chúc Tết, Xuân Kỷ Sửu -1949 gửi đồng bào và chiến sĩ cả nước, Chủ tịch Hồ Chí Minh viết:

                "Kháng chiến lại thêm một năm mới,

                Thi đua ái quốc thêm tiến tới.

                Động viên lực lượng và tinh thần.

                Kháng chiến càng thêm mau thắng lợi.

                Người người thi đua.

                Ngành ngành thi đua.

                Ngày ngày thi đua.

                Ta nhất định thắng.

                Địch nhất định thua"   .

                Nếu là người nước ngoài, chưa được một lần trực tiếp nghiên cứu các bài thơ chúc Tết của Người, hẳn sẽ đoán: "Chắc đây là một phần của bài thơ chúc Tết, vì ở đây mới chỉ nói về thi đua". Nhưng sự thực thì đó là toàn bộ bài thơ. Bài thơ của Người thật ngắn gọn mà lại thật đầy đủ, độc đáo. Mỗi người dân Việt Nam cũng không đòi hỏi ở Người viết gì thêm nữa, chúc mừng gì nữa, bởi vì họ biết rằng, nếu cứ thi đua, làm đươc những điều như Người viết trong bài thơ thì sẽ có:

                "Dân tộc độc lập,

                Dân quyền tự do,

                Dân sinh hạnh phúc",

                và đó là tất cả.

                Có lẽ không có một vị lãnh tụ nào trên thế giới lại dành cả bài thơ chúc Tết chuyên nói về thi đua như Chủ tịch Hồ Chí Minh.

                Bài thơ tuy ngắn gọn, nhưng là lời nhắn nhủ, gửi gắm niềm tin của Người vào sức mạnh và kết quả của một phong trào rộng lớn có tính chất toàn quốc - phong trào thi đua yêu nước. Nghiên cứu kỹ bài thơ ta thấy, đây không chỉ là lời chúc mừng năm mới, lời động viên khích lệ mọi người sang năm mới sẽ thi đua hăng hái hơn, đạt kết quả cao hơn, mà còn thể hiện quan điểm, tư tưởng của Người về thi đua.

                Theo Chủ tịch Hồ Chí Minh, thi đua là công việc của mọi người, mọi ngành, mọi cấp, không phân biệt già trẻ, gái trai, ngành nghề... hễ là người Việt Nam đều có thể và cần phải thi đua yêu nước. Người nói rằng: "NƯỚC TA LÀ NƯỚC DÂN CHỦ.

                Bao nhiêu lợi ích đều vì dân.

                Bao nhiêu quyền hạn đều của dân.

                Công việc đổi mới, xây dựng là trách nhiệm của dân.

                Sự nghiệp kháng chiến, kiến quốc là công việc của dân.

                Chính quyền từ xã đến Chính phủ trung ương do dân cử ra.

                Đoàn thể từ Trung ương đến xã do dân tổ chức nên.

                Nói tóm lại, quyền hành và lực lượng đều ở nơi dân" "Vì vậy bổn phận của người dân Việt Nam, bất kỳ sĩ, nông, công, thương, binh;... bất kỳ già, trẻ, trai, gái; bất kỳ giàu, nghèo, lớn, nhỏ, đều cần phải trở nên một chiến sĩ tranh đấu trên mặt trận: Quân sự, Kinh tế, Chính trị, Văn hóa. Thực hiện khẩu hiệu:

                Toàn dân kháng chiến,

                Toàn diện kháng chiến".

                Nghiên cứu phong trào thi đua của nhiều nước, chưa thấy nước nào có phong trào thi đua toàn dân, toàn diện, mọi hoạt động đều có thi đua như ở nước ta.

                Quan điểm "người người thi đua, ngành ngành thi đua, ngày ngày thi đua" của Chủ tịch Hồ Chí Minh không chỉ thể hiện ở bài Thơ chúc Tết, Xuân Kỷ Sửu (năm 1949), mà thể hiện ở rất nhiều bài nói và viết của Người. Ngay trong Lời kêu gọi thi đua ái quốc, ngày 11 tháng 6 năm 1948, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã động viên tất cả mọi người từ các cụ phụ lão, các cháu nhi đồng, đồng bào phú hào, đồng bào công nông đến đồng bào trí thức và chuyên môn, nhân viên Chính phủ, bộ đội và dân quân, v.v. hãy ra sức thi đua, tham gia kháng chiến và kiến quốc. Trong Lời kêu gọi thi đua chuẩn bị tổng phản công, tháng 8 năm 1949, khi hỏi thăm sức khỏe, Người thăm hỏi tới tất cả mọi người từ các cụ phụ lão, các thân sĩ, cán bộ chính trị, hành chính và chuyên môn đến đồng bào trong nước và ngoài nước, cả vùng tạm bị chiếm, các tướng sĩ vệ quốc quân và dân quân du kích, v.v…

                Theo quan điểm của Chủ tịch Hồ Chí Minh thì thi đua là rất rộng không chỉ có trong các ngành sản xuất vật chất, mà trong các ngành, lĩnh vực khác như văn hóa, nghệ thuật, khoa học và kỹ thuật, y tế, giáo dục, các cơ quan hành chính sự nghiệp... đều có thể thi đua được.

                Trước đây và ngay cả bây giờ cũng vẫn còn nhiều người cho rằng, các ngành phi sản xuất vật chất, nhất là các cơ quan hành chính sự nghiệp, khoa học, báo chí, văn học... không thể có thi đua, vì họ cho rằng trong các ngành, lĩnh vực đó không có chỉ tiêu định mức cụ thể như trong sản xuất. Nhưng trên thực tế thì đơn vị nào, tổ, nhóm nào làm việc cũng phải có kế hoạch, chương trình công tác cụ thể, từng người đều được giao nhiệm vụ và có trách nhiệm cụ thể với sản lượng, chất lượng và thời gian hoàn thành. Đó chính là chỉ tiêu định mức, dựa vào đó mà thi đua. Chủ tịch Hồ Chí Minh nói: ăn, ở, mặc còn thi đua được, lẽ nào trong các công tác khác lại không thể thi đua.

                Chủ trương "người người thi đua, ngành ngành thi đua, ngày ngày thi đua", "thi đua toàn dân", "thi đua toàn diện" đã động viên thu hút hàng triệu người và mọi ngành trong cả nước hăng hái thi đua, kích thích, gây khí thế mạnh mẽ tạo nên sức mạnh tổng hợp to lớn làm cho hiệu quả thi đua nhiều về sản lượng, cao về chất lượng.

                Những thắng lợi trong phong trào thi đua diệt giặc đói, diệt giặc dốt, diệt giặc ngoại xâm mà Chủ tịch Hồ Chí Minh đề ra đã chứng tỏ điều đó. Ý nghĩa và giá trị cao đẹp của những thắng lợi đó là nhân dân ta giành được trong hoàn cảnh kháng chiến đầy gian khổ, khó khăn và thử thách.

                Người người thi đua, toàn dân thi đua diệt giặc đói động viên không chỉ toàn thể nông dân thi đua, mà tất cả mọi người dân có sức lao động, kể cả các lực lượng vũ trang, ai có điều kiện ruộng đất, ở khắp mọi nơi đều phát triển trồng lúa, cây có củ, rau ăn, chăn nuôi, làm ra lương thực, thực phẩm bảo đảm cung cấp cho nhân dân và bộ đội. Sản xuất lương thực, thực phẩm không chỉ phát triển ở vùng đồng bằng, mà cả ở trung du, miền núi, cả ở vùng tự do và vùng tạm bị địch chiếm đóng, ở sát quanh các đồn bốt của giặc.

                Chủ tịch Hồ Chí Minh đề ra thi đua diệt giặc dốt, dạy cho hàng triệu, hàng chục triệu người không biết chữ ngay từ khi cách mạng vừa thành công và được tiếp tục trong những năm kháng chiến là một việc lớn lao tưởng chừng không thể thực hiện được. Làm theo lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh, người người thi đua, toàn dân thi đua, những người đã biết chữ dạy cho những người chưa biết chữ, vợ chưa biết chữ thì chồng bảo, em chưa biết chữ thì anh chị bảo, cha mẹ chưa biết chữ thì con bảo, những người có điều kiện thì mở lớp ở tư gia dạy cho người không biết chữ. Bộ đội, dân quân du kích giúp nhau học, không chỉ ở lớp huấn luyện, mà cả ở nơi trú quân. Chính quyền và các đoàn thể đều mở lớp học. Không có điều kiện học ban ngày thì học vào buổi tối. Trong vùng bị địch tạm chiếm cũng tổ chức học. Ngoài học chữ còn học chính trị, quân sự, kỹ thuật, nghiệp vụ, nghệ thuật, ca hát, v.v... Nhờ đó mà nạn mù chữ ở các vùng, miền trong nước được nhanh chóng đẩy lùi, trình độ hiểu biết của đồng bào, chiến sĩ, cán bộ dần dần được nâng cao. Nhờ xóa nạn mù chữ, các chính sách, chủ trương của Đảng và Nhà nước được truyền đạt rộng và nhanh hơn trong các cơ quan, đơn vị bộ đội và dân chúng.

                Do người người thi đua, toàn dân thi đua diệt giặc ngoại xâm, nên đã động viên được hàng triệu người nêu cao ý chí quyết tâm thi đua giết giặc. Nhờ đó mà cuộc chiến tranh nhân dân thực hiện rộng khắp.

                Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến ngày 20-12-1946 của Chủ tịch Hồ Chí Minh: "Bất kỳ đàn ông, đàn bà, bất kỳ người già, người trẻ, không chia tôn giáo, đảng phái, dân tộc, hễ là người Việt Nam thì phải đứng lên đánh thực dân Pháp để cứu Tổ quốc. Ai có súng dùng súng. Ai có gươm dùng gươm, không có gươm thì dùng cuốc, thuổng, gậy gộc. Ai cũng phải ra sức chống thực dân Pháp cứu nước"  trở thành hiện thực.

                Ở tiền tuyến cũng như trong vùng bị giặc tạm chiếm, quân và dân ta bằng trăm phương nghìn kế thi đua đánh giặc đạt hiệu quả chiến đấu cao. Mỗi người diệt một số, mỗi trận diệt một số, hiệu quả của hàng triệu người, của các mặt trận trong cả nước gộp lại thành số địch bị diệt rất lớn làm cho quân đội Pháp bị tiêu hao nặng, nhanh chóng đi đến thất bại.

                Đẩy mạnh thi đua toàn diện, đã huy động được lực lượng của mọi ngành, thúc đẩy mọi hoạt động tiến tới, tạo nên sự phát triển cân đối giữa các ngành kinh tế, văn hóa, quân sự và trong nội bộ các ngành.

                Trong các ngành kinh tế quốc dân, vừa thi đua phát triển nông nghiệp, lâm nghiệp, ngư nghiệp, vừa thi đua phát triển công nghiệp, thủ công nghiệp, xây dựng, giao thông vận tải, bưu điện v.v... Trong nông nghiệp, vừa thi đua phát triển lương thực, thực phẩm, vừa thi đua trồng cây lấy gỗ, cây công nghiệp, chế biến nông sản, v.v... Trong công nghiệp, vừa thi đua phát triển hàng tiêu dùng, vừa thi đua phát triển tư liệu sản xuất, v.v... Trong giao thông vận tải, phát triển đường bộ, đường thủy, đường sắt, đường hàng không, v.v...

                Trong ngành giáo dục vừa phát triển bậc tiểu học, trung học và đại học, vừa phát triển giáo dục khoa học và kỹ thuật, vừa phát triển giáo dục khoa học xã hội, v.v... Trong ngành văn hóa, thi đua phát triển văn học nghệ thuật, văn hóa hiện đại và văn hóa dân tộc, v.v... Trong ngành y tế, thi đua phát triển tây y và đông y, v.v...

                Trong quân sự, thi đua phát triển bộ đội chủ lực, bộ đội địa phương, dân quân tự vệ, phát triển các binh chủng, lực lượng hậu cần, tham mưu, tác chiến, chính trị, v.v...

                Thi đua không phải một giai đoạn, một thời kỳ mà thường xuyên, liên tục, bền bỉ phấn đấu vươn lên không ngừng, kết thúc đợt này chuyển ngay sang đợt thi đua khác, kết thúc thời kỳ này chuyển sang thời kỳ thi đua khác cao hơn trước, thực hiện thắng lợi nhiệm vụ mới của thời kỳ mới.

                Nhờ "người người thi đua, ngành ngành thi đua, ngày ngày thi đua", "thi đua toàn dân", "thi đua toàn diện" mà nhân dân ta đẩy mạnh mọi mặt hoạt động thường xuyên, liên tục, không ngừng phát triển giành thắng lợi cả trong kháng chiến cứu nước, bước đầu xây dựng đất nước, xây dựng con người mới, xã hội mới, tinh thần, văn hóa được nâng cao, thoát khỏi nạn đói, đời sống dần dần được cải thiện.

                Thắng lợi toàn diện đó đã đưa cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ đến thắng lợi hoàn toàn, thống nhất Tổ quốc, hoàn thành chế độ dân chủ mới, tiến lên xây dựng chủ nghĩa xã hội.

Thi đua phải có mục đích // Sách Chủ tịch Hồ Chí Minh với phong trào thi đua yêu nước. - H. : Chính trị quốc gia, 2008. - Tr. 203-213

                Thi đua là hoạt động tích cực, sáng tạo, là sự phấn đấu vươn lên giành lấy cái hay, cái tốt đẹp hơn trước. Muốn đạt hiệu quả thi đua mong muốn, phải có mục đích nhất định, giống như người bắn súng phải có mục tiêu cụ thể. Nếu không, sẽ lãng phí sức lực, tiền của, thời gian và dẫn đến giảm nhiệt tình, không gây được phong trào.

                Bác Hồ rất coi trọng việc đề ra mục đích thi đua. Ngay trong Lời kêu gọi thi đua ái quốc ngày 11 tháng 6 năm 1948, Bác đã chỉ ra mục đích của phong trào, và sau này khi nói đến thi đua, phát động thi đua, Bác đều chỉ ra mục tiêu phấn đấu để đưa phong trào thi đua tiến tới đạt hiệu quả thiết thực.

                Theo Bác, việc đặt mục đích thi đua phải rất khoa học, toàn diện và cụ thể; có mục đích cho cả nước, cho từng miền, cho từng ngành, từng giới, từng lứa tuổi; có mục đích thi đua trước mắt và lâu dài. Mục đích trước mắt tạo điều kiện tiến lên đạt mục đích lâu dài. Mục đích lâu dài động viên thực hiện mục đích trước mắt không ngừng tiến lên. Trong từng thời gian, có mục tiêu đột xuất nhằm giải quyết khâu quan trọng, then chốt, thúc đẩy các khâu khác phát triển. Mục đích thi đua gắn liền với các nhiệm vụ kinh tế, văn hóa, quân sự, kháng chiến cứu nước, xây dựng đất nước và khả năng thực tế trong từng thời kỳ để nâng cao từng bước một cách tích cực.

                Trong Lời kêu gọi thi đua ái quốc ngày 11 tháng 6 năm 1948, Bác chỉ ra:

                "Mục đích thi đua ái quốc là:

                Diệt giặc đói,

                Diệt giặc dốt,

                Diệt giặc ngoại xâm..., để gây:

                Hạnh phúc cho dân...

                Trong cuộc Thi đua ái quốc, chúng ta:

                Vừa kháng chiến,

                Vừa kiến quốc.

                Kết quả đầu tiên của Thi đua ái quốc sẽ là:

                Toàn dân đủ ăn đủ mặc,

                Toàn dân biết đọc, biết viết,

                Toàn bộ đội đầy đủ lương thực, khí giới, để diệt ngoại xâm,

                Toàn quốc sẽ thống nhất độc lập hoàn toàn.

                Thế là chúng ta thực hiện:

                Dân tộc độc lập,

                Dân quyền tự do,

                Dân sinh hạnh phúc".

                Mục đích thi đua mà Bác Hồ đề ra rất thiết thực. Đó là khát vọng nồng cháy của nhân dân ta không chịu sống cuộc đời nô lệ, quyết tâm vươn lên chiến đấu đánh bại quân xâm lược, giành độc lập, tự do, thống nhất Tổ quốc. Đồng thời ra sức thi đua lao động sản xuất, phát triển kinh tế, văn hóa để thoát khỏi nghèo khổ, dốt nát, ai cũng đủ ăn, đủ mặc, ai cũng biết đọc, biết viết, từng bước cải thiện đời sống, có cuộc sống hạnh phúc.

                Sau hơn một năm thi đua, tháng 8 năm 1949, Bác nhận xét kết quả đã đạt được, biểu dương thành tích thi đua của quân và dân ta, kêu gọi phát động phong trào phát triển rộng hơn, đạt hiệu quả lớn hơn, đáp ứng yêu cầu giai đoạn cầm cự, chuẩn bị tổng phản công, đưa cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp tiến lên bước cao hơn.

                Bác kêu gọi: "Hiện nay, kháng chiến đã đến thời kỳ đẩy mạnh cuộc cầm cự, chuẩn bị tổng phản công, thì phong trào Thi đua ái quốc, cũng phải nhằm vào mục đích ấy. Vì vậy, chương trình thi đua trong giai đoạn này vẫn là diệt giặc đói, diệt giặc dốt, diệt giặc ngoại xâm. Nhưng tiến lên một bước mạnh hơn.

                Về văn hóa, những nơi đã diệt xong nạn mù chữ thì phải thi đua học thêm nữa.

                Những nơi khác thì phải thi đua diệt cho xong nạn mù chữ.

                Các nhà văn nghệ thì thi đua sáng tác. Các nhà chuyên môn thì thi đua phát minh.

                Về kinh tế, thì thi đua làm cho dân và quân đủ ăn, đủ mặc, đủ dùng, để đánh giặc.

                Về quân sự, Vệ quốc quân và dân quân du kích thì thi đua rèn luyện cán bộ, chấn chỉnh quân đội. Các công xưởng thì thi đua chế tạo vũ khí cho nhiều, cho mau, cho tốt.

                Ngoài ra, tất cả mọi việc ích lợi cho dân sinh quốc kế, quan hệ với kháng chiến kiến quốc, ta đều phải thi đua. Thi đua phải là toàn dân, toàn diện.

                Trong các việc thi đua ái quốc, cần phải nêu rõ tinh thần cần, kiệm, liêm, chính.

                Khẩu hiệu Thi đua ái quốc, hiện nay là: Tất cả để chiến thắng. Chiến thắng giặc thực dân. Chiến thắng giặc dốt. Chiến thắng giặc đói. Chiến thắng mọi tính xấu trong mình ta".

                Năm 1950, do cuộc kháng chiến của nhân dân ta phát triển mạnh hơn, nên Bác đã đề ra mục đích thi đua cao hơn trước: "Toàn dân đại đoàn kết trong việc thi đua thực hiện lệnh Tổng động viên để chuẩn bị mau chóng, đầy đủ đặng chuyển mạnh sang tổng phản công".

                Cuối năm 1950 ta mở Chiến dịch Cao - Bắc - Lạng để giải phóng vùng biên giới dài hàng trăm cây số, mở thông đường giữa nước ta với Trung Quốc, Liên Xô và các nước xã hội chủ nghĩa nhằm tranh thủ sự viện trợ quốc tế tiến tới tổng phản công giành thắng lợi, Bác Hồ đích thân lên mặt trận để trực tiếp động viên bộ đội thi đua giết giặc. Bác nói: "... các chiến sĩ ở mặt trận ấy phải kiên quyết, dũng cảm trăm phần trăm; các chiến sĩ các khu, các mặt trận khác phải ra sức thi đua giết giặc lập công để hết sức tiêu diệt địch, khiên chế địch, không cho chúng tiếp viện mặt trận Cao - Bắc - Lạng.

                Thắng lợi ở Cao - Bắc - Lạng là thắng lợi chung của các chiến sĩ toàn quốc".

                Bác đề ra mục tiêu thi đua không chỉ để mọi người tập trung tinh thần và lực lượng phấn đấu thực hiện các nhiệm vụ nhất định, mà còn để động viên thi đua phấn đấu đạt mức cao hơn mức bình thường. Thắng lợi to lớn vượt bậc của Chiến dịch Cao - Bắc - Lạng đã nói lên điều đó.

                Sau thắng lợi của Chiến dịch Cao - Bắc - Lạng là thắng lợi của Chiến dịch Tây Bắc năm 1952, rồi kế tiếp là thắng lợi của Chiến dịch Điện Biên Phủ. Tất cả đều đạt các mục tiêu thi đua chiến đấu mà Bác đề ra.

                Kháng chiến chống thực dân Pháp thắng lợi, miền Bắc được giải phóng, bắt tay vào khôi phục và phát triển kinh tế. Trong thời kỳ mới, Bác Hồ đề ra mục đích thi đua: "... hãy ra sức thi đua yêu nước, cũng cố miền Bắc, đấu tranh kiên quyết và bền bỉ cho một nước Việt Nam hòa bình, thống nhất, độc lập, dân chủ và giàu mạnh".

                Không chỉ đề ra mục tiêu chung, Bác Hồ còn chỉ ra mục tiêu thi đua của từng ngành, chú trọng sự phát triển của nông nghiệp, công nghiệp và mối quan hệ hữu cơ giữa hai ngành này. Bác nói: "Công nghiệp và nông nghiệp là hai chân của nền kinh tế.

                Nông nghiệp phải phát triển mạnh để cung cấp đủ lương thực cho nhân dân; cung cấp đủ nguyên liệu (như bông, mía, chè...) cho nhà máy, cung cấp đủ nông sản (như lạc, đỗ, đay...) để xuất khẩu đổi lấy máy móc".

                Nước ta ở khu vực nhiệt đới gió mùa, có đủ các vùng đồng bằng, trung du, núi rừng, bờ biển. Vùng nào cũng có hệ sinh thái phong phú. Ngoài lực lượng lao động trong nông nghiệp rất lớn, chúng ta có thế mạnh trong việc phát triển nhiều cây đặc sản. Để khai thác mọi tiềm năng của đất đai, lao động, khí hậu nước ta, Bác Hồ đề ra phát triển cả nông nghiệp, lâm nghiệp, ngư nghiệp. Đối với ngành trồng trọt, Bác chỉ rõ cần phát triển sản xuất cả lúa, màu, cây công nghiệp. Đối với ngành chăn nuôi, không chỉ phát triển chăn nuôi lợn, mà còn phát triển chăn nuôi trâu, bò, gia cầm, ngựa, dê, thỏ, ong, v.v..., một số nơi cần vắt sữa bò, sữa trâu để dùng...

                Đối với công nghiệp, Bác chỉ rõ: "Công nghiệp phải phát triển mạnh để cung cấp đủ hàng tiêu dùng cần thiết cho nhân dân, trước hết là cho nông dân; cung cấp máy bơm nước, phân hóa học, thuốc trừ sâu... để đẩy mạnh nông nghiệp; và cung cấp dần dần máy cấy, máy bừa cho các hợp tác xã nông nghiệp. Công nghiệp phát triển thì nông nghiệp mới phát triển. Cho nên công nghiệp và nông nghiệp phải giúp đỡ lẫn nhau và cùng nhau phát triển, như hai chân đi khỏe và đi đều thì tiến bước sẽ nhanh và nhanh chóng đi đến mục đích".

                Bác rất quan tâm đến ngành tài chính. Trong Thư gửi các giới công thương Việt Nam, ngay sau khi giành được chính quyền năm 1945, Bác viết: "Trong lúc các giới khác trong quốc dân ra sức hoạt động để giành lấy nền hoàn toàn độc lập của nước nhà, thì giới Công - Thương phải hoạt động để xây dựng một nền kinh tế và tài chính vững vàng và thịnh vượng...

                Nền kinh tế quốc dân thịnh vượng nghĩa là các sự kinh doanh của các nhà công nghiệp, thương nghiệp thịnh vượng".

                Về việc đóng thuế, Bác kêu gọi: "Chiến sĩ ta vui vẻ hy sinh xương máu, đồng bào ta vui vẻ hy sinh mồ hôi nước mắt, vì ai cũng biết đó là hy sinh cho quyền lợi tối cao của Tổ quốc, của nhân dân, hy sinh cho hạnh phúc tương lai của con cháu, giống nòi..., Chính phủ đã thi hành những chính sách mới.

