Trong cuộc kháng chiến chống Pháp 1945 - 1954, có một con người ở cấp bậc Trung tá, chỉ huy trưởng một Trung đoàn, với những chiến tích lẫy lừng với hơn 120 trận đánh, ông đã được nhân dân vùng Cao - Bắc - Lạng xưng tụng là “Đệ tứ lộ Đại vương”. Còn về phía người Pháp họ gọi ông với biệt danh là “Hùm xám đường số 4” hay “tiểu tướng Napoléon”. Đó là ông Đặng Văn Việt(1920-2021) quê ở làng Nho Lâm, xã Diễn Thọ, Huyện Diễn Châu, Nghệ An. Ông nguyên là Trung đoàn trưởng Trung đoàn 174.

Cuốn sách “ Hồi ký Đặng Văn Việt - Hùm xám đường số 4” là tác phẩm đã được trao tặng giải thưởng cao nhất của Liên hiệp các Hội Văn học nghệ thuật Việt Nam vào năm 1999,  được Nxb Lao động ấn hành năm 2024, với độ dày 279Tr.;  in trên khổ giấy 21cm.

Đặng Văn Việt xuất thân trong một danh gia vọng tộc. Tổ tiên của ông là Quốc công Đặng Tất và danh tiếng Đặng Dung có bài thơ “Thuật hoài” nổi tiếng đời Hậu Trần. Trong gia tộc của ông có có nhiều nhân sĩ trí thức, tư sản có tiếng tăm thời trước và sau năm 1945. Do có xuất thân như thế, nên Đặng Văn Việt được hưởng một nền giáo dục chu đáo trước năm 1945. Ông từng học trường Quốc học tại Huế, thông thạo cả 2 thứ tiếng Pháp và tiếng Anh...

Cuộc chiến đấu giành giật từng tấc đất diễn ra vô cùng ác liệt. Đường số 4 là con đường huyết mạch. Thực dân Pháp buộc phải dùng con đường này để vận chuyển và tiếp tế lương thực, mặt trận đường số 4 được hình thành. Nhờ vậy chiến tranh du kích được phát động, gây cho địch nhiều thất bại.

Đồng chí Đặng Văn Việt được cử làm Chỉ huy trưởng Mặt trận đường số 4. Năm 1948, ông kiêm chức Trung đoàn trưởng Trung đoàn 28 và bắt đầu ghi dấu ấn bởi những chiến công lẫy lừng trên đường số 4, đặc biệt trong đó phải kể đến các trận phục kích trên đèo Bông Lau từ năm 1947 đến 1949, tiêu diệt hơn 100 xe cơ giới quân sự Pháp. Những danh xưng oai hùng của ông ra đời từ đây. Năm 1949, ông làm Trung đoàn trưởng Trung đoàn 174, tiếp tục ghi dấu ấn thắng lợi ở các chiến dịch Biên giới (1950), chiến dịch Tây Bắc (1952), chiến dịch Hòa Bình (1952)… Tên tuổi của Đặng Văn Việt gắn với những chiến công tại các trận: Bông Lau – Lũng Phầy, Bố Củng – Lũng Vài, Bản Nằm, Đông Khê, Bình Liêu

Với giọng văn giản dị, chân thực, với mục đích viết để tôn vinh đồng đội, đồng bào, hồi ký Đặng Văn Việt đã được hãng thông tấn BBC của Anh đánh giá là cuốn hồi ký viết về chiến tranh hay nhất thế giới thế giới năm 2004. Có thể xem hồi ký Đặng Văn Việt như là một tấm gương phản chiếu không chỉ hình ảnh người lính Việt Nam trong kháng chiến chống Pháp, mà còn có thể thấy được bóng dáng một thời đại oai hùng trong lịch sử dân tộc Việt Nam.

Sách hiện đang được phục vụ tại Thư viện tỉnh Gia Lai với các kí hiệu kho: PM.085914, PM.085915. DV.041484

Trân trọng giới thiệu đến bạn đọc !

Phòng PVBĐ