                - Thống nhất quản lý kinh tế tài chính.

                - Đặt một thứ thuế duy nhất cho nông dân là thuế nông nghiệp.

                - Thu thuế công nghiệp, thương nghiệp để các nhà công, thương chia một phần đóng góp với nông gia.

                - Thực hành chấn chỉnh biên chế, để bớt sự đóng góp cho dân, và thêm lực lượng vào công việc tăng gia sản xuất".

                Tại Hội nghị cán bộ Trung ương Đảng lần thứ sáu ngày 18-01-1949, Bác khái quát chính sách kinh tế và tài chính: "Làm ra nhiều, chi dùng ít. Không cần thì không chi dùng". Tiếp đó, tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ II của Đảng Lao động Việt Nam, tháng 2-1951, Bác nói: "Về kinh tế tài chính, phải bảo vệ và phát triển nền tảng kinh tế của ta, đấu tranh kinh tế với địch. Thuế khóa phải công bằng hợp lý. Việc thu và chi của tài chính phải tiến đến thăng bằng, để đảm bảo sự cung cấp cho bộ đội và nhân dân".

                Bác Hồ luôn luôn nhắc nhở việc bảo đảm công bằng hợp lý, tránh sự bất công xã hội, coi đó là đặc tính ưu việt của chế độ ta. Bác nói: "Giải quyết vấn đề kinh tế và tài chính thế nào cho hợp lý, cho lợi dân, v.v..." . Bác còn khuyên bảo cán bộ kinh tế tài chính cần làm theo nguyên lý tốt đẹp từ ngàn xưa:

                “ - Không sợ thiếu, chỉ sợ không công bằng;

                   - Không sợ nghèo, chỉ sợ lòng dân không yên".

                Trong công tác giáo dục, Bác Hồ động viên nhân dân ta thi đua đạt mục đích trước mắt là diệt giặc dốt, làm cho mọi người chưa biết chữ ai cũng biết đọc, biết viết và không ngừng học tập kiến thức mới để có thể tham gia vào công cuộc xây dựng nước nhà. Trong Thư gửi các cán bộ, cô giáo, thầy giáo, công nhân viên, học sinh, sinh viên nhân dịp bắt đầu năm học mới, Bác viết:

                Dù khó khăn đến đâu, cũng phải tiếp tục thi đua dạy tốt và học tốt. Trên nền tảng giáo dục chính trị và lãnh đạo tư tưởng tốt, phải phấn đấu nâng cao chất lượng văn hóa và chuyên môn nhằm thiết thực giải quyết các vấn đề do cách mạng nước ta đề ra và trong một thời gian không xa, đạt những đỉnh cao của khoa học và kỹ thuật.

                - Các cô, các chú, các cháu phải cùng nhau tổ chức và quản lý đời sống vật chất và tinh thần ở các trường học ngày một tốt hơn, tăng cường bảo đảm sức khỏe và an toàn".

                Bác Hồ rất quan tâm đến việc giáo dục cán bộ, đảng viên. Bác chỉ ra: "Muôn việc thành công hoặc thất bại, đều do cán bộ tốt hoặc kém", "... cán bộ là cái gốc của mọi công việc. Vì vậy, huấn luyện cán bộ là công việc gốc của Đảng".

                Trong buổi đến thăm cán bộ học tập ở trường Nguyễn Ái Quốc Trung ương, tháng 9-1949, Bác ghi ở trang đầu quyển sổ vàng của trường, chỉ ra mục đích của việc học tập: "Học để làm việc, làm người, làm cán bộ.

                Học để phụng sự Đoàn thể, "giai cấp và nhân dân, Tổ quốc và nhân loại".

                Muốn đạt mục đích, thì phải cần, kiệm, liêm, chính, chí công, vô tư".

                Về mục đích sáng tác, trong Thư gửi các họa sĩ nhân dịp triển lãm hội họa 1951, Bác viết: "Văn hóa nghệ thuật cũng là một mặt trận.

                Anh chị em là chiến sĩ trên mặt trận ấy.

                Cũng như các chiến sĩ khác, chiến sĩ nghệ thuật có nhiệm vụ nhất định, tức là phụng sự kháng chiến, phụng sự Tổ quốc, phụng sự nhân dân, trước hết là công, nông, binh...

                Về sáng tác, thì cần hiểu thấu, liên hệ và đi sâu vào đời sống của nhân dân".

                Về mục đích của công tác xuất bản, Bác Hồ chỉ ra: "Sách báo cũng như công tác xuất bản sách báo, không phải là của riêng ai để mưu cầu danh lợi, mà là của tổ chức cách mạng phục vụ lợi ích của cách mạng, của quần chúng lao động".

                Bác còn cho rằng, mục đích xuất bản nói chung và của từng nhà xuất bản, từng tờ báo, tạp chí cũng như từng cuốn sách nói riêng phải được xác định cụ thể, rõ ràng.

                Bác yêu cầu kết hợp mục đích thi đua phát triển kinh tế với văn hóa. Trong Bài nói tại Hội nghị đại biểu những người tích cực trong phong trào văn hóa quần chúng, tháng 2-1960, Bác nói: "Muốn tiến lên chủ nghĩa xã hội thì phải phát triển kinh tế và văn hóa. Vì sao không nói phát triển văn hóa và kinh tế? Tục ngữ ta có câu: Có thực mới vực được đạo; vì thế kinh tế phải đi trước. Nhưng phát triển để làm gì? Phát triển kinh tế và văn hóa để nâng cao đời sống vật chất và văn hóa của nhân dân ta". Bác chỉ rõ mục đích phát triển văn hóa: "Văn hóa phải thiết thực phục vụ nhân dân, góp phần vào việc nâng cao đời sống vui tươi, lành mạnh của quần chúng. Vì vậy, nội dung văn hóa phải có ý nghĩa giáo dục... Văn hóa phải gắn liền với lao động sản xuất. Văn hóa xa đời sống, xa lao động là văn hóa suông. Nhiệm vụ của người cán bộ văn hóa là phải dùng văn hóa để tuyên truyền cho việc cần kiệm xây dựng nước nhà, xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc và đấu tranh thống nhất nước nhà...

                Nói tóm lại, để phục vụ sự nghiệp cách mạng xã hội chủ nghĩa thì văn hóa phải xã hội chủ nghĩa về nội dung và dân tộc về hình thức".

                Năm 1965, đế quốc Mỹ gây chiến tranh phá hoại miền Bắc, Bác kêu gọi: "Quân và dân miền Bắc quyết ra sức thi đua yêu nước, xây dựng chủ nghĩa xã hội và làm tròn nghĩa vụ của mình đối với đồng bào miền Nam ruột thịt, luôn luôn nâng cao cảnh giác, tự lực cánh sinh, tăng cường lực lượng, sẵn sàng chiến đấu, đập tan mọi âm mưu mới của địch".

                Bác Hồ gắn chặt mục tiêu thi đua với nhiệm vụ sản xuất và chiến đấu, mục tiêu thi đua của miền Bắc và mục tiêu thi đua của miền Nam, động viên chiến sĩ và đồng bào ở cả hai miền hăng hái tiến lên.

                Mục đích thi đua của quân và dân hai miền cũng được thể hiện rõ trong Thư chúc mừng năm mới - năm 1969 của Bác:

                "Năm qua thắng lợi vẻ vang,

                Năm nay tiền tuyến chắc càng thắng to.

                Vì độc lập, vì tự do,

                Đánh cho Mỹ cút, đánh cho ngụy nhào.

                Tiến lên! Chiến sĩ, đồng bào,

                Bắc - Nam sum họp, Xuân nào vui hơn!"

Thi đua phải có kế hoạch tỉ mỉ // Sách Chủ tịch Hồ Chí Minh với phong trào thi đua yêu nước. - H. : Chính trị quốc gia, 2008. - Tr. 214-224

                Sau khi xác định mục đích thi đua, một vấn đề vô cùng quan trọng của bất cứ cuộc thi đua nào là đề ra mục tiêu, có kế hoạch phấn đấu một cách cụ thể, khoa học gắn liền với nhiệm vụ sản xuất, công tác, chiến đấu, đời sống, với nguyện vọng của quần chúng. Kế hoạch đề ra phải căn cứ vào điều kiện thực tế, khả năng có thể đạt được, với mức trung bình tiên tiến nhằm động viên mọi người phấn đấu vươn lên.

                Như vậy, để đạt được mục tiêu thi đua phải có kế hoạch cụ thể, tỉ mỉ với những biện pháp thiết thực, tích cực. Và điều quan trọng là kế hoạch thi đua phải được quần chúng tham gia xây dựng, bàn bạc dân chủ, đóng góp ý kiến.

                Bác Hồ chỉ rõ: "Phải có kế hoạch tỉ mỉ. Kế hoạch ấy phải do từng đơn vị nhỏ, từng gia đình, từng cá nhân bàn bạc kỹ, hiểu biết thấu, vui vẻ làm. Nghĩa là phải sao cho mỗi nhóm, mỗi người tự giác tự động...

                Nội dung của kế hoạch phải thiết thực, rõ ràng, đúng mực. Khi đặt kế hoạch phải tuyệt đối tránh sự sơ suất "đại khái", quá cao, phiền phức, miễn cưỡng...

                Thi đua không nên thiên về một phía. Phải điều hòa 3 nhiệm vụ với nhau: tăng gia sản xuất, công việc hằng ngày và học tập (chính trị, văn hóa, tình hình trong nước và thế giới)".

                Bác phê bình việc lập kế hoạch không sát với điều kiện thực tế: "... Nhiều nơi đặt những kế hoạch thi đua không sát với hoàn cảnh, không sát với địa phương.

                Nơi thì đặt kế hoạch to quá, rồi làm không nổi.

                Nơi thì ban đầu làm quá ồ ạt, đến nỗi ít lâu thì đuối sức đi, không tiếp tục thi đua được.

                Nơi thì mỗi một đoàn thể, mỗi một ngành đều có một kế hoạch riêng mà các kế hoạch thì không ăn khớp với nhau. Thành thử "trống đánh xuôi, kèn thổi ngược". Nhân dân thì bù đầu, không đủ sức mà theo cả các kế hoạch và không biết nên theo kế hoạch nào.

                Nhiều nơi có kinh nghiệm, hoặc kinh nghiệm thành công hoặc kinh nghiệm thất bại, nhưng không biết trao đổi cho nơi khác, để tránh cái dở, học cái hay của nhau.

                Nơi thì các ban vận động thi đua chỉ biết làm theo chỉ thị cấp trên. Trung ương gửi chỉ thị thế nào, khu cứ nguyên văn gửi xuống tỉnh, tỉnh cứ nguyên văn gửi xuống huyện, huyện cứ như thế gửi xuống xã. Chứ không biết điều tra kỹ lưỡng, áp dụng thiết thực".

                Bác không chỉ quan tâm đến việc đề ra kế hoạch, mà còn chỉ ra những công việc, biện pháp cụ thể, thiết thực cần phải thực hiện để đạt được mục tiêu kế hoạch.

                Về quân sự, Bác không những đề ra đường lối chính trị, quân sự, mà còn chỉ ra nhiều điều về chiến lược, chiến thuật, chỉ huy chiến đấu, bảo đảm hậu cần, kể cả những điều về điều binh khiển tướng, về nghệ thuật quân sự trong những thời cơ trọng yếu.

                Bác vạch ra chiến lược đánh lâu dài, lấy đánh lâu dài để thắng chiến lược đánh nhanh, thắng nhanh của thực dân Pháp. Bác đề ra kết hợp đấu tranh quân sự song song với đấu tranh chính trị. Thắng lợi quân sự hỗ trợ cho thắng lợi chính trị, thắng lợi chính trị làm cho thắng lợi quân sự to lớn hơn.

                Bác đề ra việc phát huy và phối hợp tất cả sức mạnh của các lực lượng vũ trang và toàn dân để giành chiến thắng. Bác cụ thể hóa chiến tranh nhân dân bằng phát triển đánh du kích, mỗi người dân là một chiến sĩ, mỗi xóm làng là một pháo đài.

                Để có nhiều vũ khí giết giặc, Bác động viên công nhân, cán bộ ngành quân giới ra sức thi đua sản xuất nhiều loại vũ khí, mặt khác động viên bộ đội, dân quân du kích thi đua tiêu diệt địch, đoạt vũ khí của địch để trang bị cho quân ta.

                Trong việc phát triển kinh tế, Bác nhìn bao quát, toàn diện, đề ra đường lối phát triển chung của các ngành, đồng thời đi sâu vào từng ngành, cho ý kiến cụ thể về việc thi đua thực hiện các nhiệm vụ kế hoạch đã định.

                Đối với nông nghiệp, Bác về thăm các hợp tác xã, tìm hiểu tình hình thực tế, chỉ đạo các biện pháp cụ thể để thâm canh tăng năng suất, phát triển trồng trọt và chăn nuôi, củng cố hợp tác xã, cải thiện đời sống của xã viên.

                Trong Bài nói chuyện với đồng bào và cán bộ xã Đại Nghĩa vừa có nội dung kinh tế - kỹ thuật sâu sắc, vừa chứa chan tình cảm, có sức động viên mạnh mẽ: "Xã Đại Nghĩa thuộc huyện Mỹ Đức. Cái tên rất đẹp. Các cô, các chú phải phát triển kinh tế, phát triển văn hóa, làm sao cho xứng với cái tên đó". Sau khi nói về các nhiệm vụ xây dựng hợp tác xã, xây dựng Đảng ở nông thôn, xây dựng ban quản trị, nhiệm vụ của xã viên, Bác nói nhiều về việc cải thiện đời sống, phát triển sản xuất. Bác cụ thể hóa phong trào thi đua diệt giặc đói, diệt giặc dốt: "Về đời sống vật chất, phải làm sao cho ai nấy đều ăn no, mặc ấm, có nhà ở cao ráo, có đường sá sạch sẽ. Giữ gìn vệ sinh ở nông thôn là điều rất quan trọng.

                Về đời sống văn hóa thì xóa nạn mù chữ, thực hiện bổ túc văn hóa, rồi học lên nữa. Xã viên ít nhất phải học lớp 3, lớp 4. Cán bộ và thanh niên ít nhất phải học lớp 5, lớp 6. Bà con cần cố gắng học văn hóa. Vì có văn hóa thì mới quản lý hợp tác xã được tốt.

                Đồng bào nông dân làm ăn cả năm vất vả, khó nhọc, phải có lúc nghỉ ngơi, giải trí cần tổ chức những hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể dục, thể thao". Bác chỉ ra cách thi đua thúc đẩy tiến bộ kỹ thuật, thực chất là tiến hành cuộc cách mạng kỹ thuật trong sản xuất nông nghiệp ở phạm vi một xã: Để đạt mục đích trên, phải làm sao cho được mùa, vì "có thực mới vực được đạo".

                Muốn được mùa phải sản xuất tốt.

                Muốn sản xuất tốt, nhà nông có 9 việc phải làm. Chín việc phải làm mà Bác chỉ ra là "kỹ thuật liên hoàn trong sản xuất lúa", gồm: phân; nước, cày sâu bừa kỹ; cấy dày hợp lý; chọn giống tốt; làm cỏ sạch, làm cỏ nhiều lần; cải tiến công cụ; trừ sâu, diệt chuột; kịp thời vụ.

                Những điều mà Bác đã chỉ ra đến nay vẫn còn nguyên giá trị, vẫn là nội dung thi đua chủ yếu của sản xuất nông nghiệp, xây dựng nông thôn mới.

                Đối với công nghiệp, Bác cũng không chỉ đề ra nhiệm vụ thi đua chung, mà đi sâu vào từng ngành, động viên thi đua sản xuất một cách cụ thể. Thời kỳ kháng chiến chống thực dân Pháp, ban đầu Bác đề ra thi đua sản xuất các loại vũ khí thông dụng phù hợp với khả năng sản xuất và yêu cầu chiến đấu như lựu đạn, mìn, địa lôi, v.v..., dần dần theo điều kiện có thể, sản xuất các loại súng đạn có kỹ thuật cao như súng cối, súng badôca, v.v..., để bắn phá canô, tàu chiến, xe tăng, lôcốt địch.

                Bác còn quan tâm đến việc thi đua sản xuất các loại vật liệu cần thiết cho việc chế tạo vũ khí, đi sâu xem xét các điều kiện cần thiết, giải quyết các khó khăn trong sản xuất. Năm 1951, công xưởng hóa chất miền Nam thuộc Cục quân giới xây dựng lò cao luyện gang ở Thanh Hóa để cung cấp gang cho các xưởng quân giới và các xưởng nông cụ. Việc xây dựng lò cao luyện gang đòi hỏi kỹ thuật cao mà cán bộ, công nhân ta chưa am hiểu nhiều, thiếu kinh nghiệm. Nguyên liệu cần có cho lò cao là than và quặng, khó khăn lớn là thiếu than cốc nên phải đẵn cây gỗ trong rừng đốt thành than để thay thế. Gạch chịu lửa trong lò cao luyện gang cũng không có. Một khó khăn nguy hiểm khác là khói lò cao bốc lên cao, dễ bị máy bay địch phát hiện, đánh phá.

                Nhiều người cho rằng trong hoàn cảnh kháng chiến, không thể xây dựng lò cao luyện gang được, các cấp lãnh đạo khu có ý kiến đình chỉ việc xây dựng.

                Đây là vấn đề lớn, phải báo cáo lên Trung ương, xin ý kiến của Bác.

                Sau khi đọc các báo cáo, xem xét kỹ các mặt, tin tưởng ở tinh thần sáng tạo của cán bộ, công nhân, Bác cho ý kiến tiếp tục tiến hành xây dựng lò cao. Bác ghi ý kiến của mình trên báo cáo, dặn dò cán bộ, công nhân lò cao chú ý bảo đảm ba điều kiện là: "kỹ thuật, lâm mộc, an toàn", có nghĩa là nắm vững kỹ thuật, giữ gìn cây rừng, không sử dụng lãng phí, không để máy bay địch phá hoại. Chỉ với sáu chữ mà Bác chỉ ra một cách cụ thể các công việc chủ yếu, bảo đảm thành công việc xây dựng lò cao luyện gang. Chưa yên tâm, Bác còn đi sâu cụ thể hơn, chỉ thị cho văn phòng truyền đạt ý kiến là nếu cần, cho các cơ quan có trách nhiệm tìm cách nhập gạch chịu lửa của Trung Quốc về cung cấp cho lò cao.

                Sự quan tâm, ý kiến sáng suốt của Bác là nguồn động viên, đem lại sức mạnh cho tập thể cán bộ, công nhân lò cao trong phong trào thi đua lập thành tích, tích cực góp phần chuẩn bị cho cuộc tổng phản công. Việc xây dựng lò cao hoàn thành, sản xuất ra gang có chất lượng tốt trước thời gian dự định, dùng than củi hợp lý theo tiêu chuẩn kỹ thuật, bảo vệ được cây trồng, đặc biệt là xây dựng được lò cao trong hang núi đá tránh được thiệt hại do máy bay địch bắn phá. Anh em còn phát huy tinh thần tự lực, sản xuất được gạch chịu lửa, không phải nhập của nước ngoài. Kỳ công đó lập nên từ nhiệt tình thi đua yêu nước làm theo lời Bác, phấn đấu thực hiện mục tiêu thi đua mà Bác đề ra.

                Hòa bình được lập lại, miền Bắc bước vào thời kỳ khôi phục và phát triển kinh tế, bước đầu xây dựng cơ sở vật chất của chủ nghĩa xã hội, Bác dành nhiều thời gian cho việc đẩy mạnh phong trào thi đua tất cả các ngành nông nghiệp, công nghiệp, xây dựng, giao thông vận tải. Bác đi về thăm nhiều nhà máy, công trường, trực tiếp gặp cán bộ, công nhân, chỉ ra các công việc cụ thể, biện pháp tích cực nhằm hoàn thành thắng lợi kế hoạch nhà nước.

                Chỉ ít ngày sau khi Hà Nội được giải phóng, Bác đến thăm Nhà máy điện Bờ Hồ, động viên cán bộ, công nhân thi đua tăng năng suất phát điện, tiết kiệm than, dầu trong sản xuất, vận động các đơn vị sản xuất khác và thực hành tiết kiệm trong việc dùng điện. Người này thi đua với người khác, đơn vị này thi đua với đơn vị khác.

                Bác đến thăm công trường xây dựng Nhà máy điện Vinh, Nhà máy điện Uông Bí, gặp thân mật cán bộ, công nhân và chuyên gia Liên Xô giúp ta xây dựng. Bác căn dặn những điều cần làm tốt trong phong trào thi đua. Việc thiết kết và xây dựng phải làm cho chắc, cho kỹ, tránh làm ẩu rồi phải chữa đi chữa lại, vừa lãng phí sức người, sức của, vừa không tốt cho sản xuất. Xây dựng xong phải giữ gìn tốt máy móc, tiết kiệm than, tiết kiệm điện. Để làm được các việc này, cần phải tăng cường quản lý kỹ thuật, quản lý kinh tế, giữ gìn kỷ luật lao động. Phải thường xuyên học tập kinh nghiệm của chuyên gia bạn. Phải chú ý ăn, ở cho sạch sẽ, đúng vệ sinh để giữ gìn sức khỏe.

                Bác rất quan tâm đến ngành than mà ở đó kỹ thuật khai thác phức tạp, công nhân làm việc vất vả khó nhọc, nhiều tai nạn có thể xảy ra, đời sống có nhiều khó khăn.

                Đầu năm 1953, Bác gửi thư động viên công nhân, cán bộ cùng nhân dân đấu tranh với chủ mỏ Pháp để bảo vệ hầm mỏ, nhà máy, kho tàng, thi đua nâng cao sản lượng khai thác than. Sau đó, Bác về thăm vùng mỏ nhiều lần, có lần lên tận tầng than cao của công trường mỏ Đèo Nai trực tiếp nói chuyện với công nhân. Bác khen ngợi những thành tích thi đua đã đạt được trong việc nâng cao năng suất thiết bị, máy móc, phê bình những khuyết điểm đã có như chất lượng than chưa đạt tiêu chuẩn kỹ thuật, chưa bảo đảm mức than cục, công tác quản lý lao động, quản lý kỹ thuật còn lỏng lẻo, còn để lãng phí vật liệu, để xảy ra tai nạn lao động, chưa tổ chức tốt việc ăn uống trên công trường, v.v...

                Năm 1965, ngày mồng một Tết âm lịch, Bác về tận vùng mỏ vui Tết với đồng bào và chiến sĩ, công nhân, cán bộ. Bác khen thành tích sản xuất của nhân dân, công nhân, cán bộ, biểu dương chiến công của bộ đội, tự vệ công nhân mỏ bắn rơi ba máy bay giặc Mỹ ngay trong trận đầu chúng đánh phá miền Bắc, vùng mỏ. Bác tặng ngành than lá cờ luân lưu để động viên các xí nghiệp ngành than cùng hăng hái thi đua sản xuất giỏi, chiến đấu giỏi, tổ chức tốt đời sống, lao động an toàn thời chiến.

                Bác thường xuyên theo dõi phong trào thi đua của ngành than. Cuối năm 1968, sau những trận đánh phá ác liệt của giặc Mỹ, sản xuất của các mỏ than bị giảm sút, đời sống của công nhân, cán bộ gặp nhiều khó khăn, phong trào thi đua lắng xuống, một số người dao động tinh thần. Các cấp lãnh đạo nặng về phê phán khuyết điểm làm cho tình hình càng căng thẳng.

                Bấy giờ sức đã yếu, Bác không đi về vùng mỏ trực tiếp động viên thi đua như những năm trước. Tin ở truyền thống đấu tranh kiên cường bất khuất của thợ mỏ, lấy việc khích lệ là chính để động viên tinh thần hăng hái thi đua của công nhân, cán bộ ngành than, Bác cho mời các đại biểu công nhân, cán bộ ngành than lên Phủ Chủ tịch gặp Bác. Sau khi nghe các đại biểu báo cáo cụ thể tình hình sản xuất, chiến đấu, đời sống, Bác vui vẻ nói chuyện với các đại biểu, khen những cố gắng trong việc bước đầu khôi phục sản xuất, chỉ ra những công việc cần làm để đẩy mạnh khai thác, nâng cao chất lượng than, bảo vệ tốt sản xuất, tổ chức tốt đời sống.

                Những lời chỉ bảo của Bác toàn diện và cụ thể, giàu sức động viên; Bác phê bình các khuyết điểm, nhưng lấy cổ vũ khuyến khích là chính, nâng cao tinh thần tự hào, ý chí phấn đấu thi đua vượt khó khăn của toàn thể cán bộ, công nhân ngành than.

                Bác nói: "Người ta thường gọi than là "vàng đen". Nó rất cần thiết cho công nghiệp, nông nghiệp, thương nghiệp, vận tải, quốc phòng và đời sống của nhân dân.

                Trong sự nghiệp chống Mỹ, cứu nước và xây dựng chủ nghĩa xã hội càng cần rất nhiều than...

                Ngành sản xuất than cũng như quân đội đánh giặc. Toàn thể công nhân và cán bộ phải có nhiệt tình cách mạng và tinh thần yêu nước rất cao, ý chí quyết đánh thắng rất vững, phải đoàn kết nhất trí, phải có đầy đủ ý thức làm chủ Nhà nước, làm chủ xí nghiệp, vượt mọi khó khăn, nhằm vào một mục đích chung là sản xuất thật nhiều than cho Tổ quốc.

                Như thế mới thật xứng đáng với đồng bào và chiến sĩ miền Nam đang anh dũng chiến đấu chống giặc Mỹ xâm lược và bọn tay sai bán nước”.

                Bác dặn dò cần tăng cường công tác quản lý, tiến hành quản lý chặt chẽ lao động, vật tư, nghiêm chỉnh thực hiện kỷ luật lao động, công nhân tham gia quản lý, cán bộ tham gia lao động, chăm lo đời sống vật chất và văn hóa của công nhân, kiên quyết chống nạn quan liêu, tham ô, lãng phí. Bác nhắc nhở phải luôn luôn chú ý tổ chức tốt việc phòng không và cảnh giác sẵn sàng chiến đấu.

                Bác "mong tất cả công nhân và cán bộ cố gắng hơn nữa, đẩy mạnh ngành than trở thành một ngành gương mẫu cho các ngành kinh tế khác và tỉnh Quảng Ninh trở thành một tỉnh giàu đẹp".

                Sự chăm sóc ân cần và những lời chỉ bảo cặn kẽ, tỉ mỉ của Bác, đã động viên toàn thể công nhân, cán bộ ngành than và chiến sĩ, nhân dân tỉnh Quảng Ninh hăng hái thi đua, đẩy mạnh sản xuất than, đáp ứng cho nhu cầu của đất nước.

Thi đua sản xuất và tiết kiệm, chống tham ô, lãng phí, chống bệnh quan liêu // Sách Chủ tịch Hồ Chí Minh với phong trào thi đua yêu nước. - H. : Chính trị quốc gia, 2008. - Tr.225-234

Bác Hồ luôn luôn gắn thi đua sản xuất với thi đua thực hành tiết kiệm, Bác đề cao việc thực hành tiết kiệm, coi đó là một chính sách của Đảng và Nhà nước, là đạo đức của người dân Việt Nam.

Bác đặt mấy câu hỏi: "Tiết kiệm là gì? Vì sao phải tiết kiệm? Tiết kiệm những gì? Ai cần phải tiết kiệm?". Và Bác trả lời những câu hỏi đó một cách cụ thể, tỉ mỉ để mọi người dễ hiểu, dễ nhớ, dễ làm, đồng thời nêu lên các ví dụ cụ thể gắn với công việc hàng ngày của mọi người, đi sâu vào hoạt động của nông dân, công nhân, viên chức, bộ đội, v.v... Bác chú trọng nhiều đến việc tiết kiệm thời gian, lao động, vật tư, tài chính, tiêu dùng trong đời sống.

Về ý nghĩa của tiết kiệm, Bác nói: "Tiết kiệm không phải là bủn xỉn, không phải là "xem đồng tiền bằng cái nong", gặp việc đáng làm cũng không làm, đáng tiêu cũng không tiêu. Tiết kiệm không phải là ép bộ đội, cán bộ và nhân dân nhịn ăn, nhịn mặc. Trái lại, tiết kiệm cốt để giúp vào tăng gia sản xuất, mà tăng gia sản xuất là để dần dần nâng cao mức sống của bộ đội, cán bộ và nhân dân. Nói theo lối khoa học, thì tiết kiệm là tích cực, chứ không phải là tiêu cực".

Bác nhấn mạnh việc tiết kiệm để tích lũy vốn nhằm phát triển "... một nền kinh tế khá, để kháng chiến và kiến quốc. Muốn xây dựng kinh tế, thì phải có tiền của để làm vốn...

Chúng ta chỉ có cách là một mặt tăng gia sản xuất, một mặt tiết kiệm để tích trữ thêm vốn cho công cuộc xây dựng và phát triển kinh tế của ta".

Bác còn nói và giải thích hai chữ "tiết kiệm" một cách cụ thể để mọi người hiểu. Bác nói rằng: Chúng ta phải tiết kiệm thời giờ. Việc gì trước kia phải làm 2 ngày, nay vì tổ chức sắp xếp khéo, năng suất cao, ta có thể làm xong trong 1 ngày. Trong mọi công việc, phải tính toán cân nhắc cẩn thận. Thời giờ là vàng bạc. Phải kiên quyết chống thói hội họp lu bù, mất thời giờ, hại sức khỏe mà không kết quả thiết thực... Chúng ta phải tiết kiệm sức lao động. Thí dụ: việc gì trước kia phải dùng 10 người, nay ta phải tổ chức sắp xếp cho khéo, phải nâng cao năng suất của mỗi người, nhờ vậy mà chỉ dùng 5 người cũng làm được. Bác còn nói: "Chúng ta phải tiết kiệm tiền của. Việc gì trước phải dùng nhiều người, nhiều thời giờ, phải tốn 2 vạn đồng. Nay vì tiết kiệm được sức người và thời giờ, nguyên liệu, cho nên chỉ tốn 1 vạn là đủ".

Đối với nông dân, Bác khuyên thi đua nâng cao ngày công bằng cách sử dụng hợp lý sức lao động, Bác nói: "Mỗi hợp tác xã như một gia đình, có người khỏe, người yếu, có người già, người trẻ. Cho nên trong hợp tác xã, phải giúp đỡ lẫn nhau. Đối với những người già yếu, neo đơn, thương binh, gia đình liệt sĩ, hợp tác xã phải khéo tìm cách chia công việc cho họ để họ cũng làm được, đồng thời phải chú ý giúp đỡ họ".

Đối với công nhân, Bác động viên: "... mỗi một công nhân, đã là chủ của xí nghiệp, chủ nước nhà, phải tự nguyện tự giác giữ kỷ luật lao động. Giờ làm việc thì đi chậm, chưa hết giờ đã nghỉ không phải là thái độ của người chủ xí nghiệp, chủ nhà nước".

Đối với công tác kinh tế tài chính, Bác chỉ rõ: "Công tác kinh tế tài chính cùng công tác sản xuất và tiết kiệm quan hệ khăng khít với nhau, ảnh hưởng lẫn nhau, cho nên cần phải ăn khớp với nhau.

Tài chính, mậu dịch, ngân hàng, làm việc thuận lợi, thì mới thúc đẩy mạnh kế hoạch sản xuất và tiết kiệm.

Kế hoạch sản xuất và tiết kiệm thực hiện đầy đủ, thì sẽ giúp tài chính, mậu dịch, ngân hàng phát triển" .

Tiết kiệm không chỉ trong lĩnh vực sản xuất mà trong các lực lượng vũ trang cũng làm được. Bác nói: "Trong quân đội có quân nhu, quân giới, vận tải, v.v. là những cơ quan cần phải tiết kiệm đã đành. Các chiến sĩ cũng cần tiết kiệm và cũng có thể tiết kiệm. Thí dụ:

Trước kia tính đổ đồng mỗi chiến sĩ bắn 50 viên đạn mới hạ 1 tên địch. Nay vì tập luyện siêng năng, bắn khá, tính đổ đồng mỗi chiến sĩ chỉ bắn 10 viên đạn thì hạ được 1 tên địch. Thế là chiến sĩ tiết kiệm được 80% đạn... Trước kia Cục vận tải phải chở 100 xe đạn, nay chỉ cần chở 20 xe, tiết kiệm được xe cộ và dầu mỡ. Xe chạy ít, thì đường sá phải chữa ít, thế là tiết kiệm được dân công, v.v..".

Bác nêu việc tiết kiệm trong các cơ quan, kể cả cơ quan tư pháp: "Cơ quan nào cũng cần và cũng có thể tiết kiệm. Một thí dụ: cơ quan nào cũng dùng phong bì, nếu mỗi cơ quan đều tiết kiệm, một chiếc phong bì dùng 2, 3 lần, thì mỗi năm Chính phủ có thể tiết kiệm được hàng chục tấn giấy.

Nếu cán bộ tư pháp nâng cao năng suất, làm việc mau chóng, thì sẽ giúp cho những đồng bào có việc đến tư pháp tiết kiệm được ngày giờ, để tăng gia sản xuất.

Nói tóm lại: Ai cũng có thể và cũng nên tiết kiệm".

Những điều, những ví dụ mà Bác nêu lên cụ thể, ngắn gọn song bao hàm nhiều ý nghĩa sâu sắc, hướng dẫn tiết kiệm cho mọi người, cho toàn xã hội. Những điều đó không những có ý nghĩa trong thời kỳ kháng chiến, mà còn có ý nghĩa lâu dài trong thời kỳ xây dựng đất nước.

Trong công cuộc phát triển kinh tế thời bình, thi đua tiết kiệm càng rất cần thiết để tăng thêm tích lũy vốn, có vốn trong nước mới có thể thu hút được vốn đầu tư của nước ngoài và tiếp thu sử dụng có hiệu quả sự hợp tác đầu tư của nước ngoài. Trông chờ, ỷ lại vào vốn đi vay, viện trợ và vốn đầu tư của nước ngoài không khỏi dẫn đến tình trạng bị lệ thuộc về kinh tế và chính trị, mất tính độc lập, tự chủ, kìm hãm sự phát triển của đất nưóc.

Thi đua tiết kiệm là biện pháp thiết thực để cải thiện đời sống bằng cách sử dụng hợp lý thu nhập, tránh lãng phí xa hoa, vừa bảo đảm đời sống, vừa tích lũy được tiền để dần dần nâng cao mức sống và mở mang sản xuất, vừa lợi nhà, vừa ích nước. Bác kêu gọi: "Để thực hiện kế hoạch sản xuất và tiết kiệm, chúng ta phải gây một phong trào quần chúng sâu rộng và bền bỉ. Phải tuyên truyền, vận động, tổ chức, lãnh đạo nhân dân hăng hái tham gia công việc lập kế hoạch và thực hiện kế hoạch. Phải đặt phong trào sản xuất và tiết kiệm làm trung tâm của phong trào thi đua ái quốc" .

Bác Hồ đề cao tiết kiệm, kêu gọi thi đua tiết kiệm, gây phong trào quần chúng sâu rộng và bền bỉ thực hành tiết kiệm, đồng thời Bác phê phán nạn tham ô, lãng phí và bệnh quan liêu, kêu gọi gây phong trào quần chúng chống các tệ nạn đó.

Bằng những lời lẽ đơn giản, những ví dụ thực tế, Bác giải thích cho mọi người hiểu rõ tham ô, lãng phí, quan liêu là gì và sự cần thiết của việc chống tham ô, lãng phí và bệnh quan liêu.

Về sự cần thiết của việc chống các tệ nạn này, Bác nói: "Muốn lúa tốt thì phải nhổ cỏ cho sạch, nếu không, thì dù cày bừa kỹ, bón phân nhiều, lúa vẫn xấu vì lúa bị cỏ át đi.

Muốn thành công trong việc tăng gia sản xuất và tiết kiệm cũng phải nhổ cỏ cho sạch, nghĩa là phải tẩy sạch nạn tham ô, lãng phí và bệnh quan liêu. Nếu không, thì nó sẽ làm hại đến công việc của ta".

Khi nói đến nạn tham ô, lãng phí, Bác chỉ rõ: "Tham ô là gì?

-  Đứng về phía cán bộ mà nói, tham ô là:

Ăn cắp của công làm của tư

Đục khoét của nhân dân

Ăn bớt của bộ đội.

Tiêu ít mà khai nhiều, lợi dụng của chung của Chính phủ để làm quỹ riêng cho địa phương mình, đơn vị mình cũng là tham ô.

-  Đứng về phía nhân dân mà nói, tham ô là:

Ăn cắp của công, khai gian, lậu thuế.

Lãng phí là gì?

Lãng phí có nhiều cách:

-  Lãng phí sức lao động...

- Lãng phí thời giờ...

-  Lãng phí tiền của...".

Từ những sự việc mà Bác nêu lên, liên hệ với thực tiễn hoạt động sản xuất, công tác và đời sống, chúng ta thấy tham ô, lãng phí phát sinh dưới những hình thức khác nhau, không những đã có nhiều trong kháng chiến, mà trong thời bình các tệ nạn này phát sinh rất phổ biến, nhiều nơi xảy ra nghiêm trọng, gây nhiều tổn thất cho đất nước, ảnh hưởng xấu đến công cuộc phát triển kinh tế, văn hóa, đời sống của nhân dân, củng cố quốc phòng, phá hoại đạo đức, luân lý, v.v...

Nói về bệnh quan liêu, Bác chỉ rõ: "... có nạn tham ô và lãng phí là vì bệnh quan liêu.

Vì những người và những cơ quan lãnh đạo từ cấp trên đến cấp dưới không sát công việc thực tế, không theo dõi và giáo dục cán bộ, không gần gũi quần chúng. Đối với công việc thì trọng hình thức mà không xem xét khắp mọi mặt, không vào sâu vấn đề. Chỉ biết khai hội, viết chỉ thị, xem báo cáo trên giấy, chứ không kiểm tra đến nơi, đến chốn.

Nói tóm lại: vì những người và những cơ quan lãnh đạo mắc bệnh quan liêu thành thử có mắt mà không thấy suốt, có tai mà không nghe thấu, có chế độ mà không giữ đúng, có kỷ luật mà không nắm vững. Kết quả là những người xấu, những cán bộ kém tha hồ tham ô, lãng phí.

Thế là bệnh quan liêu đã ấp ủ, dung túng, che chở cho nạn tham ô, lãng phí. Vì vậy, muốn trừ sạch nạn tham ô, lãng phí, thì trước mắt phải tẩy sạch bệnh quan liêu" .

Bác nghiêm khắc lên án "Tham ô, lãng phí và bệnh quan liêu là kẻ thù của nhân dân, của bộ đội và của Chính phủ.

Kẻ thù khá nguy hiểm, vì nó không mang gươm mang súng, mà nó nằm trong các tổ chức của ta, để làm hỏng công việc của ta.

Tham ô, lãng phí và bệnh quan liêu, dù cố ý hay không, cũng là bạn đồng minh của thực dân và phong kiến. Vì nó làm chậm trễ công cuộc kháng chiến và kiến quốc của ta. Nó làm hỏng tinh thần trong sạch và ý chí khắc khổ của cán bộ ta. Nó phá hoại đạo đức cách mạng của ta là cần, kiệm, liêm, chính" .

Bác coi "Tham ô, lãng phí, quan liêu là một thứ "giặc ở trong lòng". Nếu chiến sĩ và nhân dân ra sức chống giặc ngoại xâm mà quên chống giặc nội xâm, như thế là chưa làm tròn nhiệm vụ của mình".

Bác nói: "Tham ô là trộm cướp. Lãng phí tuy không lấy của công đút túi, song kết quả cũng rất tai hại cho nhân dân, cho Chính phủ. Có khi tai hại hơn nạn tham ô...

Vì những lẽ đó, chống tham ô, lãng phí và bệnh quan liêu cũng quan trọng và cần kíp như việc đánh giặc trên mặt trận. Đây là mặt trận tư tưởng và chính trị.

Cũng như ở các mặt trận khác, muốn thắng ở mặt trận này, ắt phải có chuẩn bị, kế hoạch, tổ chức, ắt phải có lãnh đạo và trung kiên".

Bác kêu gọi cán bộ và nhân dân: "Chúng ta từ trên đến dưới phải đồng tâm hiệp lực để thắng lợi trong phong trào này. Mà thắng lợi trong phong trào này sẽ giúp chúng ta đoàn kết hơn nữa, nâng cao năng suất hơn nữa. Nó giúp cán bộ ta cải tạo tư tưởng, nâng cao giác ngộ, thấm nhuần đạo đức cách mạng, thật thà phụng sự bộ đội và nhân dân. Nó giúp chính quyền ta thành một chính quyền trong sạch, xứng đáng với lòng tin tưởng và sự hy sinh của chiến sĩ và đồng bào. Nó sẽ giúp chúng ta hoàn thành đầy đủ kế hoạch tăng gia sản xuất và tiết kiệm của Chính phủ và của Đoàn thể. Nó sẽ giúp chúng ta chuẩn bị mau đầy đủ để tiến sang tổng phản công".

Lời kêu gọi của Bác trở thành hiện thực. Phong trào thi đua sản xuất và tiết kiệm, phong trào chống tham ô, lãng phí và bệnh quan liêu được cán bộ và nhân dân hưởng ứng, tích cực tham gia, thu nhiều thành tích lớn, góp phần quan trọng vào thắng lợi của cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp.

Hòa bình được lập lại, trong công cuộc khôi phục và phát triển kinh tế, Bác càng nhấn mạnh tầm quan trọng của phong trào này. Bác kêu gọi: "... mọi người và mọi ngành đều phải hăng hái thi đua yêu nước, tăng gia sản xuất và tiết kiệm, tôn trọng và bảo vệ của công, tẩy trừ nạn tham ô, lãng phí". "Tăng gia sản xuất và thực hành tiết kiệm là hai việc cần thiết nhất để phát triển chế độ dân chủ nhân dân tiến dần lên chủ nghĩa xã hội...

Nếu đại đa số nhân dân ra sức sản xuất và tiết kiệm, mà có kẻ không ra sức lao động lại đầu cơ tích trữ, ăn cắp của công, hoặc lãng phí công sức và của cải của nhân dân, thì sản xuất và tiết kiệm sẽ bị ảnh hưởng không tốt. Vì vậy, chống đầu cơ tích trữ, chống tham ô lãng phí cũng là một nhiệm vụ chung của cán bộ và nhân dân".

Thấm nhuần lời dạy của Bác, kiên trì thực hiện những điều mà Bác đã đề ra, nhân dân ta đã giành được nhiều thắng lợi trong thời kỳ kháng chiến và thời kỳ khôi phục kinh tế, bước đầu xây dựng đất nước. Những lời dạy của Bác càng có ý nghĩa thiết thực và trở nên quan trọng đối với công cuộc đổi mới, phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội, trên đất nước ta hiện nay.

Thi đua cải thiện đời sống, gây hạnh phúc cho dân // Sách Chủ tịch Hồ Chí Minh với phong trào thi đua yêu nước. - H.: Chính trị quốc gia, 2008. - Tr. 247-255

                Con người sinh ra đều có quyền sống. Đời sống của con người gồm đời sống vật chất và đời sống tinh thần.

                Đời sống vật chất cho con người như nhu cầu về ăn, uống, mặc, nhà ở, đồ dùng, phương tiện đi lại… Đời sống tinh thần như ngôn ngữ giao tiếp, học tập, văn hóa nghệ thuật, vui chơi, giải trí…

                Xã hội càng phát triển thì nhu cầu về đời sống vật chất và tinh thần ngày càng đòi hỏi cao hơn.

                Để đạt được mong muốn đó, con người phải ra sức lao động sản xuất và phải anh dũng chiến đấu chống kẻ áp bức, bóc lột, chống giặc ngoại xâm, xây dựng xã hội dân chủ, công bằng, ngày càng tiến bộ, văn minh.

                Đó là tâm lý, nguyện vọng, là lẽ sống của con người ở mọi xã hội, mọi dân tộc trên trái đất. Đó cũng chính là động lực phát triển của cuộc sống, là quy luật tiến hóa của loài người.

                Nhận thức một cách sâu sắc quy luật và động lực đó của con người, Bác Hồ đã vận dụng sáng tạo vào thực tiễn nước ta, lãnh đạo nhân dân ta đứng lên đấu tranh làm Cách mạng Tháng Tám thành công, giành độc lập, tự do, giải phóng nhân dân khỏi ách thống trị áp bức, bóc lột của đế quốc thực dân, xây dựng cuộc sống mới của mình ngày càng một tốt hơn để thoát khỏi nghèo đói, dốt nát.

                Trong cuộc đấu tranh cách mạng, Bác Hồ lãnh đạo nhân dân ta, trước hết đấu tranh giải phóng dân tộc, giành lấy chính quyền về tay nhân dân, vì lẽ có độc lập, tự do thì nhân dân ta mới có điều kiện xây dựng đời sống vật chất và tinh thần tốt đẹp, ngày càng ấm no, hạnh phúc.

                Vừa giành được chính quyền thì thực dân Pháp quay trở lại xâm lược đất nước, buộc nhân dân ta phải đứng lên cầm súng chiến đấu.

                Tiến hành cuộc kháng chiến trong hoàn cảnh vô cùng khó khăn, Bác Hồ kêu gọi nhân dân ta thi đua ái quốc, đề ra mục đích của phong trào thi đua là:

                “Diệt giặc đói,

                Diệt giặc dốt,

                Diệt giặc ngoại xâm… để gây:

                Hạnh phúc cho dân”.

                Bác Hồ đặt thi đua diệt giặc đói, thi đua diệt giặc dốt lên trước vì lẽ nhân dân, bộ đội có ăn, có mặc, khỏi đói rét thì mới có đủ sức đánh giặc, thắng giặc. Và nhân dân, bộ đội có biết chữ, có kiến thức thì mới có trình độ, khả năng thi đua lao động sản xuất, chiến đấu giỏi. Suy đến cùng về các mặt thì bảo đảm và cải thiện nâng cao đời sống của nhân dân là mục đích, động lực, đồng thời là điều kiện để đẩy mạnh kháng chiến, đẩy mạnh cách mạng nước ta.

                Sau khi giành được chính quyền, tháng 10-1945, trong Thư gửi Ủy ban nhân dân các kỳ, tỉnh, huyện và làng, Bác viết: “… Ngày nay, chúng ta đã xây dựng nên nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Nhưng nếu nước độc lập mà dân không hưởng hạnh phúc tự do, thì độc lập cũng chẳng có nghĩa lý gì…

                Chính phủ ta đã hứa với dân, sẽ gắng sức làm cho ai nấy đều có phần hạnh phúc. Trong việc kiến thiết nước nhà, sửa sang mọi việc, phải làm dần dần, không thể một tháng, một năm mà làm được hết. Song ngay từ bước đầu, chúng ta phải theo đúng phương châm”.

                Bước vào cuộc kháng chiến toàn quốc, Bác Hồ vừa động viên nhân dân và bộ đội hăng hái chiến đấu giết giặc, vừa động viên ra sức phát triển sản xuất lương thực, thực phẩm, hàng tiêu dùng để đáp ứng nhu cầu đời sống. Khi kêu gọi, phát động phong trào thi đua yêu nước, Bác nêu cao tầm quan trọng của việc bảo đảm đời sống vật chất và phát triển học tập của nhân dân theo nguyên tắc phù hợp với thực tế, phù hợp với hoàn cảnh kháng chiến, với khả năng và trình độ phát sản xuất, phát triển kinh tế của đất nước. Đó là cả một quá trình phấn đấu lâu dài, như Bác nói, không thể một tháng, một năm mà thực hiện được, phải thực hiện từng bước. Do đó, đời sống của nhân dân chỉ có thể từng bước giảm bớt khó khăn, cải thiện và nâng cao dần.

                Một số nước ở Đông Nam Á trong hoàn cảnh kinh tế còn thấp như nước ta, nhưng do không bị chiến tranh lâu dài tàn phá nặng nề đã có điều kiện nhanh chóng cải thiện, nâng cao mức sống của nhân dân.

                Song song với việc đẩy mạnh sản xuất, Bác Hồ nhấn mạnh vấn đề tiết kiệm, coi đó là phương châm, điều kiện để cải thiện đời sống. Bác nói: “Phải làm cho mọi công nhân và viên chức hiểu thật rõ ràng sản xuất và tiết kiệm cũng như dòng nước, cải thiện đời sống cũng như chiếc thuyền, nước càng sâu thì thuyền càng cao. Muốn cải thiện không ngừng thì phải không ngừng tăng gia sản xuất và thực hành tiết kiệm”.

                Đó là quy luật của phát triển sản xuất, là quy luật của sự phát triển phong trào thi đua cần theo đúng, và Bác đã làm đúng như vậy trong suốt quá trình lãnh đạo tổ chức vận động thi đua yêu nước.

                Bác Hồ rất coi trọng việc cải thiện đời sống, lấy lợi ích vật chất để đẩy mạnh kháng chiến, đẩy mạnh thi đua nhưng không đơn thuần chỉ có lợi ích vật chất, mà kết hợp lợi ích vật chất với quyền lợi tinh thần, danh dự trong cuộc sống, lấy đó làm động lực. Trong những hoàn cảnh đặc biệt, trong thời gian nhất định, Bác lấy tinh thần làm động lực chủ yếu. Trong Báo cáo chính trị tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ II của Đảng, tháng 2-1954, Bác nói: “Kháng chiến trường kỳ, thì quân đội phải đủ súng đạn, quân và dân phải đủ ăn, đủ mặc. Nước ta nghèo, kỹ thuật ta kém, những thành phố có chút công nghệ đều bị giặc chiếm. Chúng ta phải dùng tinh thần hăng hái của toàn dân để tìm cách giải quyết sự thiếu kém vật chất. Đảng và Chính phủ bèn nêu ra khẩu hiệu Thi đua ái quốc. Thi đua mọi mặt, nhưng nhằm ba điểm chính: diệt giặc đói, diệt giặc dốt, diệt giặc ngoại xâm.

                Về thi đua, công nhân ta đã thi đua chế tạo vũ khí cho bộ đội. Bộ đội ta đã hăng hái luyện quân lập công và đã có kết quả tốt. Những cuộc thắng trận vừa qua đã chứng tỏ điều đó. Nhân dân ta đã hăng hái thi đua và đã có kết quả khá: kinh tế nước ta lạc hậu, ta kháng chiến đã bốn, năm năm trường, nhưng vẫn chịu đựng được, không đến nỗi quá đói rách; đó là một chứng cớ. Đại đa số đồng bào thoát nạn mù chữ; đó là một kết quả vẻ vang mà thế giới đều khen ngợi”.

                Lấy tinh thần hăng hái để giải quyết sự thiếu kém vật chất, nhưng Bác không bao giờ coi nhẹ việc cải thiện đời sống, việc tăng cường lực lượng vật chất. Bác dùng nhiều cách và cố gắng tận dụng mọi điều kiện có thể có để từng bước cải thiện đời sống, từng bước tăng cường lực lượng vật chất.

                Bác Hồ đề cao trách nhiệm của các cấp ủy đảng, chính quyền và đoàn thể, cán bộ lãnh đạo đối với việc cải thiện đời sống của nhân dân, bộ đội trong phong trào thi đua ở mọi nơi, trong mọi hoàn cảnh. Trong Lời kêu gọi nhân dịp phát động phong trào sản xuất và tiết kiệm, tháng 3 năm 1952. Bác đề ra: “Thực hiện kế hoạch sản xuất và tiết kiệm là bồi dưỡng và tích trữ lực lượng dồi dào để kháng chiến lâu dài, để chuẩn bị đầy đủ chuyển sang tổng phản công, để đưa kháng chiến đến hoàn toàn thắng lợi. Cho nên, ở vùng tự do, thực hiện kế hoạch sản xuất và tiết kiệm là công tác trung tâm của nhân dân, của Chính phủ và của Đoàn thể. Ở vùng du kích và căn cứ du kích, đó là một công tác rất quan trọng”.

                Để cải thiện đời sống, Bác vừa động viên thi đua tăng năng suất lao động, phát triển sản xuất, vừa động viên thi đua tiết kiệm. Sản xuất còn kém, thu nhập thấp mà không tiết kiệm, ăn mặc, chi tiêu lãng phí thì chỉ túng thiếu, do đó không thể cải thiện đời sống được. Trong hoàn cảnh kháng chiến, ban đầu xây dựng đất nước, có nhiều thiếu thốn khó khăn, nhờ thi đua tiết kiệm mà nhân dân, bộ đội vẫn bảo đảm được đời sống.

                Trong việc cải thiện đời sống của nhân dân, Bác chỉ ra là phải có sự công bằng. Không thể san bằng sự hưởng thụ mà bất kể sự đóng góp khác nhau nào trong lao động sản xuất. Bác nói: “Phân phối phải theo mức lao động. Lao động nhiều thì được phân phối nhiều, lao động ít thì được phân phối ít. Lao động khó thì được phân phối nhiều, lao động dễ thì được phân phối ít. Không nên có tình trạng người giỏi, người kém, việc khó, việc dễ, cũng cộng điểm như nhau. Đó là chủ nghĩa bình quân. Phải tránh chủ nghĩa bình quân”.

                Bác Hồ chỉ ra cần phải thực hiện việc thưởng và phạt trong sử dụng lao động: “Ban quản trị cần sử dụng hợp lý sức lao động trong hợp tác xã. Phải thực hiện ba khoán, một thưởng. Nếu ai thực hiện vượt mức quy định thì được thưởng. Có như thế mới khuyến khích mọi người cố gắng hơn nữa. Thưởng, phạt phải công bằng”.

                Sau hòa bình, khi kinh tế có bước phát triển mới, Bác chú ý khuyến khích thi đua bằng lợi ích vật chất dưới nhiều hình thức và theo khả năng tài chính có thể có. Bác nhắc nhở các cơ quan nhà nước nghiên cứu để Nhà nước ban hành các chính sách, chế độ khen thưởng danh hiệu thi đua, thưởng sáng kiến, sáng chế, phát minh, các chính sách, chế độ phúc lợi tập thể, việc chăm sóc đời sống và học tập của các anh hùng, chiến sĩ thi đua. Về mục đích phát triển kinh tế và văn hóa, Bác nói: “Muốn tiến lên chủ nghĩa xã hội thì phải phát triển kinh tế và văn hóa… Nhưng phát triển để làm gì? Phát triển kinh tế và văn hóa để nâng cao đời sống vật chất và văn hóa của nhân dân ta”.

                Đi thăm các đơn vị cơ sở, từ đơn vị bộ đội đến xí nghiệp, hợp tác xã nông nghiệp, bệnh viện, trường học, Bác quan tâm hỏi han đời sống, sức khỏe của chiến sĩ, xã viên, công nhân, nhân viên, cán bộ, cho nhiều ý kiến cụ thể về việc tổ chức bảo đảm cải thiện đời sống vật chất và tinh thần, học tập, phòng tránh máy bay địch đánh phá. Đến thăm các đơn vị, Bác thường đến nhà bếp, nhà ăn, nhà trẻ, xem xét tỉ mỉ tình hình nấu nướng, ăn uống, vệ sinh.

                Bác đến thăm cả lớp học nghiệp vụ nấu ăn đầu tiên toàn miền Bắc vào tháng 2-1961, động viên anh chị em cấp dưỡng nhận rõ tầm quan trọng của công việc nấu ăn, yêu nghề của mình, hăng hái thi đua cải tiến kỹ thuật, làm cho cơm lành canh ngọt, vệ sinh, kịp thời phục vụ với thái độ tốt. Người nấu bếp thi đua có thành tích xuất sắc cũng được tặng danh hiệu anh hùng, rất vẻ vang.

                Trong khi nền kinh tế của đất nước chưa phát triển, chưa có nhiều điều kiện để cải thiện đời sống vật chất, Bác khuyến khích thi đua bằng việc biểu dương, động viên lòng yêu nước, độc lập tự do, đề cao giá trị tinh thần, danh dự.

                Lời kêu gọi của Bác: “Không có gì quý hơn độc lập, tự do!” có sức động viên vô cùng mạnh mẽ, là tiếng gọi thiêng liêng thấm sâu vào tâm hồn, trái tim của nhân dân ta. Một dân tộc vốn có truyền thống yêu nước nồng nàn, yêu chuộng độc lập, tự do, quý trọng danh dự từ nghìn năm, dám hy sinh, chiến đấu, lao động thì dân tộc đó sẽ đánh thắng giặc xâm lược, thoát khỏi áp bức, nô lệ. Bước vào thời kỳ hòa bình, Bác kêu gọi hăng hái đẩy mạnh phong trào thi đua yêu nước giành thắng lợi trong công cuộc khôi phục và phát triển kinh tế, xây dựng cuộc sống mới. Bác làm nhiều việc cụ thể như kêu gọi phát động phong trào thi đua yêu nước, khen ngợi, biểu dương, cổ vũ thành tích thi đua chung của đơn vị, của ngành và của chiến sĩ thi đua, anh hùng, tặng huy hiệu, bằng khen, huân chương. Bác viết báo nêu gương người tốt, việc tốt… làm nức lòng những người có thành tích thi đua, động viên toàn quân, toàn dân luôn luôn bền bỉ hăng hái thi đua, có những cố gắng mới đạt thành tích trong lao động sản xuất, công tác để cải thiện nâng cao đời sống.

                Suốt đời, Bác Hồ chăm lo đời sống của nhân dân, làm mọi công việc để nhân dân khỏi nghèo khổ, cải thiện nâng cao đời sống. Trước khi qua đời, trong Di chúc để lại, Bác vẫn căn dặn: “NHÂN DÂN LAO ĐỘNG ta ở miền xuôi cũng như ở miền núi, đã bao đời chịu đựng gian khổ, bị chế độ phong kiến và thực dân áp bức bóc lột, lại kinh qua nhiều năm chiến tranh…

                Đảng cần phải có kế hoạch thật tốt để phát triển kinh tế và văn hóa, nhằm không ngừng nâng cao đời sống của nhân dân”.

Thi đua xây dựng con người mới // Sách Chủ tịch Hồ Chí Minh với phong trào thi đua yêu nước. - H. : Chính trị quốc gia, 2008. - Tr.256-268

Bác Hồ nói: "Nước lấy dân làm gốc.

…

Quân tốt dân tốt,

Muôn sự đều nên.

Gốc có vững cây mới bền,

Xây lầu thắng lợi trên nền nhân dân".

Trong Lời kêu gọi thi đua ái quốc, Bác viết:

"Cách làm là: dựa vào:

Lực lượng của dân,

Tinh thần của dân..." .

Và: "Thi đua cải tạo con người..." .

Những điều nói trên của Bác xuất phát từ tư tưởng, quan điểm: cách mạng là sự nghiệp của quần chúng nhân dân, cách mạng vì dân và do dân. Nhưng để làm thắng lợi, quần chúng nhân dân phải có tư tưởng, tinh thần và hành động cách mạng, có năng lực chiến đấu đánh bại quân thù xâm lược, lao động sản xuất xây dựng xã hội mới, đất nước phát triển phồn vinh. Câu nói của Bác: "Vì lợi ích trăm năm phải trồng người" chính là vì con người. 

Muốn phong trào thi đua yêu nước phát triển rộng rãi, giành được nhiều thắng lợi phải dựa vào lực lượng và tinh thần của nhân dân, phải giáo dục bồi dưỡng tư tưởng và tinh thần của nhân dân, động viên nhân dân hăng hái thi đua không ngừng, lấy phong trào thi đua là trường học thực tiễn rộng lớn để xây dựng con người mới, xã hội mới.

Chính vì vậy mà từ khi bắt đầu lãnh đạo cách mạng và suốt quá trình lãnh đạo kháng chiến, xây dựng đất nước cũng như từ khi bắt đầu kêu gọi phát động phong trào thi đua yêu nước và suốt quá trình lãnh đạo, tổ chức vận động thi đua, Bác luôn luôn chú trọng việc giáo dục, bồi dưỡng xây dựng con người. Lấy phong trào thi đua là trường học cải tạo, xây dựng con người, tức là Bác Hồ thực hiện phương châm lý luận gắn liền với thực tiễn, học đi đôi với hành, suy nghĩ, nói và làm là một. Bác chỉ rõ: "Đạo đức cách mạng không phải trên trời sa xuống. Nó do đấu tranh, rèn luyện bền bỉ hằng ngày mà phát triển và củng cố. Cũng như ngọc càng mài càng sáng, vàng càng luyện càng trong".

Qua phong trào thi đua, Bác đưa quần chúng nhân dân hăng hái đi vào cuộc sống thực tiễn, tôi luyện mình trong ngọn lửa chiến đấu và lao động sản xuất mà trưởng thành.

Nội dung giáo dục xây dựng con người mới trong phong trào thi đua yêu nước của Bác vô cùng phong phú, sinh động, xuyên suốt, nhất quán, súc tích, sâu sắc nhưng cụ thể, thiết thực. Đó là sự kết hợp tinh hoa tư tưởng văn hóa cổ, kim và đông, tây với tinh hoa tư tưởng văn hóa có truyền thống hàng nghìn năm của dân tộc Việt Nam, vừa mang tính lịch sử, vừa có tính thời đại, kế thừa và phát triển đi lên. Nó sát hợp với mọi người dân thuộc mọi tầng lớp, mọi dân tộc, nam và nữ, già và trẻ, có tôn giáo hay không, ở mọi miền trong nước, và cả đối với kiều bào ở nước ngoài. Nó gắn liền với nhiệm vụ cách mạng, nhiệm vụ chiến đấu giải phóng dân tộc, xây dựng đất nước, xây dựng con người mới trong các thời kỳ.

Trong phong trào thi đua, Bác Hồ luôn luôn giáo dục nhân dân ta phát triển tinh thần yêu nước. Bác nói: "Dân ta có một lòng nồng nàn yêu nước. Đó là một truyền thống quý báu của ta...".

Yêu nước thì phải đấu tranh giải phóng dân tộc, chiến đấu giữ nước. Bác kêu gọi: "Chúng ta thà hy sinh tất cả, chứ nhất định không chịu mất nước, nhất định không chịu làm nô lệ" .

Bác Hồ luôn nhấn mạnh việc giáo dục động viên nhân dân tinh thần thi đua yêu nước, phát huy tinh thần yêu nước chân chính, đồng thời với giáo dục động viên tinh thần quốc tế, hữu nghị với các nước trên thế giới. Vì vậy, qua phong trào thi đua yêu nước, tình đoàn kết hợp tác giữa nhân dân ta với nhân dân các nước xã hội chủ nghĩa, với nhân dân tiến bộ trên thế giới ngày càng phát triển tốt đẹp.

Trong phong trào thi đua yêu nước, Bác giáo dục lòng yêu nước và yêu chủ nghĩa xã hội, gắn hai nội dung đó là một, chỉ cho nhân dân ta thấy phải kết hợp chặt chẽ thi đua đấu tranh giải phóng dân tộc với thi đua đấu tranh giải phóng xã hội, xây dựng chủ nghĩa xã hội. Nhờ đó mà nhân dân ta vừa đánh thắng được đế quốc thực dân xâm lược, vừa xóa bỏ được chế độ phong kiến, thoát khỏi sự áp bức bóc lột nặng nề của bọn tư bản, vua quan, hoàn thành được chế độ dân chủ mới, tiến dần lên chủ nghĩa xã hội.

Con người là chủ thể làm ra lịch sử, xây dựng nên xã hội. Do đó, muốn có chủ nghĩa xã hội cần có những con người có đức tính và phẩm chất tốt, có trình độ văn hóa, hiểu biết chuyên môn, tinh thông nghiệp vụ, v.v... Bác xác định: "Muốn tiến lên chủ nghĩa xã hội thì phải có con người xã hội chủ nghĩa, muốn có con người xã hội chủ nghĩa phải có tư tưởng xã hội chủ nghĩa, muốn có tư tưởng xã hội chủ nghĩa phải gột rửa tư tưởng cá nhân chủ nghĩa". Trong việc giáo dục con người xã hội chủ nghĩa, Bác nhấn mạnh đến việc giáo dục và học tập: đạo đức cách mạng, giác ngộ xã hội chủ nghĩa, văn hóa, kỹ thuật, lao động sản xuất. Bác động viên thi đua dạy và học, chỉ ra yêu cầu của việc dạy và học: "... trong một thời gian không xa, đạt những đỉnh cao của khoa học và kỹ thuật". Bác nhiều lần nhắc nhở phải có kiến thức khoa học và kỹ thuật, tổ chức lao động sản xuất, quản lý sản xuất, kinh doanh mới đáp ứng được như yêu cầu của việc xây dựng chủ nghĩa xã hội.

Trong giáo dục, Bác giáo dục đạo đức cách mạng, coi đó là cái gốc, là việc rất quan trọng để có sức mạnh tư tưởng, tinh thần trong mọi hoạt động cách mạng, trong phong trào thi đua. Bác nói: "Cũng như sông thì có nguồn mới có nước, không có nguồn thì sông cạn. Cây phải có gốc, không có gốc thì cây héo. Người cách mạng phải có đạo đức, không có đạo đức thì dù tài giỏi mấy cũng không lãnh đạo được nhân dân. Vì muốn giải phóng cho dân tộc, giải phóng cho loài người là một công việc to tát, mà tự mình không có đạo đức, không có căn bản, tự mình đã hủ hóa, xấu xa thì còn làm nổi việc gì?" .

Bác chỉ ra những điều cơ bản của đạo đức cách mạng, tóm tắt những đức tính tốt gồm 5 điều: nhân, nghĩa, trí, dũng, liêm. Và "Cần, Kiệm, Liêm, Chính, Chí công, Vô tư". Để mọi người dễ hiểu và dễ theo, Bác nêu lên những việc làm cụ thể sát với hoàn cảnh của chiến sĩ, nhân dân, cán bộ trong chiến đấu, lao động, công tác hàng ngày.

Bác còn dạy những điều cụ thể nhằm giữ gìn, phát huy những đức tính truyền thống tốt đẹp của dân tộc ta như đoàn kết, sống với nhau có tình nghĩa, thủy chung, thương yêu giúp đỡ nhau trong lúc khó khăn hoạn nạn, con thương yêu giúp đỡ cha mẹ, giúp đỡ anh em, học trò kính trọng thầy cô giáo, trẻ kính già, già yêu trẻ, v.v...

Bác Hồ đặc biệt quan tâm đến vấn đề đạo đức của cán bộ đảng viên, bởi lẽ cán bộ đảng viên là "cái vốn" của Đảng, là "cái gốc của mọi công việc". Việc thành hay bại, chính sách của Đảng và Nhà nước có thực hiện được hay không, phong trào cách mạng của quần chúng lên hay xuống - tất cả đều phụ thuộc vào vấn đề cán bộ, đảng viên.

Đối với phong trào thi đua, vai trò của cán bộ lãnh đạo rất quan trọng để bảo đảm cho phong trào phát triển đúng hướng, thường xuyên, liên tục, đạt hiệu quả cao.

Người cán bộ đảng viên đại diện cho Đảng và Nhà nước, có đạo đức tốt làm cho quần chúng nhân dân tin tưởng vào Đảng, Nhà nước, vào chế độ, ngược lại nếu đạo đức kém, thậm chí bị tha hóa sẽ làm giảm sút, làm mất lòng tin của quần chúng nhân dân. Nhân dân đòi hỏi cán bộ đảng viên vừa có đức vừa có tài, trước hết là có đức rồi mới đến tài, vì đức là gốc, là nguồn để phát triển tài năng, để lãnh đạo nhân dân thực hiện đúng các chính sách của Đảng và Nhà nước.

Chính vì vậy mà ngay từ khi giành được chính quyền, Bác Hồ quan tâm nhiều đến việc giáo dục đạo đức cho cán bộ, đảng viên, và trong suốt thời kỳ kháng chiến cho đến khi kháng chiến thắng lợi, Bác luôn luôn chú trọng việc này vì trong thời bình không ít cán bộ có chức, có quyền bị những dục vọng xấu xa quyến rũ đi đến tha hóa, phạm nhiều khuyết điểm sai lầm nghiêm trọng.

Đối với anh hùng, chiến sĩ thi đua là những người lập được nhiều thành tích xuất sắc, Bác thấy khi có thành tích được nhân dân quý trọng thường nảy tư tưởng chủ quan, tự cao, tự mãn, do đó Bác luôn luôn nhắc nhở cần phải tiếp tục tu dưỡng, trau dồi đạo đức phẩm chất, phải khiêm tốn, cố gắng không ngừng và giúp đỡ mọi người cùng tiến bộ.

Năm 1952, Bác Hồ phát động phong trào "thi đua tiết kiệm và chống tham ô, lãng phí, bệnh quan liêu". Năm 1963, Bác Hồ đề ra cuộc vận động "Nâng cao ý thức trách nhiệm, tăng cường quản lý kinh tế tài chính cải tiến kỹ thuật, chống tham ô, lãng phí, quan liêu" gọi tắt là "ba xây, ba chống".

Bằng hai việc này, Bác vừa phát huy cái tích cực và đấu tranh khắc phục cái tiêu cực, qua phong trào thi đua rộng rãi, vừa giáo dục cán bộ và quần chúng phấn đấu thực hiện những công việc cần thiết có lợi cho sản xuất, đời sống và chống những khuyết điểm, thói hư tật xấu của xã hội cũ để lại và mới nảy sinh.

Bác Hồ rất quan tâm đến việc bồi dưỡng và nêu gương người tốt, việc tốt. Bác nói: "Nhìn lại lịch sử mấy nghìn năm của ông cha ta, ta cũng thấy điều đó. Cứ mỗi lần có những thử thách lớn thì nhân dân ta lại tỏ rõ khí phách, nêu cao phẩm chất tốt đẹp của mình. Ngày nay, chúng ta lại đang đứng trước những thử thách rất lớn, truyền thống anh hùng hàng nghìn năm đang được nhân dân ta phát huy đến độ cao chưa từng thấy. Đã có những người làm nên sự tích oanh liệt được Đảng và Nhà nước tuyên dương. Đó là những bông hoa rất đẹp trong vườn hoa chung của dân tộc. Nhưng dù sao, số người và những tập thể được công nhận là anh hùng, dũng sĩ, chiến sĩ thi đua, được tặng huân chương, huy chương vẫn chỉ là số ít so với hàng triệu, hàng chục triệu con người hằng ngày góp gió thành bão, đang gánh vác mọi việc nước, việc nhà để đánh thắng giặc Mỹ và xây dựng chủ nghĩa xã hội". Chúng ta đánh giặc và xây dựng xã hội mới bằng những việc làm muôn hình muôn vẻ của hàng chục triệu con người như thế chứ không phải bằng thành tích của một số cá nhân anh hùng...

Lấy gương "người tốt, việc tốt" để hàng ngày giáo dục lẫn nhau là một trong những cách tốt nhất để xây dựng Đảng, xây dựng các tổ chức cách mạng, xây dựng con người mới, xây dựng lối sống mới .

Nhận xét sự thiếu quan tâm việc nêu gương người tốt, việc tốt của một số cán bộ lãnh đạo, Bác nói: "Một số cán bộ ta hình như mãi làm công tác hành chính, sự vụ hơn là để nhiều tâm sức xây dựng con người, xây dựng Đảng và các tổ chức cách mạng, cho nên không chịu theo dõi việc làm hằng ngày của cán bộ, đảng viên và quần chúng nhân dân. Ai làm tốt không kịp thời nêu gương, ai làm xấu không kịp thời giúp đỡ sửa chữa. Có nơi khi nhận được huy hiệu của Bác gửi về, đã biết tổ chức trao tặng hẳn hoi và làm cho mọi người, ít nhất là trong tập thể của người đó, noi gương và làm theo. Nhưng có nơi lại làm theo lối hành chính, chuyển cho người được khen như chuyển một cái công văn. Hoặc cho vào ngăn kéo cất kỹ, quên không trao cho người được thưởng! Đó là những cán bộ không biết làm việc hoặc có cái nhìn không đúng. Những chiến công và thành tích nổi bật, vang dội thì ai cũng có thể thấy được. Còn những việc nhỏ, bình thường thôi, nhưng ích nước lợi dân, thì hay bị xem thường...

Từng giọt nước nhỏ thấm vào lòng đất, chảy về một hướng mới thành suối, thành sông. Biết bao nhiêu giọt nước nhỏ hợp lại mới thành biển cả. Một pho tượng hay một lâu đài cũng phải có cái nền rất vững chắc mới đứng vững được. Nhưng người ta dễ nhìn thấy pho tượng và lâu đài mà không chú ý đến cái nền. Như thế là chỉ thấy cái ngọn mà quên mất cái gốc!" .

Bác thường xuyên theo dõi các tin tức trên báo chí nói về gương người tốt, việc tốt và các báo cáo của các nơi gửi về phản ánh thành tích thi đua của nhân dân. Những bài báo và báo cáo đó được Bác cắt dán cẩn thận trên những trang giấy và được sắp xếp lại thành 19 tập. Số người được Bác xem xét thành tích, công việc tốt, được Bác khen và thưởng huy hiệu lên tới năm nghìn người.

Với tinh thần lấy dân làm gốc, Bác quan tâm, quý trọng những việc tốt, ý hay của mọi người thuộc các tầng lớp nhân dân, từ nông dân, công nhân, trí thức, bộ đội, dân quân, đồng bào các dân tộc, kiều bào, nam và nữ, già và trẻ đến cả những người trước đây đã có thói hư tật xấu, lầm lỗi lạc đường. Bác nói: "Mỗi con người đều có thiện và ác ở trong lòng. Ta phải biết làm cho phần tốt ở trong mỗi con người nảy nở như hoa mùa xuân và phần xấu bị mất dần đi, đó là thái độ của người cách mạng" .

Bác chú ý khen ngợi, nêu gương người tốt, việc tốt trong các ngành, nghề, từ công việc lao động kỹ thuật phức tạp đến công việc lao động thủ công đơn giản, từ bộ phận chủ chốt đến bộ phận phụ trợ. Đến thăm đơn vị của quân chủng Phòng không - không quân ở Bạch Mai, Bác yêu cầu gặp đầy đủ cán bộ, chiến sĩ của đơn vị. Bác nói: "Càng đông càng tốt, chật hội trường cho thật vui. Nhớ là có các anh hùng, chiến sĩ thi đua, đủ đại biểu của các đơn vị có thành tích, kể cả các bộ phận hậu cần, anh nuôi, y tá, bác sĩ, các đơn vị bảo đảm thông tin, sân bay" .

Về thăm vùng mỏ Quảng Ninh, Bác lên tận công trưòng khai thác than lộ thiên của mỏ Đèo Nai, khen ngợi sự cố gắng của công nhân, cán bộ trong sản xuất, giữ gìn máy móc; gặp đoàn công nhân địa chất, Bác hỏi thăm công việc thăm dò tài nguyên than, động viên anh em làm tốt công việc địa chất chuẩn bị cho việc mở rộng khai thác than những năm tới. Bác còn đi thăm cơ sở sản xuất thủ công nghiệp, hợp tác xã nông nghiệp, ngư nghiệp, gặp gỡ các xã viên, cán bộ, khen ngợi những việc tốt trong sản xuất, tổ chức đời sống.

Bác đến tận xưởng gốm Móng Cái, động viên công nhân mở mang nghề nghiệp truyền thông, đến thăm hợp tác xã nông nghiệp ở xã Đoan Tĩnh gồm toàn người dân tộc Hoa, động viên bà con thi đua phát triển sản xuất, xây dựng hợp tác xã. Đi thăm Vịnh Hạ Long, Bác cùng tham gia đánh cá với bà con ngư dân, khen các thành tích đã đạt được, khuyên nhủ mọi người tăng cường tình đoàn kết giúp đỡ lẫn nhau. Bác đến thăm lớp học của trường cấp I, đứng ở bục của giáo viên, trực tiếp kiểm tra bài học của các cháu, khen ngợi, động viên các cháu thi đua học giỏi, giữ sạch sẽ, kỷ luật, thương yêu giúp đỡ cha mẹ, anh em .

Bác đến dự các Đại hội anh hùng, chiến sĩ thi đua toàn quốc, Đại hội thi đua của quân đội, Hội nghị tổng kết thi đua của các ngành kinh tế, văn hóa, đến thăm lớp học nghiệp vụ nấu ăn, động viên anh chị em làm nghề nấu ăn nhận rõ vị trí, nhiệm vụ quan trọng của mình trong việc phục vụ đời sống, xóa bỏ những ý nghĩ sai lầm coi khinh nghề này là nghề hầu hạ người khác.

Bác khuyên người đã làm được việc tốt cần tiếp tục làm được nhiều việc tốt hơn nữa, người chưa làm được việc tốt cần cố gắng làm được việc tốt, thi đua làm nhiều việc tốt. Bác nói: "... những thành tích bước đầu, chớ nên chủ quan tự mãn, mà phải cố gắng hơn nữa để thu thành tích nhiều hơn và to hơn nữa...

Nhiều thành tích nhỏ cộng lại trở nên thành tích to. Bác rất vui lòng trong ba năm qua nhiều cá nhân và nhiều đơn vị đã có thành tích hoặc to, hoặc nhỏ đều đáng khuyến khích và ngợi khen".

Để có nhiều người tốt, việc tốt, Bác không chỉ khen ngợi, biểu dương mà còn giáo dục động viên tư tưởng, tinh thần, khuyến khích mọi người thường xuyên tu dưỡng đạo đức, phẩm chất. Bác nói: "Một dân tộc, một đảng và mỗi con người, ngày hôm qua là vĩ đại, có sức hấp dẫn lớn, không nhất định hôm nay và ngày mai vẫn được mọi người yêu mến và ca ngợi, nếu lòng dạ không trong sáng nữa, nếu sa vào chủ nghĩa cá nhân" .

Bác động viên mọi người luôn luôn cố gắng học tập để nâng cao trình độ. Bác chỉ ra các việc cần làm như cải tiến kỹ thuật, ứng dụng tiến bộ kỹ thuật, cải tiến quản lý, cải tiến tổ chức lao động sản xuất, tổ chức tốt đời sống để nâng cao hiệu quả thi đua, làm cho người tốt ngày một nhiều, việc tốt có thêm giá trị.

Phong trào thi đua hướng vào việc xây dựng con người mới với nội dung phong phú có tác dụng rộng lớn cả về tư tưởng, tinh thần và vật chất, xây dựng con người gắn liền với xây dựng kinh tế, văn hóa, xã hội.

Nhờ có phong trào thi đua xây dựng con người mới, nhân dân ta đã gạt bỏ dần những thói xấu của chế độ cũ, phát huy đạo lý truyền thống, sống với nhau có tình có nghĩa, đoàn kết thương yêu giúp đỡ nhau, nhường cơm sẻ áo lúc khó khăn, che chở cho nhau khi gặp nguy hiểm. Văn hóa mới được xây dựng và phát triển, thuần phong mỹ tục được giữ gìn, xã hội trong sạch, nạn cờ bạc, nghiện ngập, lừa đảo, tham nhũng, trộm cướp bị loại bỏ. Cán bộ gương mẫu, hết lòng hết sức phục vụ cách mạng, phụng sự nhân dân, được nhân dân yêu mến tín nhiệm. Nhân dân cả nước đoàn kết một lòng, hy sinh chiến đấu giết giặc, quyết giành độc lập tự do, xây dựng đất nước. Thắng lợi của cuộc kháng chiến cứu nước của nhân dân ta còn là thắng lợi của phong trào thi đua yêu nước, vừa diệt giặc đói, diệt giặc dốt và diệt giặc ngoại xâm, vừa lấy việc thi đua xây dựng con người mới là công việc hàng đầu, là nhân tố cơ bản để giành thắng lợi.

TÔ CÔNG. Về quan hệ giữa thi đua và khen thưởng / Tô Công // Sách Chủ tịch Hồ Chí Minh với phong trào thi đua yêu nước. - H. : Chính trị quốc gia, 2008. - Tr.302-308

                Thi đua là hành động cách mạng của quần chúng; khen thưởng là chức năng của Nhà nước. Song thi đua và khen thưởng đều là công tác động viên chính trị, giáo dục tư tưởng, xây dựng con người mới, phát huy chủ nghĩa anh hùng cách mạng Việt Nam, đều nhằm động viên, khuyến khích mọi người hăng hái làm tròn nhiệm vụ, góp phần vào sự nghiệp xây dựng đất nước và bảo vệ Tổ quốc.

                Thi đua và khen thưởng có mối quan hệ hữu cơ, biện chứng với nhau.

                Thi đua là cơ sở của việc khen thưởng. Thi đua tốt thì có nhiều thành tích để khen thưởng. Bình bầu thi đua đúng, chặt chẽ giúp cho việc khen thưởng chính xác. Bình bầu thi đua rộng, nể nang thì dễ dẫn đến khen thưởng tràn lan, bình bầu thi đua chiếu lệ, nếu không kiểm tra kỹ lại cũng dễ khen sai. Vì vậy, muốn làm tốt việc khen thưởng thì phải lãnh đạo tốt việc bình bầu thi đua ngay từ cơ sở.

                Chủ tịch Hồ Chí Minh đã dạy: "Khen thưởng phải có tác dụng động viên, giáo dục, nêu gương", khen thưởng của Nhà nước là đánh giá phong trào thi đua của quần chúng. Đánh giá đúng, khen thưởng chính xác và kịp thời thì động viên, thúc đẩy phong trào thi đua phát triển mạnh mẽ. Khen thưởng kịp thời, thường xuyên sẽ duy trì phong trào thi đua liên tục. Đánh giá không đúng, khen thưởng sai làm ảnh hưởng xấu đến phong trào thi đua, khen càng cao, tác hại càng lớn, càng rộng.

                Khen thưởng phải phản ánh đúng phong trào thi đua. Nơi nào có phong trào mạnh mẽ, đều khắp thì khen nhiều, phong trào xuất sắc thì khen cao, phong trào yếu mà khen nhiều là không đúng, phong trào lệch lạc thì phải uốn nắn lại.

                Khen thưởng còn nhằm dẫn dắt phong trào thi đua. Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh rất quan tâm đến việc biểu dương và phát huy tác dụng "người tốt, việc tốt" mà thường là những nhân tố mới, những điển hình hay. Mỗi khi đọc báo cáo, xem báo hay nghe đài, thấy có người tốt, việc tốt là Người chỉ thị cho đi kiểm tra ngay để Người khen thưởng. Khi xuống cơ sở, thấy có người tốt, việc tốt là Người tặng huy hiệu ngay tại chỗ để động viên kịp thời. Người còn tự viết bài, đưa tin trên báo, trên đài, nêu gương cho mọi người học tập làm theo, làm cho "người tốt, việc tốt" ngày càng nhiều, dần dần trở thành phong trào. "Người tốt, việc tốt" ngày càng nhiều lên thì hiện tượng tiêu cực ngày càng giảm bớt, xã hội ngày càng tiến lên, đây mới là mục đích cuối cùng của công tác khen thưởng.

                Tuy thi đua và khen thưởng có mối quan hệ khăng khít với nhau, tác động lẫn nhau, nhưng lại độc lập với nhau, không phụ thuộc vào nhau.

                Có người cho rằng, có thi đua mới có khen thưởng không có thành tích thì lấy gì mà khen. Đúng là phải có thành tích mới được khen thưởng. Thi đua tốt, có nhiều thành tích thì khen thưởng cũng nhiều. Song không phải thành tích nào cũng từ các phong trào thi đua, chẳng hạn như: khen đối ngoại, khen người có công giúp đỡ cách mạng trước ngày 19-8-1945, người tham gia kháng chiến, khen đột xuất cứu người, cứu tài sản của nhân dân, của Nhà nước.

                Thi đua là hành động cách mạng, hành động tự giác của quần chúng, nên khái niệm thi đua chỉ mới xuất hiện từ khi có Nhà nước Xô viết ra đời. Thi đua yêu nước, thi đua xã hội chủ nghĩa là đoàn kết, giúp nhau cùng tiến bộ, cùng làm tốt nhiệm vụ của mình nên khác hẳn với lối ganh đua hay tự do cạnh tranh trong xã hội tư bản, tìm cách dìm nhau, hại nhau, thôn tính nhau.

                Còn khen thưởng là chức năng của Nhà nước. Thưởng phạt là công cụ quản lý của mọi nhà nước, nên từ khi có Nhà nước phong kiến là đã có khen thưởng.

                Ở Việt Nam, dưới các triều đại phong kiến cũng rất coi trọng khen thưởng. Cách đây gần 600 năm, Nguyễn Trãi cũng đã nói đến khen thưởng: Một nhà nước thưởng phạt nghiêm minh, kịp thời là nhà nước vững mạnh, nhà nước nào thưởng nhiều hơn phạt là nhà nước phồn vinh. Nhà nước nào phạt nhiều hơn thưởng là nhà nước đang suy tàn.

                Ngay sau khi giành được chính quyền, ngày 26-1-1946, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ra quốc lệnh ban hành 10 điều thưởng và 10 điều phạt, để động viên khuyến khích mọi người làm việc tốt, ích nước, lợi nhà và để cảnh báo, răn đe đừng ai làm việc xấu, hại dân, hại nước; và đến năm 1947, Người còn đặt ra các loại huân chương, huy chương và các hình thức khen thưởng khác để tặng cho những người có thành tích trong thi đua.

                Về thi đua, ngày 11-6-1948, Người đã ra Lời kêu gọi thi đua ái quốc, để đẩy mạnh cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp mau thắng lợi và cuộc kiến quốc chóng thành công. Đến nay, Đảng và Nhà nước ta đã tổ chức được sáu Đại hội thi đua toàn quốc để biểu dương những anh hùng và chiến sĩ thi đua, những tập thể và cá nhân tiên tiến, tổng kết rút kinh nghiệm và đề ra những nhiệm vụ mới của phong trào. Công tác thi đua và công tác khen thưởng trước kia cũng như ngày nay đã góp phần tích cực vào việc động viên toàn Đảng, toàn quân và toàn dân ta hăng hái thi đua đánh thắng giặc Pháp và giặc Mỹ xâm lược, xây dựng đất nước giàu mạnh.

                Do quan niệm cho rằng, có thi đua mới có khen thưởng, nên lâu nay ở nhiều nơi thuộc vùng sâu, vùng xa, vùng cao biên giới chưa có phong trào thi đua nên không được hoặc ít được khen thưởng, mặc dầu ở những nơi đó, cán bộ và nhân dân cũng có nhiều thành tích, cũng xuất hiện nhiều người tốt, việc tốt, không do thi đua mà do có lòng yêu nước và lòng tin tưởng vào Đảng. Thế là chúng ta đã không nghiêm chỉnh thực hiện lời dạy của Người "Có công thì thưởng, có tội thì phạt...", đã bỏ sót nhiều người có công mà phần lớn là đồng bào các dân tộc ít người.

                Thi đua là đoàn kết. Khen thưởng cũng phải bảo đảm đoàn kết, đoàn kết các tầng lớp nhân dân, đoàn kết dân tộc, đoàn kết tôn giáo...

                Vì vậy, chúng ta hết sức quan tâm đến việc giúp đỡ, hướng dẫn cán bộ biết làm và làm tốt công tác thi đua, công tác khen thưởng. Phải biết vận dụng linh hoạt các tiêu chuẩn khen thưởng cho phù hợp với tình hình, hoàn cảnh từng nơi, từng lúc; ví dụ, cùng thành tích như thế mà ở nơi này không được khen, nhưng ở nơi khác lại được khen, ở nơi này được khen thấp, nhưng ở nơi khác lại được khen cao, trước kia được khen nhưng bây giờ lại không được khen...

                Lại có ý kiến nói, không khen thưởng thì ai còn muốn thi đua. Đúng là không ai phủ nhận tác dụng động viên thi đua của việc khen thưởng; và thật là thiếu sót, nếu bỏ qua không biểu dương, khen thưởng thích đáng thành tích thi đua của quần chúng.

                Về mặt tâm lý thì ai cũng muốn được khen là hay, không muốn bị chê là kém. Người Việt Nam ta vốn có truyền thống coi trọng giá trị tinh thần "lời chào cao hơn mâm cỗ".

                Song thi đua là hành động cách mạng, hành động tự giác của quần chúng. Người có ý thức tự giác cao thì không đòi hỏi phải có hình thức động viên nào. Anh Phan Đình Giót lấy thân mình lấp lỗ châu mai, anh Bế Văn Đàn lấy thân mình làm giá súng để đồng đội xông lên giết giặc và biết bao nhiêu tấm gương hy sinh oanh liệt khác. Đó là vì các anh có lòng yêu nước nồng nàn, chí căm thù giặc sâu sắc, ý chí quyết chiến quyết thắng cao; đâu có nghĩ là mình còn sống để được tặng thưởng huân chương. Các anh là những người có tinh thần thi đua rất cao, nó đã ăn sâu vào tiềm thức và thể hiện ra hành động.

                Người có tinh thần thi đua cao, tức là tinh thần yêu nước cao, là người luôn học hỏi, suy nghĩ, tìm tòi, sáng tạo, vượt khó vươn lên mong sao hoàn thành tốt nhiệm vụ của mình. Còn việc đánh giá, khen thưởng là trách nhiệm của lãnh đạo, của các cơ quan nhà nước. Người lãnh đạo mà không quan tâm đến công tác khen thưởng là không trân trọng và thiếu trách nhiệm đối với công lao, thành tích của quần chúng đã phải trải qua bao gian khó, hy sinh mới có được.

                Nhưng đến nay vẫn còn nhiều người nghĩ rằng, thi đua là phải có phong trào rầm rộ, có phát động, có giao ước và đăng ký thi đua,... không biết rằng mình đang cố gắng tìm mọi cách để làm tốt công tác của mình, chính là mình đang thi đua. Những người này thì đáng khen.

                Trong khi đó, có những người miệng luôn nói thi đua nhưng làm việc lại bê trễ, hoặc cứ hô hào mọi người thi đua, nhưng lại có hành động tiêu cực phản thi đua. Thi đua kiểu này thì đáng chê.

                Vì vậy, cũng nên làm cho mọi người hiểu rõ hơn về thi đua, theo tinh thần lời dạy của Hồ Chí Minh hoặc là thi đua không phải là một việc khác với những công việc hằng ngày, mà là làm cho tốt những công việc hằng ngày đó; nghĩa là phải bằng việc làm tốt, chứ không phải bằng lời nói suông.

                Muốn làm tốt công tác thi đua cũng như công tác khen thưởng, phải có sự phối hợp chặt chẽ vai trò vận động, tổ chức của các đoàn thể chính trị - xã hội với vai trò quản lý nhà nước của chính quyền dưới sự lãnh đạo của Đảng, từ trung ương đến cơ sở.

                Thi đua là phong trào cách mạng của quần chúng, nên việc vận động thi đua, tổ chức và chỉ đạo phong trào thi đua đòi hỏi không chỉ toàn bộ hệ thống tổ chức phải làm, mà Mặt trận và các tổ chức thành viên (Công đoàn, Thanh niên, Phụ nữ, Hội Nông dân, Hội Cựu chiến binh,...) phải là nòng cốt; tránh tình trạng tổ chức hành chính hóa bộ máy làm công tác thi đua.

                Còn khen thưởng tuy là chức năng của Nhà nước, do chính quyền đảm nhiệm, nhưng để bảo đảm cho việc khen thưởng được dân chủ, công bằng, chính xác thì phải có sự tham gia đầy đủ của các đoàn thể quần chúng ngay từ khi đề ra chính sách khen thưởng đến khi xét duyệt khen thưởng.

              Để động viên mọi người phấn khởi, hăng hái thi đua thực hiện thắng lợi sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước vì mục tiêu "dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh", chúng ta cần khéo kết hợp ba mặt: giáo dục chính trị, tư tưởng; động viên khen thưởng về tinh thần; khuyến khích bằng lợi ích vật chất, không được xem nhẹ mặt nào và phải hết sức coi trọng việc giáo dục chính trị tư tưởng.

 

PHẦN III

GƯƠNG ĐIỂN HÌNH TIÊN TIẾN CỦA TỈNH GIA LAI TRONG PHONG TRÀO THI ĐUA YÊU NƯỚC

 

HỮU LANH. Trung tá Đặng Quốc Văn, người chỉ huy tiêu biểu, mẫu mực / Hữu Lanh // Sách Người tốt việc tốt làm theo gương Bác T. 10. - Gia Lai, 2021. - Tr. 17-19

                Tôi biết Đặng Quốc Văn từ khi anh đang là Phó tiểu đoàn trưởng Tiểu đoàn Bộ binh 50, Trung đoàn Bộ binh 991 (Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh Gia Lai) và ấn tượng mãi với người sỹ quan năng nổ, quyết đoán trong công việc nhưng cũng rất gần gũi, thân thiện. Sau nhiều năm, gặp lại Đặng Quốc Văn ở vị trí công tác mới là Chỉ huy trưởng Ban Chỉ huy Quân sự (Ban CHQS) huyện Mang Yang, tôi hoàn toàn không bất ngờ khi biết anh đã lãnh đạo đơn vị đạt nhiều kết quả nổi bật.

                Là Chỉ huy trưởng, Trung tá Đặng Quốc Văn luôn xác định rõ chức trách, nhiệm vụ của mình, chỉ đạo và tổ chức thực hiện có hiệu quả các mặt công tác quân sự, quốc phòng địa phương; cùng tập thể Đảng ủy đề ra nhiều chủ trương, biện pháp sát đúng để xây dựng tổ chức Đảng trong sạch, vững mạnh, xây dựng đơn vị và Lực lượng vũ trang (LLVT) huyện vững mạnh toàn diện.

                Khi mới nhận nhiệm vụ Chỉ huy trưởng Ban CHQS huyện Mang Yang, đơn vị đã được cấp trên đầu tư xây dựng thao trường “3 trong 1”, tuy nhiên cơ sở vật chất vẫn chưa đáp ứng được yêu cầu. Trung tá Đặng Quốc Văn cùng với Đảng ủy - Ban Chỉ huy đơn vị tham mưu UBND huyện bố trí kinh phí để củng cố, sửa chữa, làm mới mô hình, học cụ, thao trường, bãi tập nên đảm bảo cho việc huấn luyện sẵn sàng chiến đấu của LLVT huyện. Chỉ huy trưởng Đặng Quốc Văn đã đưa ra chủ trương phối hợp với tổ chức Đoàn Thanh niên, Hội Liên hiệp phụ nữ các xã, thị trấn tổ chức nhiều hoạt động giao lưu văn hóa - văn nghệ, nấu ăn cho lực lượng dân quân trong những đợt huấn luyện tập trung. Qua đó, đã động viên, khuyến khích cán bộ, chiến sĩ hăng say luyện tập; đồng thời, xây dựng được mối đoàn kết, gắn bó giữa LLVT huyện với các ngành, đoàn thể tại địa phương.

                Trung tá Đặng Quốc Văn đã có nhiều đóng góp trong việc phát triển Đảng, xây dựng lực lượng dân quân, tự vệ, dự bị động viên của huyện ngày càng vững mạnh, có sức cơ động chiến đấu và độ tin cậy cao. Hiện 12/12 xã, thị trấn của huyện Mang Yang có chi bộ quân sự; 10/12 chi bộ quân sự có chi ủy; 100% chỉ huy trưởng Ban CHQS các xã, thị trấn tham gia cấp ủy. Về công tác tuyển chọn, gọi công dân nhập ngũ, hằng năm luôn đạt theo kế hoạch trên giao.

                Trung tá Đặng Quốc Văn cùng tập thể Đảng ủy Quân sự huyện luôn quan tâm, chăm lo đến đời sống vật chất, tinh thần của bộ đội; thực hiện tốt công tác hậu cần, kỹ thuật... Từ nguồn tăng gia, chăn nuôi, đơn vị đã giúp đỡ một hộ tại thị trấn Kon Dỡng thoát nghèo và đang tiếp tục giúp đỡ hai hộ nghèo tại làng Kon Brung (xã Ayun) để thoát nghèo.

                Dưới sự chỉ huy của Trung tá Đặng Quốc Văn, Ban CHQS huyện Mang Yang 4 năm liên tiếp (từ 2017 đến 2020) được công nhận “Đơn vị dẫn đầu Cụm thi đua số 1 trong phong trào thi đua quyết thắng của Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh Gia Lai. Đảng bộ Quân sự huyện đạt trong sạch vững mạnh tiêu biểu, LLVT huyện được công nhận vững mạnh toàn diện “Mẫu mực, tiêu biểu”. Ban CHQS huyện được UBND tỉnh tặng 2 Bằng khen, Quân khu 5 tặng danh hiệu Đơn vị Quyết thắng và Cờ thi đua; Bộ Quốc phòng tặng 1 Bằng khen và 1 Cờ thi đua. Trung tá Đặng Quốc Văn đạt danh hiệu Chiến sĩ thi đua cấp cơ sở 3 năm liên tục (từ 2017 đến 2019) và nhận Bằng khen của Bộ trưởng Bộ Quốc phòng năm 2019, đạt danh hiệu Chiến sĩ thi đua năm 2020 cấp Quân khu.

MAI KA. Người “truyền lửa” cho thanh niên / Mai Ka // Sách Người tốt việc tốt làm theo gương Bác T.10. - Gia Lai, 2021. - Tr. 23-26

                Gần 10 năm tham gia công tác Đoàn, anh Đinh Văn Hlinh - Bí thư Chi đoàn tổ dân phố Plei Ktoh (thị trấn Kông Chro) luôn giữ sự nhiệt huyết và giúp công tác Đoàn ở địa phương ngày càng phát triển. Với nhiều cống hiến, năm 2020 gia đình anh được Trung ương Hội Liên hiệp Thanh niên Việt Nam tuyên dương “Gia đình trẻ tiêu biểu”.

                “Truyền lửa” cho thanh niên

                Lần đầu gặp gỡ, Đinh Văn Hlinh lôi cuốn chúng tôi bởi dáng vóc khỏe mạnh, nụ cười rạng rỡ, chân thành. Chàng trai Bahnar, sinh năm 1990 này luôn là người đi đầu trong các phong trào Đoàn của địa phương. Từ một đoàn viên, cùng với đam mê, khát khao công hiến, năm 2012, anh được bầu làm Bí thư Chi đoàn tổ dân phố Plei Ktoh. “Sau gần 1 năm cống hiến trong vai trò mới, mình phải gác lại để lên đường nhập ngũ. Sau 18 tháng hoàn thành nghĩa vụ quân sự trở về làng, mình lại được anh em tiếp tục tin tưởng giao chức vụ Bí thư Chi đoàn. Vậy là mình gắn bó với các phong trào Đoàn từ đó cho đến nay. Gần 10 năm qua, môi trường Đoàn đã giúp mình ngày càng chín chắn và trưởng thành hơn, biết cống hiến nhiều hơn” - Hlinh kể.

                Cán bộ nào phong trào nấy, với tác phong quyết đoán và chững chạc, Hlinh luôn tìm tòi, nghiên cứu để có nhiều chương trình, phương pháp, sáng kiến áp dụng hiệu quả vào thực tế và được sự hưởng ứng đồng tình của đoàn viên, thanh niên. Anh tâm niệm: “Để có được kết quả cao trong hoạt động, cán bộ Đoàn phải đầu tàu gương mẫu, phải có năng lực thực tiễn nên bản thân luôn tự tìm tòi nghiên cứu, tích cực học tập để nâng cao năng lực và kỹ năng hoạt động. Chi đoàn tổ dân phố Plei Ktoh có gần 80% đoàn viên, thanh niên là người Bahnar, đòi hỏi cán bộ Đoàn phải là người bạn thật sự cùng ăn, cùng ở, cùng làm với thanh niên, phải luôn tiên phong, gương mẫu trong các hoạt động. Hơn hết phải luôn lắng nghe ý kiến đóng góp, nắm bắt được tâm lý của từng đoàn viên, thanh niên”. Chính vì vậy, khi triển khai bất cứ việc gì, anh luôn là người tiên phong nêu gương để các đoàn viên, thanh niên trong chi đoàn nhìn thấy và làm theo. “Tại buổi sinh hoạt Chi đoàn ở nhà rông hàng tháng, ngoài các công việc thường kỳ, Hlinh còn tuyên dương những người làm tốt và thẳng thắn phê bình những ai sai phạm hoặc cố tình không tham gia phong trào. Điều này giúp chúng tôi nhìn nhận lại bản thân và cố gắng nhiều hơn trong thời gian tới”- anh Đinh Văn Til - Đoàn viên Chi đoàn tổ dân phố Plei Ktoh chia sẻ.

                Đặc biệt, Hlinh còn là một người trẻ tâm huyết gìn giữ và phát huy những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc Bahnar. Trong các buổi sinh hoạt chi đoàn, anh đều nỗ lực tuyên truyền, phân tích cho đoàn viên, thanh niên cố gắng học đan lát, dệt vải và đánh cồng chiêng. Giờ đây, hầu hết thanh niên trong làng đều biết đánh cồng chiêng, đan lát...

                “Đầu tàu” phát triển kinh tế

                Từ điều kiện thực tế của địa phương, Hlinh đã xác định gắn bó với sản xuất nông nghiệp là hướng đi phù hợp. Anh luôn chịu khó làm lụng, mạnh dạn chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi và áp dụng tiến bộ khoa học - kỹ thuật vào sản xuất. Lập gia đình từ năm 2009, đến lúc chuyển ra ở riêng vào cuối năm 2015, vợ chồng anh đã có thể tự xây mới được 2 ngôi nhà. Hiện tại, Hlinh có trong tay hơn 6 ha đất, trồng đủ các loại cây như: Keo, tràm, lúa nước, lúa rẫy, đậu xanh, mì, bắp, ớt, đu đủ... Ngoài ra, anh còn nuôi thêm trâu, bò, dê, heo, gà, vịt... Các mô hình trồng trọt, chăn nuôi hàng năm đem lại thu nhập gần 200 triệu đồng. Không chỉ làm giàu cho gia đình, anh đã dành thời gian, chia sẻ kinh nghiệm làm kinh tế cho nhiều đoàn viên, thanh niên; vận động và hướng dẫn mọi người áp dụng khoa học - kỹ thuật vào sản xuất, chuyển đổi cây trồng, vật nuôi để vươn lên làm giàu. Ngoài ra, Hlinh đã hỗ trợ thanh niên, các gia đình có hoàn cảnh khó khăn trong làng bằng cách cho họ nuôi rẽ bò, dê. Sau khi gia súc sinh sản, họ sẽ được chia phần là những chú bò con, dê con, từ đó có điều kiện để thoát nghèo bền vững. Anh Hlinh chia sẻ: “Điều phấn khởi nhất là các bạn đoàn viên, thanh niên trong làng giờ đã biết hỗ trợ nhau làm kinh tế, không còn tư tưởng trông chờ, ỷ lại. Chi đoàn không còn đoàn viên, thanh niên nào thuộc diện hộ nghèo”.

                Nói về Hlinh, anh Đinh Công Xuân - quyền Bí thư Huyện Đoàn Kông Chro - đánh giá: “Anh Hlinh là tấm gương cho các bạn trẻ về sự năng động, nhiệt tình, sáng tạo. Bên cạnh việc dẫn dắt phong trào Đoàn ở cơ sở đi lên thì Hlinh còn là “đầu tàu” trong phát triển kinh tế ở địa phương. Dù ở cương vị nào, Hlinh cũng cố gắng hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao, với nhiều việc làm tốt đẹp, ý nghĩa cho cộng đồng; là tấm gương tiêu biểu trong học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh”.

                Chính sự nỗ lực không ngừng cống hiến cho công tác Đoàn, năm 2019, anh Hlinh được UBND huyện Kông Chro tuyên dương thanh niên dân tộc thiểu số tiêu biểu trong phát triển kinh tế. Đặc biệt, gia đình anh cũng là đại diện duy nhất của Gia Lai được Trung ương Hội Liên hiệp Thanh niên Việt Nam tuyên dương “Gia đình trẻ tiêu biểu” vào năm 2020.

MAI LINH. A Hà: Nữ bí thư chi bộ kiêm trưởng thôn gương mẫu / Mai Linh // Sách Người tốt việc tốt làm theo gương Bác T.10. - Gia Lai, 2021. - Tr. 43-45

                “Nhiệt tình, trách nhiệm, gương mẫu, hòa đồng” đó là những lời nhận xét của cán bộ và nhân dân dành cho chị A Hà - Bí thư Chi bộ kiêm Trưởng thôn H’Lin 2, xã Ia Mrơn, huyện Ia Pa, tỉnh Gia Lai.

                Sau nhiều năm liên tiếp được cán bộ, đảng viên và bà con trong thôn tín nhiệm bầu làm Trưởng thôn rồi Bí thư Chi bộ (từ năm 2016) với nhiệm vụ “vác tù và hàng tổng”, một lúc kiêm nhiệm “2 vai”, công việc nhiều hơn, vất vả hơn nhưng những chuyển biến của thôn H’Lin 2 hôm nay chính là động lực để chị A Hà nỗ lực hơn nữ. Điều tâm đắc nhất với chị là sự thay đổi trong nhận thức, sự vào cuộc tích cực của người dân, tạo sức mạnh tổng hợp để cùng với xã hoàn thành các tiêu chí, cán đích xã xây dựng nông thôn mới vào cuối năm 2020 vừa qua. Đến nay, thôn không còn nhà dột nát, không còn hộ nuôi nhốt gia súc dưới gầm nhà sàn, hơn 80% gia đình đã có nhà tiêu hợp vệ sinh, tỷ lệ hộ nghèo từ 71 hộ giảm xuống còn 8 hộ (năm 2021), nhiều người dân tham gia hiến đất, đóng góp tiền, công sức làm mới hơn 3km đường bê tông nội thôn, xây dựng nhà sinh hoạt cộng đồng và mua sắm các thiết bị để phục vụ cho công việc hội họp của thôn; tỷ lệ gia đình văn hóa tăng từ 165 gia đình lên 215 gia đình, chiếm tỷ lệ hơn 80%.

                Trò chuyện với chị, tôi cảm nhận đó là một người phụ nữ khiêm tốn, giản dị, thân thiện và cởi mở. Chị A Hà cho biết: “Học theo gương Bác, thời gian qua, tôi luôn phát huy tinh thần trách nhiệm, sự gương mẫu của người cán bộ đảng viên “miệng nói tay làm”, luôn gần gũi, tôn trọng và lắng nghe ý kiến chính đáng của Nhân dân, chủ động, tích cực học hỏi, nghiên cứu văn bản, hướng dẫn, quy định của cấp trên để cùng với tập thể chi bộ đề ra nhiệm vụ lãnh đạo, chỉ đạo mọi công việc sát với tình hình thực tế địa phương”.

                Nói về chị A Hà, đảng viên trẻ Ksor Namy - thôn H’Lin 2, xã Ia Mrơn, huyện Ia Pa cho biết: “Đối với mỗi việc làm, chủ trương mới, chị A Hà đều đưa ra bàn bạc công khai, dân chủ, qua đó tạo được sự đoàn kết trong chi bộ, sự đồng thuận của nhân dân rồi mới ra nghị quyết thực hiện, nhất là phát triển kinh tế, giảm nghèo, xây dựng nông thôn mới, xây dựng nếp sống văn minh và giữ gìn an ninh trật tự tại cơ sở”. Chi bộ hiện có 12 đảng viên, được chia thành 4 tổ, mỗi tổ có 2 - 3 đảng viên và quân dân chính thôn, các đảng viên chịu trách nhiệm theo dõi giải quyết khó khăn vướng mắc của nhân dân, giúp đỡ những hộ nghèo để họ vươn lên phát triển kinh tế, thoát nghèo bền vững.

                Ông Nguyễn Văn Nhật - Phó Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch UBND xã Ia Mrơn cho biết: “Là nữ Bí thư chi bộ kiêm Trưởng thôn người dân tộc thiểu số duy nhất tại địa phương, nhiều năm qua, chị A Hà đã có nhiều đề xuất và vận dụng thực hiện hiệu quả để xây dựng các công trình công cộng trên địa bàn thôn, làm tốt công tác tuyên truyền, vận động nhân dân và được đảng viên, quần chúng nhân dân trong thôn tin yêu quý mến. Chị xứng đáng là một tấm gương điển hình trong học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách của Bác”.

                Với những nỗ lực hết mình trong công việc chung của Đảng, Nhà nước tại địa phương, trong nhiều năm liền chị A Hà được đánh giá, phân loại đảng viên hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ, được Đảng ủy, Ủy ban nhân dân xã tặng nhiều giấy khen. Trong Hội nghị sơ kết 05 năm thực hiện Chỉ thị 05-CT/TW của Bộ Chính trị giai đoạn (2016 - 2021), Bí thư Chi bộ A Hà vinh dự được Chủ tịch Ủy ban nhân dân huyện Ia Pa khen thưởng vì có thành tích xuất sắc trong học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh.

PHƯƠNG LÊ. Đào Ánh Hồng - Gương sáng phụ nữ làm theo lời Bác / Phương Lê // Sách Người tốt việc tốt làm theo gương Bác T.10. - Gia Lai, 2021. - Tr. 122-125

                Học và làm theo Bác bằng cách xây dựng các mô hình thiết thực, cụ thể, sát với đời sống của chị em hội viên là phương châm mà chị Đào Ánh Hồng, Chủ tịch Hội Liên hiệp Phụ nữ (LHPN) thị trấn Chư Sê, huyện Chư Sê đã thực hiện trong suốt những năm công tác của mình. Bằng những công trình, phần việc cụ thể, thiết thực, Chị Hồng và Hội LHPN thị trấn ngoài việc tạo dựng được sự liên kết chặt chẽ giữa các chi hội, hội viên trong triển khai các chương trình, hoạt động, còn tạo sinh kế, giúp đỡ nhiều chị em hội viên vươn lên thoát nghèo, xây dựng gia đình ấm no, hạnh phúc.

                Hội LHPN thị trấn Chư Sê hiện có 2.717 hội viên, trong đó 170 hội viên nòng cốt. Đa số hội viên phụ nữ sống bằng nghề nông. Nhìn chung, đời sống kinh tế gia đình hội viên phụ nữ còn nhiều khó khăn. Hiểu rõ thực tế ấy, tuyên truyền, vận động hội viên phụ nữ thực hành tiết kiệm, giúp nhau phát triển kinh tế xóa đói giảm nghèo, chị Hồng cùng Ban Chấp hành Hội LHPN thị trấn đã huy động các nguồn lực, hỗ trợ cho hội viên phụ nữ, như: Xây mới 02 căn nhà tại làng Tốt Biơch và làng Kê, sửa chữa và lợp lại 03 căn nhà tại làng Tun Bêu, làng Ngol Ser - Glan và thôn Hồ Nước; xây mới 01 chuồng bò cho hội viên tàn tật làng Ngol Ser - Glan; tặng 12 con bò, 10 con heo,75 con gà đẻ trứng cho 10 hộ gia đình hội viên nghèo. Hàng năm, cứ mỗi độ tết đến xuân về, Hội đều tổ chức gói bánh chưng xanh với chủ đề “Tết về làng’, chương trình “Chăn ấm tặng người nghèo”.

                Không chỉ phát huy được nội lực của Ban chấp hành và hội viên, chị đã vận động được nhiều tập thể, cá nhân hảo tâm tham gia hỗ trợ, nhất là trong thời điểm khó khăn đột xuất như: Dịch Covid-19, bão lụt miền Trung... với tổng kinh phí vận động được hơn 300 triệu đồng. Số tiền trên đã được Hội tặng trực tiếp đến 104 hộ nghèo tại thị trấn Chư Sê; 317 hộ đồng bào bị thiệt hại do bão lụt tại 6 xã thuộc tỉnh Quảng Nam, Quảng Ngãi... Bên cạnh đó, chị Hồng cùng Ban Chấp hành Hội đã duy trì tốt phong trào kết nghĩa giữa chi hội thôn người Kinh với chi hội làng đồng bào dân tộc thiểu số, hộ người Kinh với hộ người đồng bào. Hội tặng những món quà thiết thực ý nghĩa như: Bàn học, sách vở, chăn, mùng, quần áo cho trẻ đến trường... qua đó chị em có điều kiện giúp đỡ nhau hơn trong phát triển kinh tế gia đình, trong hoạt động Hội cũng như tăng cường tình đoàn kết các dân tộc trên địa bàn.

                Song song với công tác vận động hội viên phụ nữ tiết kiệm, phát triển kinh tế gia đình; công tác tuyên truyền, vận động hội viên phụ nữ chấp hành đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật Nhà nước, của Hội, thực hiện các chương trình, phong trào thi đua do Hội cấp trên phát động hàng năm, chị Hồng luôn chủ động tích cực triển khai và thực hiện đạt kết quả tốt. Ngoài ra, chị còn phối hợp với các ban, ngành, đoàn thể tổ chức nhiều hoạt động giao lưu, văn hóa văn nghệ, thể dục thể thao... thu hút đông đảo hội viên phụ nữ trong các làng tham gia; tạo tinh thần, khí thế sôi nổi, gắn kết giữa các hội viên với nhau.

                Bên cạnh “giỏi việc nước” chị còn là một người phụ nữ đảm đang của gia đình. Chị đã sắp xếp khoa học từ nguồn lực tài chính đến quỹ thời gian của gia đình để phân công hợp lý, quản lý chi tiêu và xây dựng kế hoạch phát triển kinh tế gia đình, chăm sóc nuôi dạy các con trưởng thành. Hiện gia đình chị có 01ha cà phê và gần 02ha trồng cây ăn trái đang cho thu hoạch. Số tiền thu được sau khi trừ các chi phí đầu tư trung bình một năm gia đình chị thu gần 200 triệu đồng.

                Với những thành tích đạt được, cá nhân chị Đào Ánh Hồng nhiều năm liền hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao, chị được tặng nhiều giấy khen của các cấp, các ngành. Năm 2021, tại Hội nghị sơ kết 05 năm thực hiện Chỉ thị 05- CT/TW của Bộ Chính trị về đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh do Ban Thường vụ Huyện ủy Chư Sê tổ chức, chị Hồng vinh dự được báo cáo tham luận và nhận Giấy khen tại Hội nghị.

                Chị Đào Ánh Hồng thực sự là một nhân tố tiêu biểu, gương mẫu đi đầu trong các phong trào thi đua, chị luôn học tập, làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh để từ đó tự rèn luyện bản thân ngày càng hoàn thiện hơn, xứng đáng là người phụ nữ luôn đồng hành vì sự tiến bộ và phát triển của phụ nữ.

THANH VUI. Chị Nguyễn Thị Thanh chủ động, sáng tạo trong công tác Đoàn và phong trào thanh thiếu nhi / Thanh Vui // Sách Người tốt việc tốt làm theo gương Bác T.10. - Gia Lai, 2021. - Tr. 206 - 208

                Gần 7 năm công tác tại Tỉnh đoàn Gia Lai, trên cương vị là Chuyên viên Ban Tuyên giáo, chị Nguyễn Thị Thanh (SN 1991) là một trong những cán bộ Đoàn luôn nhiệt huyết, tận tâm, mong muốn góp sức trẻ để đưa công tác Đoàn, phong trào thanh thiếu nhi trên địa bàn tỉnh ngày càng phát triển. Với vai trò tham mưu, định hướng tuyên truyền, giáo dục tư tưởng chính trị, đạo đức lối sống trong đoàn viên, thanh thiếu nhi, chị Nguyễn Thị Thanh đã để lại nhiều dấu ấn sâu sắc, được Tỉnh đoàn Gia Lai đánh giá cao. Vừa qua, chị vinh dự được UBND tỉnh Gia Lai tặng Bằng khen đã có thành tích xuất sắc trong học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh từ năm 2016 đến năm 2020.

                Gần gũi, chân thành, khiêm tốn là những điều mà nhiều người tiếp xúc với chị Nguyễn Thị Thanh đều cảm nhận được. Chị Nguyễn Thị Thanh quan niệm, muốn làm tốt công tác Đoàn và phong trào thanh thiếu nhi, cùng với tâm huyết thì sự sáng tạo là yếu tố tiên quyết. Bởi theo chị, chỉ khi có những sáng tạo phù hợp mới giúp công việc trở nên thú vị và phong trào Đoàn, Đội sẽ đến gần hơn với các bạn trẻ trong thời đại mới. Chị đã chủ động tham mưu cho Ban Thường vụ Tỉnh đoàn duy trì tổ chức thường xuyên các cuộc thi tìm hiểu về Đảng, Đoàn, Hội, Chủ tịch Hồ Chí Minh trên Trang Thông tin điện tử Tỉnh đoàn. Nhờ nội dung cũng như cách thức tuyên truyền hấp dẫn, ấn tượng nên các cuộc thi được đăng tải trên trang web hay các trang mạng xã hội do Tỉnh đoàn quản lý đều thu hút đông đảo cán bộ Đoàn, đoàn viên, thanh niên và các tầng lớp nhân dân trong và ngoài tỉnh hưởng ứng, tham gia. Từ năm 2018 đến nay, các tổ chức cơ sở Đoàn duy trì tốt hoạt động “Tổ chức giới thiệu, tuyên dương và nhân rộng chuyện người tốt - việc tốt trong thanh thiếu nhi tỉnh Gia Lai”. Đây chính là một trong những phong trào mà chị Nguyễn Thị Thanh tham mưu với Tỉnh đoàn để triển khai rộng khắp trên địa bàn tỉnh. Những câu chuyện đẹp về lòng nhân ái, về những việc làm ý nghĩa, giúp ích cho cộng đồng xã hội của đoàn viên, thanh thiếu nhi đã được phát hiện, giới thiệu và được Tỉnh đoàn Gia Lai khen thưởng rất kịp thời. Đến nay, trên Trang thông tin điện tử, Fanpage cổng Thông tin điện tử Tỉnh đoàn Gia Lai đã duy trì việc đăng tải và lan tỏa được gần 200 gương người tốt, việc tốt, câu chuyện đẹp, gương thanh niên điển hình, tiêu biểu trong mọi lĩnh vực. Từ đó góp phần tô thắm thêm hình ảnh tuổi trẻ các dân tộc tỉnh Gia Lai sống có ý nghĩa, trách nhiệm với bản thân, gia đình và xã hội.

                Đặc biệt, xác định vai trò là người trực tiếp làm cầu nối giữa đoàn viên, thanh thiếu nhi với các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước và các phong trào của tổ chức Đoàn, Hội, Đội, chị Nguyễn Thị Thanh luôn ra sức học hỏi, trau dồi kiến thức chuyên môn, kiến thức xã hội, thường xuyên bám sát cơ sở, tìm hiểu tâm tư, nguyện vọng của các bạn trẻ để góp phần truyền tải cho đoàn viên, thanh niên những thông tin có tính định hướng, nhanh chóng và chính xác. “Những đóng góp của chị Nguyễn Thị Thanh cùng với Ban Tuyên giáo Tỉnh đoàn đã góp phần khẳng định vai trò của Đoàn thanh niên tỉnh nhà trong việc đồng hành, giáo dục, bồi dưỡng tư tưởng trong đoàn viên, thanh niên, thiếu nhi tỉnh Gia Lai” - chị Hà Thị Giang Thảo - Bí thư Tỉnh đoàn Gia Lai nhận xét.

NGUYỄN HẠNH. Người cán bộ phụ nữ tận tụy, gương mẫu đi đầu trong công tác Hội / Nguyễn Hạnh // Sách Người tốt việc tốt làm theo gương Bác T.11. - Gia Lai, 2022. - Tr. 22-24

                Học tập và làm theo gương Bác, chị Đinh Thị Ngoel - Chủ tịch Hội Liên hiệp Phụ nữ xã Kông Yang, huyện Kông Chro, tỉnh Gia Lai luôn nhiệt tình, trách nhiệm, năng động, sáng tạo với nhiều mô hình mới, cách làm hay, thu hút hội viên, phụ nữ tham gia vào các phong trào, hoạt động do Hội phát động.

                Là một cán bộ trẻ, có 16 năm gắn bó với công tác Hội, chị Ngoel luôn tích cực học tập, rèn luyện để nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ và tích lũy kinh nghiệm; hòa đồng, chia sẻ, quan tâm đến hội viên, động viên chị em tích cực lao động sản xuất, xây dựng gia đình ấm no, hạnh phúc.

                Để thu hút chị em phụ nữ tham gia vào tổ chức Hội, chị Ngoel luôn suy nghĩ, tìm cách đổi mới nội dung, hình thức tuyên truyền nâng cao ý thức chấp hành tốt chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước và nghị quyết của Hội phụ nữ các cấp, như nói chuyện chuyên đề về phòng, chống xâm hại trẻ em, về 4 phẩm chất “Tự tin, tự trọng, trung hậu, đảm đang” của phụ nữ trong thời kỳ mới; xây dựng gia đình 5 không, 3 sạch; phòng, chống tội phạm, bạo lực gia đình; duy trì hoạt động mô hình “Nói không với tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống”, nhờ vậy không có trường hợp tảo hôn, hay kết hôn cận huyết thống xảy ra trên địa bàn xã Kông Yang,... Qua các buổi tuyên truyền đã tạo được không khí vui tươi, ấm áp, thu hút nhiều chị em vào tổ chức Hội. Đến nay, tổng số hội viên trên địa bàn xã là 968 hội viên/1.307 phụ nữ từ 18 tuổi trở lên.

                Chị đã cùng với tập thể Ban Chấp hành Hội Liên hiệp Phụ nữ xã triển khai tốt các cuộc vận động, phong trào thi đua xây dựng nông thôn mới ở địa phương; nhất là tạo điều kiện cho hội viên phụ nữ vay vốn, đầu tư phát triển kinh tế, vươn lên làm giàu chính đáng (tỷ lệ dư nợ của Hội quản lý hơn 8,403 tỷ đồng/227 hộ/6 tổ/8 chương trình cho vay); vận động đóng góp 2.125 kg gạo và 7,56 triệu đồng giúp hội viên có hoàn cảnh khó khăn; thực hiện các mô hình “Tiết kiệm 5.000 đồng/hội viên/tháng” được 33,8 triệu đồng/308 chị tham gia; mô hình “Phụ nữ dân tộc thiểu số tiết kiệm từ 5-10 triệu đồng” với tổng số tiền tiết kiệm được 70,5 triệu đồng/15 chị tham gia. Từ số tiền tiết kiệm được, các chị đã mua sắm các vật dụng cần thiết trong gia đình như: Tivi, tủ lạnh, tủ quần áo, đồ dùng học tập cho con; vận động chăm lo Tết cho hội viên phụ nữ nghèo, trẻ em mồ côi có hoàn cảnh khó khăn với tổng số tiền 3,6 triệu đồng; vận động 800 bộ quần áo cũ trao cho 912 chị hội viên nghèo. Đặc biệt, trong thời điểm dịch bệnh Covid-19 bùng phát trên địa bàn với những diễn biến rất phức tạp, chị đã tích cực vận động, hỗ trợ cho chốt kiểm soát dịch bệnh tại xã và Khu cách ly tập trung của huyện với số tiền là 4,15 triệu đồng, 325 kg rau, củ quả, 49 kg gạo, 42 thùng mì tôm và các nhu yếu phẩm khác.

                Sự nỗ lực, tận tâm và năng động của chị đã góp phần thúc đẩy phong trào Phụ nữ của xã ngày càng vững mạnh và tiến bộ, được hội viên ủng hộ, cấp trên đánh giá cao. Tập thể Hội Liên hiệp Phụ nữ xã Kông Yang được Trung ương Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam tặng Bằng khen đạt thành tích xuất sắc trong thực hiện nhiệm vụ công tác Hội và phong trào phụ nữ năm 2021; cá nhân chị Ngoel được Trung ương Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam tặng Bằng khen cán bộ Hội cơ sở giỏi nhiệm kỳ 2016 - 2021 và nhiều Bằng khen, Giấy khen của Hội Liên hiệp Phụ nữ tỉnh.

                Với những thành tích nêu trên, chị Ngoel xứng đáng là tấm gương điển hình tiêu biểu trong công tác Hội và phong trào phụ nữ ở địa phương.

QUỐC ĐẠI. Vũ Thị Nô En - Đảng viên trẻ nhiệt huyết và đam mê cống hiến / Quốc Đại // Sách Người tốt việc tốt làm theo gương Bác T.11. - Gia Lai, 2022. - Tr. 103-106

                Thời gian qua, nhiều đảng viên trẻ trên địa bàn huyện Đức Cơ đã phát huy tinh thần xung kích, tình nguyện, tích cực trong học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh với nhiều việc làm cụ thể, thiết thực, có sức lan tỏa trong cộng đồng.

                Đảng viên trẻ Vũ Thị Nô En (sinh năm 1994), Phó Bí thư Đoàn thị trấn Chư Ty là một trong số đó với lòng nhiệt huyết, đam mê cống hiến của tuổi trẻ thông qua các hoạt động tình nguyện vì cộng đồng.

                Khát khao cống hiến vì cuộc sống cộng đồng

                Năm 2017, Vũ Thị Nô En trở về nhà sau khi tốt nghiệp đại học để bắt tay vào kinh doanh. Được gia đình động viên, ủng hộ, địa phương tin tưởng, chị tham gia hoạt động công tác Đoàn với vai trò Bí thư Chi đoàn tổ dân phố 4, thị trấn Chư Ty. Trên cương vị công tác của mình, Nô En rất nhiệt tình, năng nổ trong công tác Đoàn, Hội và tổ chức được nhiều hoạt động thiện nguyện vì cộng đồng. Với nỗ lực không ngừng của bản thân Vũ Thị Nô En vinh dự được kết nạp vào Đảng. Đây chính là tiền đề để nữ đảng viên trẻ tiếp tục phấn đấu, rèn luyện và trưởng thành.

                Năm 2020, nhận thấy cuộc sống của người dân, nhất là đồng bào DTTS còn nhiều khó khăn, Nô En cùng 04 đoàn viên của Chi đoàn Tổ dân phố 4 bắt tay vào thực hiện mô hình “Tủ 0 đồng” với thông điệp “Ai khó khăn xin đến nhận, ai dư thừa xin đến góp”. Để “Tủ 0 đồng”, đi vào hoạt động và phát huy hiệu quả, các thành viên trong nhóm thông qua trang mạng xã hội kêu gọi mọi người ủng hộ quần áo cũ, đồng thời đến tận địa chỉ nhà của những người quyên góp ủng hộ để nhận quần, áo cũ chuyển về kho nhằm sắp xếp, phân loại quần áo theo từng lứa tuổi.

                Không đặt cố định, Nô En thường mang “Tủ 0 đồng” đến với các thôn làng khó khăn để chia sẻ cho nhiều người. Mỗi lần trao tặng, số áo quần đều được gấp cẩn thận, đa dạng kích cỡ, màu sắc và được phân loại để mọi người dễ dàng lựa chọn. Quy mô của “Tủ 0 đồng” không chỉ dừng lại ở việc vận động quần áo cũ, các thành viên trong nhóm còn quyên góp sách giáo khoa, vở, đồng phục, ba lô, giày dép... để tặng các em học sinh. Sau 2 năm triển khai, mô hình đã vận động được 3.000 bộ quần áo cũ, 450 bộ sách giáo khoa, 800 quyển vở, 150 ba lô học sinh và nhiều đồ dùng học tập. Với những việc làm ý nghĩa, “Tủ 0 đồng” do Vũ Thị Nô En khởi xướng đến nay đã được sự hưởng ứng của nhiều người, trong đó có cả những mạnh thường quân trong và ngoài huyện tham gia hỗ trợ.

                Người cán bộ Đoàn năng nổ, nhiệt huyết trong các phong trào

                Với những hoạt động sôi nổi trong công tác Đoàn, tháng 3/2022, Vũ Thị Nô En được bầu giữ chức Phó Bí thư Đoàn thị trấn Chư Ty. Trưởng thành từ cơ sở, chủ động, linh hoạt tổ chức các phong trào, hoạt động tình nguyện, Nô En cùng mọi người triển khai nhiều hoạt động an sinh xã hội thu hút đông đảo đoàn viên, thanh niên tham gia như: Chương trình “Vì đàn em thân yêu” cắt tóc miễn phí cho các em thiếu nhi; vận động đoàn viên, thanh niên hỗ trợ tiêm vắc xin phòng Covid-19; vận động nguồn lực trao tặng người dân bị ảnh hưởng bởi dịch Covid-19; bóc gỡ quảng cáo trái phép trên các trụ điện; tổ chức nấu cháo dinh dưỡng để trao cho người dân và thiếu nhi ở những làng khó khăn (định kỳ mỗi tháng 01 lần)...

                Nhờ những hoạt động ý nghĩa, công tác Đoàn và phong trào thanh thiếu nhi của Đoàn thị trấn Chư Ty đã đạt được những kết quả tích cực. Nhiều năm liền, đồng chí Nô En được Ban Chấp hành Huyện đoàn Đức Cơ tặng giấy khen vì có thành tích xuất sắc trong công tác Đoàn và phong trào thanh thiếu nhi, Đảng ủy thị trấn Chư Ty tặng giấy khen “Đảng viên hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ”. Năm 2021, được Chủ tịch Ủy ban nhân dân huyện tặng Giấy khen vì “có nhiều đóng góp trong công tác phòng, chống dịch bệnh Covid-19”.

                Anh Lê Trọng Phúc - Huyện ủy viên, Bí thư Huyện đoàn Đức Cơ nhận xét: “Đồng chí Vũ Thị Nô En là cán bộ Đoàn trưởng thành từ cơ sở. Với việc được cọ xát thực tế, kịp thời nắm bắt tâm tư, nguyện vọng, đồng chí đã tổ chức nhiều hoạt động, phong trào ý nghĩa, phù hợp với nhu cầu của đoàn viên, thanh niên và điều kiện của địa phương. Qua các hoạt động, đoàn viên, thanh niên cũng gắn kết với nhau, chung tay đưa phong trào Đoàn ngày càng phát triển”.

NGUYỄN THỊ LEN. Cô giáo Ksor H’Đoan luôn hết lòng vì học sinh vùng khó / Nguyễn Thị Len // Sách Người tốt việc tốt làm theo gương Bác T.11. - Gia Lai, 2022. - Tr. 111-114

                Bác Hồ kính yêu từng dạy: “Mỗi thầy giáo, cô giáo là một tấm gương đạo đức, tự học và sáng tạo”. Thấm nhuần tư tưởng đó, giáo viên Trường THCS Dân tộc Nội trú huyện Ia Pa đã luôn nỗ lực, phấn đấu, không ngừng học tập, trau dồi, rèn luyện xứng đáng là tấm gương sáng cho học sinh noi theo. Một trong những tấm gương người tốt, việc tốt tiêu biểu về đạo đức, tận tuỵ, luôn hết lòng vì học sinh là cô giáo Ksor H’Đoan - Giáo viên môn Sinh, Trưởng ban Ký túc xá của Trường THCS Dân tộc Nội trú huyện Ia Pa.

                Gắn bó với nhà trường từ buổi đầu tiên thành lập, 15 năm kiêm nhiệm công tác Tổ trưởng tổ Nội trú (quản lý học sinh ăn ở tại ký túc xá) cô Ksor H’Đoan đã đề xuất các hình thức câu lạc bộ để xây dựng nếp sống văn minh, lành mạnh trong Khu ký túc xá Trường THCS Dân tộc Nội trú Ia Pa. Hơn 40 năm tuổi đời và già nửa số tuổi ấy là thời gian đứng lớp, Ksor H’Đoan rất tâm đắc với việc giáo dục kỹ năng sống cho học sinh trong mỗi tiết lên lớp, thành lập các câu lạc bộ tại Khu ký túc xá, xây dựng nếp sống văn minh, lành mạnh, bảo vệ môi trường và tương trợ lẫn nhau.

                Với đặc thù 100% học sinh là người DTTS của 9 xã trong huyện (90% là dân tộc Jrai, Bahnar, còn lại là các dân tộc khác) nên việc giáo dục cho các em tinh thần đoàn kết và nề nếp trong cuộc sống hàng ngày là cả sự trăn trở, tấm lòng và tâm huyết nhiều năm của cô giáo Ksor H’Đoan. Hưởng ứng các cuộc vận động và phong trào thi đua “Xây dựng trường học thân thiện - học sinh tích cực” của Ngành và Nhà trường đề ra, cô đã dày công xây dựng mô hình các câu lạc bộ tại ký túc xá hoạt động có hiệu quả, như: “Câu lạc bộ môi trường”, “Ngôi nhà 0 đồng”, “Hũ gạo tình thương”,...

                Ấn tượng đầu tiên mà bất kỳ vị khách nào đến thăm Trường THCS Dân tộc Nội trú Ia Pa đó là khuôn viên trường xanh, sạch và đẹp. Thành quả đó có sự góp phần không nhỏ của “Câu lạc bộ môi trường” trong ký túc xá; với tinh thần tự nguyện, các thành viên trong câu lạc bộ cùng trồng và chăm sóc tất cả các loại cây xanh, làm bảng hiệu cánh đồng hoa. Mỗi tháng câu lạc bộ tổ chức sinh hoạt tập thể một lần để tìm giải pháp làm giảm ô nhiễm môi trường; nói không với bao bì ni lông và rác thải nhựa. Buổi sinh hoạt còn giúp cho các em tìm hiểu tuổi dậy thì, giáo dục kỹ năng sống, giá trị sống; giúp học sinh nữ biết cách xử lý rác thải giữ gìn môi trường chung.

                Một câu lạc bộ nữa hoạt động cũng khá hiệu quả đó là “Ngôi nhà 0 đồng”. Cô đã hướng dẫn và huy động học sinh thu gom các chai lọ nhựa, giấy vụn, các phế liệu từ nhựa và vật dụng từ sắt không sử dụng được bỏ vào trong ngôi nhà ấy. Từ ngôi nhà 0 đồng đã thu gom phế liệu bán được gần 4 triệu đồng (đã trao hơn 60 suất cho học sinh khó khăn chăm ngoan vào dịp tết Nguyên đán năm 2022). Cùng với đó, câu lạc bộ “Hũ gạo tình thương” vận động và hỗ trợ cho học sinh có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn được hơn 1,3 triệu đồng và 900 kg gạo...

                Bằng tình yêu thương và hằng ngày cùng ăn, cùng ở với các em ở Khu ký túc xá, cô tường tận hoàn cảnh từng em một, nhất là học sinh có hoàn cảnh khó khăn để chia sẻ, động viên và vận động tiếp sức học sinh nghèo đến trường. Thông qua các mô hình câu lạc bộ, như “Câu lạc bộ dân vũ”; Ngoại khóa giáo dục kỹ năng sống”; Nói không với “bạo lực học đường”; “Sân ký túc xá không bao bì, rác thải nhựa”;  biện pháp phòng chống “xâm hại tình dục trẻ em - nạn buôn bán người”; tác hại của “Sự xâm nhập ma túy vào trường học”; “Trường học an toàn an ninh trật tự”... do cô đề xuất đã tạo không khí học tập, vui chơi sôi nổi và giúp trang bị cho học sinh có thêm kỹ năng cơ bản khi sống xa ông bà, cha mẹ.

                Từ những việc làm giản dị nhưng vô cùng thiết thực, ý nghĩa, cô giáo Ksor H’Đoan thực sự là tấm gương sáng về lòng nhân ái và tinh thần nỗ lực, phấn đấu học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh trong đội ngũ cán bộ, giáo viên, nhân viên của trường. Với thành tích đó, nhiều năm liền Ksor H’Đoan được Ủy ban nhân dân huyện Ia Pa công nhận danh hiệu Lao động tiên tiến và biểu dương, khen thưởng; tập thể Trường THCS Dân tộc Nội trú Ia Pa được Công an tỉnh Gia Lai khen thưởng “Trường học an toàn về an ninh trật tự” cấp tỉnh.

MINH HIỂN. Nguyễn Cảnh Bá - Người cán bộ đoàn tiêu biểu / Minh Hiển // Sách Người tốt việc tốt làm theo gương Bác T.11. - Gia Lai, 2022. - Tr. 115-118

                Năng nổ, nhiệt tình, luôn đi đầu trong mọi phong trào, hoạt động Đoàn tại địa phương... là những nhận xét của đoàn viên, thanh niên (ĐVTN) xã Kon Thụp về anh Nguyễn Cảnh Bá - Bí thư Đoàn xã Kon Thụp, huyện Mang Yang.

                Anh Nguyễn Cảnh Bá được tin tưởng bầu làm Bí thư Đoàn xã từ tháng 8/2018, thời điểm phong trào thanh thiếu nhi của xã đang bị “lắng xuống” nên đây là một thử thách không nhỏ. Tuy nhiên, với sự năng nổ, nhiệt tình và nỗ lực không ngừng, anh đã tiếp cận nhanh với công việc, đưa ra nhiều sáng kiến, giải pháp để tiếp lửa cho thế hệ trẻ, tập hợp thanh niên địa phương tham gia tổ chức Đoàn, Hội và dần đưa phong trào tại địa phương phát triển mạnh mẽ. Anh cho biết: “Bản thân tôi luôn cố gắng học tập, tham mưu cho cấp ủy Đảng về các chương trình giúp đỡ thanh niên trong lập thân, lập nghiệp, nhất là đối với công tác tuyên truyền chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước, các phong trào của địa phương. Thường xuyên gần gũi, sâu sát với thanh niên. Qua đó nắm bắt được tâm tư, nguyện vọng, tư tưởng của thanh niên, và định hướng kịp thời, tập hợp thanh niên tham gia các phong trào do Đoàn phát động. Bản thân tôi cũng thường xuyên học tập, rèn luyện, nâng cao trình độ chuyên môn, lý luận để hoàn thiện bản thân mình hơn”.

                Để phong trào Đoàn của xã đi vào chiều sâu, Nguyễn Cảnh Bá đã tích cực tham mưu tổ chức nhiều hoạt động có ý nghĩa thiết thực, hỗ trợ thanh niên lập thân, lập nghiệp, tạo mô hình sinh kế giúp thanh niên thoát nghèo, qua đó tạo sự gắn kết và động lực cho ĐVTN phát huy tiềm năng, cống hiến sức trẻ vào sự nghiệp xây dựng, bảo vệ Tổ quốc tại địa phương. Anh Hinh - Đoàn viên Chi đoàn làng Đăk Trang, xã Kon Thụp, huyện Mang Yang nói: “Đồng chí Bá rất nhiệt huyết, gương mẫu trong công tác, luôn gần gũi và nhiệt tình giúp đỡ các thanh niên trong làng. Thường xuyên tổ chức các phong trào cho thanh niên tham gia. Đồng chí xứng đáng là thủ lĩnh của phong trào Đoàn tại địa phương”.

                Dưới sự dẫn dắt của anh Nguyễn Cảnh Bá, cùng sự tham gia tích cực của ĐVTN, Đoàn xã Kon Thụp đã có nhiều hoạt động ấn tượng. Hằng năm, vận động được hơn 1.000 lượt ĐVTN tham gia vệ sinh môi trường, phát quang đường làng, ngõ xóm; đào hơn 50 nhà tiêu hợp vệ sinh cho các gia đình khó khăn; trồng và chăm sóc hơn 3.200 cây xanh... góp phần tạo cảnh quan xanh - sạch - đẹp tại địa phương. Đồng thời, phối hợp với các hội, đoàn thể chăm lo tạo việc làm, trao mô hình sinh kế cho các gia đình chính sách. Đến nay, Đoàn xã Kon Thụp đang quản lý 2 tổ vay vốn với dư nợ hơn 4 tỉ đồng, giúp ĐVTN có thêm nguồn vốn đề phát triển kinh tế, thoát nghèo bền vững.

                Nhận xét về anh Nguyễn Cảnh Bá, anh Vũ Danh Mạnh - Bí thư Huyện đoàn Mang Yang cho biết: “Đồng chí Nguyễn Cảnh Bá - Bí thư Đoàn xã Kon Thụp là cán bộ trẻ có phẩm chất đạo đức tốt, nhiệt huyết và rất có uy tín trong thanh niên, nổi trội nhất là sự sáng tạo, năng động trong cụ thể hóa các chương trình, nội dung công tác Đoàn để triển khai phù hợp với tình hình thực tế địa phương và thu hút sự tham gia rộng rãi của đoàn viên, thanh niên trong xã”.

                Với nhiệt huyết của tuổi trẻ và sự năng nổ trong công tác, anh Nguyễn Cảnh Bá đã góp phần đưa Đoàn xã Kon Thụp vươn lên trở thành một trong những đơn vị xuất sắc trong công tác Đoàn và phong trào thanh thiếu nhi toàn huyện, được Tỉnh đoàn Gia Lai tặng Bằng khen năm 2019. Bản thân anh cũng được Tỉnh đoàn tặng Bằng khen trong 03 năm liền (từ năm 2019 đến năm 2021) và là một trong những cán bộ Đoàn tiêu biểu được Chủ tịch Ủy ban nhân dân huyện Mang Yang tặng Giấy khen về thành tích xuất sắc trong công tác Đoàn và phong trào thanh, thiếu nhi (nhiệm kỳ 2017 - 2022).

THÚY DIỆN. Trần Thị Hà - Người cán bộ hội chữ thập đỏ tâm huyết / Thúy Diện // Sách Người tốt việc tốt làm theo gương Bác T.11. - Gia Lai, 2022. - Tr. 168-170

                Hơn 10 năm gắn bó với các hoạt động nhân đạo, từng bước góp phần đưa Hội Chữ thập đỏ xã Nghĩa Hưng, huyện Chư Păh trở thành đơn vị xuất sắc nhiều năm liền, đó là tấm gương điển hình của bà Trần Thị Hà, Chủ tịch Hội Chữ thập đỏ xã Nghĩa Hưng. Với những đóng góp của bà và sự hỗ trợ của các đơn vị, tổ chức, nhà hảo tâm đã giúp đỡ được nhiều hoàn cảnh khó khăn trên địa bàn.

                Gia đình em Phạm Minh Thư, thôn 1 là một trong những hộ khó khăn của xã Nghĩa Hưng, huyện Chư Păh. Bởi bố mẹ ly hôn từ khi các em còn nhỏ, mẹ đã có gia đình riêng, 3 chị em ở với bố nhưng cách đây hơn 1 tháng, người bố mất vì bệnh nặng. Thấu hiểu, chia sẻ với những khó khăn, thiếu thốn của các em, bà Trần Thị Hà đã hỗ trợ đồ dùng, nhu yếu phẩm để phục vụ việc học tập, sinh hoạt cho các em và nhận nuôi dưỡng, hỗ trợ đầy đủ cho em Phạm Quốc Trọng, sinh năm 2012 đi học trong vòng 5 năm (từ năm 2021 - 2026). Cháu Phạm Minh Thư chia sẻ: “Bà Hà cũng giúp cho chị em con được 2 cái bàn học, 1 cái xe đạp, 1 cái giường. Bà còn đứng ra bảo trợ cho em nhỏ đến khi học hết lớp 9 và hỗ trợ cho cả nhà thêm 2 năm nữa. Chúng cháu sẽ cố gắng học tập để đền đáp sự giúp đỡ quý báu đó”.

                Với vai trò là Chủ tịch Hội cơ sở, bà Hà luôn ý thức rằng: Người làm công tác nhân đạo cần phải có tâm, biết đồng cảm với người nghèo khó. Từ suy nghĩ đó, bà luôn chủ động đến từng chi hội, tổ hội và tuyên truyền, vận động nhân dân tham gia công tác nhân đạo; khảo sát, nắm danh sách từng trường hợp, hoàn cảnh khó khăn, hoạn nạn cần giúp đỡ để có kế hoạch vận động trợ giúp cho phù hợp. Với sự chung tay của cán bộ, hội viên, tình nguyện viên và thanh thiếu niên Chữ thập đỏ, trong 5 năm (2016 - 2021), Hội Chữ thập đỏ xã Nghĩa Hưng đã trợ giúp cho 900 lượt hộ gia đình nghèo, khuyết tật, nạn nhân chất độc da cam; xây dựng 3 căn nhà; tặng 13 con bò; tặng 2 xe lăn cho người khuyết tật và hỗ trợ quần áo cho các cháu thuộc hộ nghèo nhân dịp khai giảng năm học mới. Đồng thời, vận động vật chất, nhu yếu phẩm hỗ trợ công tác phòng, chống dịch Covid-19 trên địa bàn huyện.

                Trao đổi với phóng viên, Bà chân tình chia sẻ: “Muốn làm được công tác nhân đạo, trước hết mình phải có cái tâm, tấm lòng chân thành và đồng cảm, yêu thương con người. Mắt mình thấy tai mình nghe và mình đóng góp ủng hộ, giúp đỡ cho những hoàn cảnh khó khăn, hoạn nạn rồi từ đó vận động, khơi dậy tinh thần đoàn kết, nhân đạo của mọi người và cộng đồng”.

                Nhận xét về những đóng góp của bà Hà trong hoạt động nhân đạo, bà Đinh Thị Phương - Chủ tịch Hội Chữ thập đỏ huyện Chư Păh nhận xét: “Hội Chữ Thập đỏ xã Nghĩa Hưng được Huyện hội đánh giá là đơn vị xuất sắc vì đã triển khai khá tốt 7 hoạt động trọng tâm của Hội, nhất là các phong trào giúp nhau vượt qua khó khăn, hoạn nạn; vận động quyên góp hỗ trợ ngày Tết, ngày vì người nghèo, các địa chỉ nhân đạo ốm đau. Cán bộ Hội thì năng động, nhiệt tình, như chị Hà là người rất có tâm, rất có tấm lòng”.

                Được sự đồng thuận và hỗ trợ của các cấp, ngành địa phương, nhân dân trên địa bàn xã và các thành viên trong gia đình cả về vật chất lẫn tinh thần, bà Hà đã phát huy tốt vai trò của mình trong xây dựng Hội Chữ thập đỏ xã Nghĩa Hưng ngày càng vững mạnh, xứng đáng là địa chỉ tin cậy của những mảnh đời bất hạnh. Với những đóng góp của mình, bà Trần Thị Hà vinh dự được nhận Bằng khen của Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh vào năm 2015; Bằng khen của Chủ tịch Hội Chữ thập đỏ Việt Nam vào năm 2016. Cùng với đó, từ năm 2017 đến năm 2021, bà được tặng nhiều Giấy khen của Hội Chữ thập đỏ tỉnh, huyện; Ủy ban nhân dân huyện Chư Păh và xã Nghĩa Hưng.

TRẦN THỊ HIỀN. Gương nhà giáo với bề dày thành tích / Trần Thị Hiền // Sách Người tốt việc tốt làm theo gương Bác T.11. - Gia Lai, 2022. - Tr. 132-134

                Hai mươi năm công tác trong ngành giáo dục, cô giáo Tô Thị Thúy Kiều, giáo viên trường THPT Nguyễn Thái Học (huyện Chư Pưh) đã được Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh tặng Bằng khen về thành tích xuất sắc, tiêu biểu trong giai đoạn 1982 - 2022.

                Cô Kiều với 20 năm công tác trong ngành giáo dục tỉnh Gia Lai thì 12 năm cô được tặng danh hiệu “Chiến sĩ thi đua cấp cơ sở”; được công nhận “Chiến sỹ thi đua cấp tỉnh” năm học 2016-2017; được công nhận Giáo viên giỏi cấp tỉnh năm học 2016-2017; được Chủ tịch UBND tỉnh tặng 4 bằng khen, Liên đoàn Lao động tỉnh tặng 01 bằng khen và Bộ Giáo dục và Đào tạo tặng 01 bằng khen. Ngoài ra, cô còn được Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo tặng nhiều bằng khen, giấy khen.

                Được biết là giáo viên môn Sinh học và là Tổ trưởng chuyên môn nên cô Kiều thường xuyên tự học, tự nghiên cứu và đổi mới phương pháp, kết hợp sử dụng công nghệ thông tin với phương tiện trực quan, sử dụng mẫu vật thật trong từng tiết dạy để nâng cao chất lượng dạy và học. Ngoài các đồ dùng dạy học do sở cấp, cô còn tự thiết kế các đồ dùng còn thiếu để phục vụ giảng dạy, đồng thời khuyến khích học sinh rèn luyện tính tự học, tính sáng tạo thông qua các dạng bài tập, các câu hỏi giải thích, chứng minh để các em tự nghiên cứu bài học mới ở nhà sau mỗi tiết học. Cô Kiều cũng thường xuyên tham gia đầy đủ, nghiêm túc các đợt tập huấn và Hội thi giáo viên giỏi để nâng cao trình độ chuyên môn.

                Từ những nỗ lực phấn đấu và kinh nghiệm tích lũy được trong công tác giảng dạy, thành quả đạt được đó là kết quả của năm học sau luôn cao hơn năm học trước, số học sinh có học lực yếu giảm dần. Tỷ lệ đậu tốt nghiệp của bộ môn Sinh học luôn ở vị trí cao so với các bộ môn khác trong trường và cùng bộ môn trong tỉnh, số lượng học sinh giỏi tăng dần qua các năm, bộ môn Sinh học và học sinh của trường đã đạt được 17 giải, bao gồm cả giải toán trên máy tính cầm tay và học sinh giỏi cấp tỉnh. Đồng thời, Tổ bộ môn do cô phụ trách luôn đạt danh hiệu “Tập thể lao động tiên tiến”, với nhiều sáng kiến kinh nghiệm được công nhận ở cấp tỉnh.

                Trong nhiều năm làm công tác chủ nhiệm, bằng cả lương tâm và trách nhiệm nhà giáo, cô luôn hết lòng quan tâm, giúp đỡ học sinh trong học tập, rèn luyện đạo đức, nhất là đối với những học sinh có hoàn cảnh gia đình khó khăn. Chính vì vậy, những năm học qua lớp cô chủ nhiệm không có học sinh vi phạm đạo đức, vi phạm quy chế thi cử; nhiều thế hệ học trò cô giảng dạy và chủ nhiệm đã trưởng thành và có nhiều thành công trong cuộc sống.

                Không chỉ giỏi việc trường, tích cực tham gia công tác xã hội, cô giáo Tô Thị Thúy Kiều còn là một người vợ đảm đang, người mẹ mẫu mực trong gia đình. Bản thân cô luôn gương mẫu chấp hành và tuyên truyền, vận động để gia đình và nhân dân ở địa bàn nơi cư trú chấp hành tốt đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước.

NGUYỄN THỊ NGA. Người phụ nữ Jrai học tập và làm theo Bác / Nguyễn Thị Nga // Sách Người tốt việc tốt làm theo gương Bác T.11. - Gia Lai, 2022. - Tr. 140-144

Những năm qua, việc thực hiện Chỉ thị số 05-CT/TW của Bộ Chính trị về đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh đã thu hút đông đảo hội viên phụ nữ trên địa bàn thành phố Pleiku tham gia, tạo sức lan tỏa rộng rãi với nhiều cán bộ, hội viên gương mẫu, điển hình. Một trong số đó là chị H’Huyên, Chi hội trưởng phụ nữ làng Ia Nueng, xã Biển Hồ.

Là phụ nữ dân tộc Jrai, chị H’Huyên sinh năm 1980, ở làng Ia Nueng, xã Biển Hồ đã có hơn 10 năm gắn bó công tác Hội phụ nữ. Không chỉ là cán bộ Hội nhiệt tình trong các phong trào của địa phương, chị còn là tấm gương sáng trong phát triển kinh tế, chăm sóc gia đình, nuôi dạy con ngoan.

Chi hội phụ nữ làng Ia Nueng, xã Biển Hồ có 256 hội viên, với 100% hội viên phụ nữ là người dân tộc Jrai; hầu hết đều làm nông nghiệp nên nhận thức và đời sống của một bộ phận hội viên phụ nữ của làng còn thấp. Với vai trò Chi hội trưởng phụ nữ, H’Huyên luôn trăn trở làm thế nào để chị em trong làng hiểu và thay đổi nếp nghĩ cách làm để phát triển kinh tế, vươn lên thoát nghèo bền vững. Vì vậy, trong các buổi sinh hoạt chi hội chị thường xuyên tuyên truyền, vận động hội viên phụ nữ chấp hành tốt Luật an toàn giao thông, không lấn chiếm lòng, lề đường làm nơi họp chợ buôn bán; nâng cao cảnh giác với những hành vi lừa đảo, chiếm đoạt tài sản như cho vay nặng lãi; vận động chị em tích cực tham gia các phong trào giao lưu văn hóa, văn nghệ, thể dục thể thao; duy trì các nét đẹp văn hóa của người phụ nữ Jrai... qua đó chia sẻ khó khăn, trao đổi kinh nghiệm trong cuộc sống. Từ đó dần gắn kết chị em tham gia vào tổ chức Hội, giúp chị em nâng cao nhận thức, ý thức trách nhiệm của bản thân trong việc xây dựng gia đình “no ấm, tiến bộ, hạnh phúc, văn minh”.

Để góp phần đẩy mạnh xây dựng làng nông thôn mới, H’Huyên đã bàn bạc cùng chị em thực hiện mô hình “3 sạch” (sạch bếp, sạch nhà, sạch ngõ), vận động dọn vệ sinh đường làng, ngõ xóm, khu vực quanh nhà Rông; khai thông cống rãnh, phát quang bụi rậm, không thả rông súc vật, xây dựng và sử dụng nhà tiêu hợp vệ sinh; tuyên truyền, vận động hội viên thu gom và phân loại rác thải, đào hố rác trong vườn nhà. Để tạo cảnh quan các tuyến đường xanh - sạch - đẹp; chị đã vận động hội viên phụ nữ trồng 550m “Hàng rào xanh”, hơn 1 km “Con đường hoa”, thực hiện mô hình “Mỗi hộ gia đình có 01 vườn rau xanh và cây ăn trái”; đồng thời vận động gia đình hội viên hiến hơn 2000m² đất để mở rộng đường giao thông nông thôn, xây dựng khuôn viên bảo tồn 5 cây đa cổ thụ trong làng...

Nhằm giúp các hội viên thuộc hộ nghèo, hộ khó khăn trong làng vươn lên, thoát nghèo bền vững, chị tích cực vận động chị em chuyển đổi cơ cấu cây trồng, áp dụng kỹ thuật trồng và chăm sóc cà phê, hồ tiêu đạt năng suất; tham gia mô hình “Phụ nữ dân tộc thiểu số tiết kiệm 5-10 triệu” để biết cách chi tiêu hợp lý, tiết kiệm để lo cho con cái ăn học... Trong những năm gần đây trong làng không có trẻ em bỏ học giữa chừng, tỉ lệ con em có trình độ cao đẳng, đại học ngày một nâng cao. Hiện nay, làng Ia Nueng có 70 cháu học Mẫu giáo; có 180 cháu học Tiểu học; có 60 cháu học Trung học cơ sở; có 15 cháu học Trung học phổ thông; 08 cháu học Đại học, Cao đẳng. Bên cạnh đó, chị xây dựng và duy trì tổ tiết kiệm xoay vòng với số tiền trên 27 triệu đồng để giúp đỡ cho chị em khó khăn phát triển kinh tế gia đình. Các hoạt động giúp đỡ gia đình hội viên phụ nữ nghèo, khó khăn, người già neo đơn, trẻ em mồ côi cũng luôn được chị H’Huyên quan tâm. Trong năm 2020-2021 chị đã phối hợp vận động nhân dân ủng hộ các gia đình khó khăn hoạn nạn, người thân qua đời, với tổng số tiền hơn 100 triệu đồng.

Với vai trò là người mẹ, người vợ chị H’Huyên luôn hết lòng chăm lo cho gia đình, nuôi dạy con ngoan, học giỏi, biết cách cân đối công việc gia đình cho các thành viên cùng thực hiện; dành thời gian cho bản thân tham gia công tác xã hội và tự chăm sóc mình. Để phát triển kinh tế gia đình, tăng thu nhập, gia đình chị tập trung đầu tư, chăm sóc 1 ha cà phê và 9 sào lúa nước. Ngoài ra, chị còn nuôi 2 con heo nái; trồng rau, cây ăn trái các loại trong vườn. Nhờ chịu thương, chịu khó nên cuộc sống của gia đình chị tương đối ổn định; các con của chị được đến trường và ngoan ngoãn, siêng năng học giỏi; nhất là hai bé gái đầu sinh đôi của chị 12 năm học ở các cấp học đều là học sinh giỏi và hiện nay, một cháu đang là sinh viên khoa sư phạm Vật lý, Trường Đại học Sư phạm Đà Nẵng và một cháu là sinh viên khoa Y của Trường Đại học Đà Nẵng.

Với nhiều hoạt động thiết thực, chị H’Huyên vinh dự được Hội Liên hiệp phụ nữ tỉnh Gia Lai tặng Bằng khen “gia đình phụ nữ tiêu biểu” nhân kỷ niệm 20 năm ngày Gia đình Việt Nam (28/6/2001 - 28/6/2021). Chị chia sẻ “Là cán bộ hội, mình phải là tấm gương trong cuộc sống thì khi đi tuyên truyền, vận động chị em hội viên mới nghe và làm theo; thứ nhất kinh tế phải ổn định, thứ hai con phải ngoan, học giỏi, thứ ba gia đình phải hạnh phúc”.

MỘC TRÀ. Đinh Thị Ben: Nặng lòng với văn hóa Bahnar / Mộc Trà // Sách Người tốt việc tốt làm theo gương Bác T.10. - Gia Lai, 2021. - Tr. 31-34

                Nhiều năm nay, chị Đinh Thị Ben - Phó Chủ tịch Hội Liên hiệp Phụ nữ (LHPN) thị trấn Kông Chro (huyện Kông Chro, tỉnh Gia Lai) miệt mài “đi từng ngõ, gõ từng nhà” tuyên truyền, vận động hội viên chung tay bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc Bahnar. Nhờ đó, không ít mô hình hay đã được hình thành và duy trì, thu hút đông đảo chị em tham gia.

                Dưới mái nhà sàn, một số chị em trong tổ dệt của tổ dân phố Plei Nghe (thị trấn Kông Chro) đang tỉ mẩn bên chỉ màu và khung dệt. Ai cũng chăm chú hoàn thiện thật nhanh sản phẩm của mình. Thỉnh thoảng, họ quay sang chia sẻ kinh nghiệm, giúp nhau tạo ra một sản phẩm đẹp mắt nhất. Chị Đinh Thị Ben cũng có mặt tại đây từ khá sớm quan sát mọi người dệt vải; đồng thời, động viên chị em cố gắng giữ “lửa nghề” để tiếp tục truyền lại cho lớp kế cận. Theo chị Đinh Thị Hiên - Chi hội trưởng Chi hội Phụ nữ tổ dân phố Plei Nghe: Trên địa bàn hiện có 14 tổ dệt với khoảng 60 thành viên. Trong số đó, người lớn nhất đã 95 tuổi, còn nhỏ nhất mới 10 tuổi. Thông thường, từ tháng 12 năm trước đến tháng 4 năm sau là lúc vụ mùa rảnh rỗi nên mọi người tập trung dệt thổ cẩm nhiều hơn; những tháng còn lại thì tranh thủ dệt vào buổi tối sau giờ lên rẫy. Từ khi được Hội LHPN thị trấn, nhất là chị Ben tuyên truyền, vận động, chúng tôi đã ý thức hơn trong việc giữ gìn, bảo tồn và phát huy nghề truyền thống của dân tộc mình. Sản phẩm thổ cẩm của chúng tôi được nhiều người gần xa biết đến và đặt mua với giá từ vài trăm đến vài triệu đồng/bộ - chị Hiên cho biết.

                Chị Hiên đã trở thành “cánh tay nối dài” của chị Ben trong quá trình tuyên truyền, vận động ở cơ sở. Không những thế, chị Hiên còn tích cực truyền dạy nghề dệt cho con cháu mình. Em Đinh Thị Tâm - con gái chị Hiên dẫu mới 10 tuổi nhưng đã thành thạo kỹ thuật dệt và có thể làm nên nhiều sản phẩm có giá trị. “Em bắt đầu học dệt từ năm 8 tuổi. Một năm sau, em đã dệt được khăn, áo, khố cho em trai và váy cho mình. Khó nhất là dệt hoa văn, đến nay, em chỉ mới học được 5 kiểu. Em sẽ cố gắng học thêm để dệt thật đẹp” - Tâm bày tỏ. Nhìn Tâm say sưa bên khung dệt, chị Ben vô cùng phấn khởi. Bởi lẽ, chị biết sự cố gắng bấy lâu của mình đã bắt đầu cho “quả ngọt”.

                Chị Ben chia sẻ: “Do ảnh hưởng từ nhiều mặt đời sống, những nét văn hóa truyền thống của đồng bào Bahnar nơi đây đang dần mai một, trong đó có nghề dệt thổ cẩm. Người biết dệt để truyền dạy ở các làng ngày càng vơi đi, trong khi lớp trẻ lại ít mặn mà với khung dệt. Là một người con của dân tộc Bahnar, tôi rất trăn trở trước thực trạng này. Vì thế, bên cạnh tăng cường tuyền truyền, vận động chị em tham gia giữ gìn bản sắc văn hóa, tôi còn đề xuất với cấp trên cho chủ trương mở các lớp bồi dưỡng, đào tạo nghề dệt cho hội viên dân tộc thiểu số. Đến nay, tất cả chi hội phụ nữ ở thị trấn đều hình thành và duy trì hiệu quả các tổ dệt”.

                Ngoài dệt thổ cẩm, chị Ben còn góp công lớn trong việc hình thành các câu lạc bộ cồng chiêng nữ ở thị trấn Kông Chro. Nắm bắt tâm tư, nguyện vọng của hội viên, phụ nữ qua các lần tham dự sinh hoạt chi hội, chị Ben cùng Chủ tịch Hội LHPN thị trấn đã bàn bạc và quyết định thành lập Câu lạc bộ cồng chiêng nữ tại tổ dân phố Plei Hle Ktu và tổ dân phố Plei Dơng vào tháng 3-2019. Từ mô hình thí điểm này, các chi hội còn lại cũng thành lập đội, tập luyện và biểu diễn nhân các lễ hội lớn, tạo nên sự lan tỏa mạnh mẽ với hơn 350 hội viên tham gia. “Dự kiến vào tháng 10 tới, chúng tôi sẽ ra mắt thêm 2 câu lạc bộ cồng chiêng nữ tại tổ dân phố Plei Pyang và tổ dân phố Plei Nghe. Thuận lợi là trên địa bàn thị trấn hiện còn lưu giữ 47 bộ chiêng, có 3 nghệ nhân biết chỉnh chiêng và sẵn sàng truyền dạy cho lớp trẻ. Thông qua việc tổ chức các buổi sinh hoạt cộng đồng, hoạt động văn hóa - văn nghệ, biểu diễn cồng chiêng, chị em phụ nữ nói riêng và người dân nói chung được tiếp cận những nét văn hóa mới, tiến bộ; dần thay đổi nếp nghĩ, cách làm, chấp hành tốt chủ trương của Đảng, pháp luật của Nhà nước. Đây thật sự là điều đáng mừng” - chị Ben phấn khởi nói.

Bà Đinh Thị Toại - Chủ tịch Hội LHPN huyện Kông Chro cho biết thêm: Chị Đinh Thị Ben rất nhiệt tình, gương mẫu và trách nhiệm trong công tác Hội, được chị em hội viên tin tưởng, quý mến. Đặc biệt, chị dành nhiều tâm huyết cùng chị em tham gia bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc Bahnar. Những mô hình câu lạc bộ cồng chiêng, tổ dệt thổ cẩm của phụ nữ thị trấn đến nay đã phát huy hiệu quả, thu hút đông đảo hội viên. Vừa qua, chị Ben là 1 trong 14 cá nhân được Chủ tịch UBND huyện tặng giấy khen vì có thành tích xuất sắc trong học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh giai đoạn 2016-2020.

NGUYỄN THỊ HÒA. Thầy giáo Nguyễn Chí Trung - “người cha đỡ đầu” cho học sinh vùng khó / Nguyễn Thị Hòa // Sách Người tốt việc tốt làm theo gương Bác T.11. - Gia Lai, 2021. - Tr. 155-157

Gương mặt phúc hậu, hiền từ, ánh mắt cương nghị cùng nụ cười thân thiện, ấm áp khiến cho bất kỳ ai cũng sẽ cảm mến ngay cho dù mới tiếp xúc với thầy giáo Nguyễn Chí Trung trong lần đầu tiên. Không chỉ có vậy, thầy Trung còn được học trò Trường THPT Phan Chu Trinh (xã Ia Tul, huyện Ia Pa) yêu mến đặt cho biệt hiệu “người cha đỡ đầu”.

Sinh năm 1979 ở miền đất võ Tây Sơn, Bình Định, ngay sau khi tốt nghiệp đại học, thầy giáo Nguyễn Chí Trung đã chọn mảnh đất Phú Thiện là nơi dừng chân và gắn bó lâu dài trong sự nghiệp trồng người của mình. Từ năm 2019, thầy Trung được phân công làm Hiệu trưởng Trường THPT Phan Chu Trinh, huyện Ia Pa với 100% học sinh dân tộc thiểu số, đời sống còn gặp nhiều khó khăn, thiếu thốn.

Là tấm gương sáng về tự học, Nguyễn Chí Trung không ngừng học tập, tự nghiên cứu, tìm tòi để nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ nhằm đáp ứng tốt nhất yêu cầu của ngành giáo dục. Trong nhiều năm liền, thầy đã được nhận danh hiệu Chiến sỹ thi đua cấp cơ sở cùng nhiều bằng khen của các ban, ngành, đoàn thể. Các sáng kiến kinh nghiệm được Sở Giáo dục & Đào tạo Gia Lai công nhận như: Công tác chủ nhiệm đối với học sinh cá biệt trường THPT (năm học 2020 - 2021), Một số biện pháp quản lý thiết bị dạy học ở trường THPT (năm học 2021 - 2022),... đã được thầy áp dụng vào thực tiễn dạy học, đem lại những kết quả khích lệ. Dưới sự dẫn dắt của Bí thư chi bộ, Hiệu trưởng Nguyễn Chí Trung, Trường THPT Phan Chu Trinh đã trở thành một trong những tập thể tiêu biểu, đạt nhiều thành tích xuất sắc của huyện Ia Pa.

Thấm nhuần lời Bác Hồ dạy: “Nhiệm vụ của người thầy giáo không chỉ là truyền bá tri thức, phương pháp, tay nghề cho người học, mà thầy giáo cũng như học trò, tất cả đều phải tham gia vào các công việc xã hội một cách thật tích cực”, thầy Nguyễn Chí Trung luôn gương mẫu, đi đầu trong các hoạt động xã hội. Từ năm 2019 đến nay, với tinh thần “Vì đàn em thân yêu”, thầy đã phát động, kêu gọi tập thể cán bộ, giáo viên, nhân viên và học sinh nhà trường gây quỹ, giúp đỡ học sinh có hoàn cảnh khó khăn. Trong đó, riêng chương trình “Văn nghệ chào mừng ngày Nhà giáo Việt Nam 20-11” đã tổ chức bán vé gây quỹ được gần 50 triệu đồng để tặng quà cho 40 em học sinh có hoàn cảnh khó khăn của trường.

Trong đại dịch Covid-19, thầy Trung đã vận động chương trình “San sẻ yêu thương, chung tay đẩy lùi đại dịch”, gây quỹ được hơn 10 triệu đồng mua nhu yếu phẩm hỗ trợ cho con em các gia đình bị ảnh hưởng bởi dịch bệnh. Chương trình “Thắp sáng niềm tin, tiếp bước em tới trường” và “Máy tính bỏ túi cho em năm 2022” của trường đã dành hơn 6 triệu đồng để mua 18 máy tính CasioFX580 Plus, riêng thầy cũng ủng hộ 01 máy tính cùng nhiều đồ dùng học tập khác cho học sinh. Bước vào đầu năm học 2022 - 2023, thầy Trung đã vận động được 75 bộ sách giáo khoa mới cho học sinh lớp 10. Đặc biệt, mô hình “Xe đạp tới trường” do thầy phát động đã gây quỹ để tặng xe đạp cho 21 học sinh khó khăn phấn đấu vươn lên trong học tập.

                Hơn 20 năm cống hiến, thầy giáo Nguyễn Chí Trung là tấm gương điển hình trong học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh, không ngừng phấn đấu trở thành người thầy mẫu mực, cán bộ quản lý có uy tín được đồng nghiệp và học sinh tin yêu, thầy giáo Nguyễn Chí Trung luôn tâm niệm: “Bản thân là người thầy, mặc dù ở đâu, cương vị nào tôi cũng không ngại khó, không ngại khổ, cống hiến nhiều hơn nữa cho sự nghiệp giáo dục. Tôi luôn cố gắng hết sức mình động viên đồng nghiệp vượt qua khó khăn hoàn thành tốt nhiệm vụ dạy học, chăm lo học sinh có môi trường học tập tốt, các em học sinh có hoàn cảnh khó khăn được đến trường...”.